Wikipedia

Ambroży z Mediolanu

biskup Mediolanu, Doktor i święty Kościoła katolickiego

Ambroży z Mediolanu (łac. Ambrosius Aurelius; cs. святитель Амвросий Медиоланский; ur. ok. 340 w Trewirze, zm. 4 kwietnia 397 w Mediolanie) – arcybiskup Mediolanu, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, wyznawca[2], ojciec i doktor Kościoła.

Święty
Ambroży
Ambrosius Aurelius
arcybiskup, wyznawca,
doktor Kościoła,
Obrońca Bożego Prawa
Ilustracja
Mozaika przedstawiająca Ambrożego
Data i miejsce urodzenia

ok. 340
Trewir

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia 397
Mediolan

Czczony przez

Kościół katolicki
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

7 grudnia[a],
20 grudnia[b]

Atrybuty

dyscyplina o trzech rzemieniach, dziecko w kołysce, gołąb, kości

Patron

pszczelarzy, Mediolanu, Bolonii[1]

Szczególne miejsca kultu

Bazylika św. Ambrożego w Mediolanie

Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys

edytuj

Ambroży urodził się około 340 roku w Trewirze, w rzymskiej rodzinie arystokratycznej[3]. Jego ród miał pochodzenie greckie, lecz od dawna mieszkał na terenie Cesarstwa, a ojciec przyszłego biskupa był pracownikiem administracji w Trewirze, który był wówczas siedzibą cesarza[3]. Ambroży miał dwoje starszego rodzeństwa: Marcelinę i Satyra[4]. Po śmierci ojca, krótko po urodzeniu Ambrożego, rodzina przeniosła się do Rzymu, gdzie otrzymał wykształcenie[4]. Przez całe życie pozostawał w bliskich relacjach ze swoim rodzeństwem, zwłaszcza z Marceliną[5]. Dopiero po wyborze na biskupa przyjął chrzest[6]. Formację religijną odebrał w domu, natomiast wykształcenie z dziedzin retoryki, filozofii i prawa otrzymał w państwowych szkołach, które wówczas w większości były pogańskie[7]. Zainteresował się wówczas Wergiliuszem, Seneką i Platonem[7]. Pracował jako urzędnik cesarski w prefekturze Syrmii, a następnie został zarządcą Ligurii-Emilii (370-373)[8][9].

W momencie wyboru nowego biskupa Mediolanu Ambroży przybył do miasta[10]. Ponieważ panowała w nim napięta atmosfera ze względu na konflikt z arianami, skłoniono się do jego kandydatury, jako kompromisowej[10]. Sakrament święceń przyjął 24 listopada 373 roku, a sakrę biskupią – 7 grudnia[8]. Po wyborze został doradcą cesarza[11]. Był obrońcą Walentyniana, pomimo że jego matka Justyna była arianką[12]. Podjął też nauki teologiczne, pod kierunkiem Symplicjana[13]. Jako duchowny skupił się na badaniu Pisma Świętego i nauczał o nim wiernych[14]. Podejmując decyzje kierował się Biblią i do tego samego zachęcał cesarza Gracjana[15]. Skupiał się na właściwej formacji mediolańskich duchownych, a także poświęcał dużo czasu ubogim i chorym[16]. Wziął udział w synodzie w Akwilei, a także prowadził liczną korespondencję z innymi duchownymi[17]. Był mentorem Augustyna z Hippony i Paulina z Noli, których nakłonił do konwersji na chrześcijaństwo[18]. Uregulował stosunki Państwo–Kościół i doprowadził do uznania chrześcijaństwa jako religii państwowej[19]. Wprowadził specjalny ryt, który jest stosowany współcześnie w archidiecezji mediolańskiej[20]. Po dokonanej wiosną 390 roku przez Teodozjusza Wielkiego masakrze mieszkańców Tessalonik Ambroży odmówił władcy prawa uczestnictwa we mszy; cesarz uzyskał przebaczenie dopiero w dniu Bożego Narodzenia, po uprzednim upokorzeniu się i odbyciu pokuty[21].

Był zaciekłym wrogiem wierzeń pogańskich[22]. Doprowadził do wstrzymania dotacji państwowych na cele kultu pogańskiego[23]. Przyczynił się do wydania przez Teodozjusza Wielkiego zakazu kultu pogańskiego w 392 roku[24]. Zwalczał judaizm, a grożąc Teodozjuszowi ekskomuniką uzyskał amnestię dla chrześcijan, którzy z podburzenia swojego biskupa spalili w 388 roku synagogę w mieście Kallinikum nad Eufratem[25].

Ambroży zmarł 4 kwietnia 397 w Mediolanie i tam został pochowany[8].

Kult

edytuj

Jego relikwie spoczywają w bazylice św. Ambrożego w Mediolanie.

Zostały one sprowadzone także do Polski:

  • w lipcu 2014 do kościoła parafialnego pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Żabiej Woli (koło Lublina)
  • w kwietniu 2016 do kościoła parafialnego pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Kobiernicach (koło Bielska-Białej)
  • w sierpniu 2016 do kościoła parafialnego pw. św Augustyna w Czapurach k. Poznania
Patronat

Święty Ambroży uchodzi za patrona pszczelarzy[8], co wiąże się z legendą o pszczołach składających miód na jego ustach.

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne obchodzone jest w Kościele katolickim 7 grudnia[8].

Cerkiew prawosławna wspomina świętego 7/20 grudnia[c], tj. 20 grudnia według kalendarza gregoriańskiego.

Ikonografia

edytuj

W ikonografii przedstawiany jest w stroju biskupim. Jego atrybuty to dyscyplina o trzech rzemieniach, dziecko w kołysce, gołąb, kości, krzyż, księga, model świątyni, napis: Dobra mowa jest jak plaster miodu, pszczoły, ptasie pióro, ul pszczeli[26].

Dyscyplina o trzech rzemieniach symbolizuje pokutę jaka święty nałożył na Teodozjusza, który przez trzy miesiące nie mógł uczestniczyć we mszy Świętej. Dziecko w kołysce, ul, pszczoły nawiązują do legendy z godnie z którą Ambrożemu, gdy był niemowlęciem, pszczoły złożyły miód w ustach. Dziecko może też nawiązywać do dziecka, które zgodnie z podaniem, podczas sporu nad kandydatami do objęcia biskupstwa krzyknęło w tłumie Ambroży biskupem, a tłum ten okrzyk pochwycił. Symbolika związana z pszczołami, według innych przekazów hagiograficznych, może nawiązywać do zdolności kaznodziejskich Ambrożego, do których nawiązują również słowa Dobra mowa jest jak plaster miodu. Krzyż nawiązuje do głębiej wiary świętego i symbolizuje zmagania z przeciwnościami życiowymi. Gołąb i ptasie pióro są oznakami bożej inspiracji, księga to symbol mądrości. Kości mogą nawiązywać do złożenia w IX wieku zwłok Ambrożego do grobu męczenników Gerwazego i Protazego w katedrze mediolańskiej. Model świątyni nawiązuje starań świętego o budowanie kościołów i kaplic oraz założenia w pobliżu Mediolanu szkoły kształcącej duchownych przypominającej współczesne seminaria[26].

Dzieła

edytuj
Osobny artykuł: Dzieła Ambrożego z Mediolanu.
 
Divi Ambrosii Episcopi Mediolanensis Omnia Opera, 1527

Święty Ambroży napisał wiele traktatów teologicznych i przyczynił się do reformy liturgii. To z jego rąk św. Augustyn przyjął chrzest.

Wybrane przekłady polskie (do 2004 roku)[27]:

  • Listy. O. Polikarp Nowak OFM (Przekład i przypisy), Ks. Józef Naumowicz (Wstęp i opracowanie), Wydawnictwo "M" BOK 10, Kraków 1997, s. 305.
  • Hexaemeron. Władysław Wojciech Szołdrski CSsR (przekład), Andrzej Mateusz Bogucki OP (wstęp), ks. Wincenty Myszor (Opracowanie). ATK PSP 4, Warszawa 1969, s. 247.
  • Wybór pism. O pokucie. O ucieczce od świata. O dobrach przynoszonych przez śmierć. Władysław Wojciech Szołdrski (przekład), Cyryl Andrzej Guryn OFMConv, Emil Stanula CSsR (wstęp i oprac.)ATK PSP 7, Warszawa 1971, s. 194.
  • Wyjaśnienie symbolu. O tajemnicach. O sakramentach. ks. Ludwik Gładyszewski (Przekład, wstęp i opracowanie), WAM Źródła Myśli Teologicznej 31, Kraków 2004, s. 111.
  • Wykład Ewangelii według św. Łukasza. Władysław Wojciech Szołdrski (przekład), Andrzej Mateusz Bogucki OP (oprac. i wstęp), ATK PSP 16, Warszawa 1977, s. 504.
  • Obowiązki duchownych. Kazimierz Abgarowicz (tł.), Jan Sajdak, Jan Wikarjak (przejrzeli tł.). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1967.

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ liturgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego
  2. ↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
  3. ↑ podwójne datowanie

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Niewęgłowski 2006 ↓, s. 197.
  2. ↑ Fros i Sowa 2007 ↓, s. 506.
  3. ↑ a b Pałucki 2004 ↓, s. 11-12.
  4. ↑ a b Pałucki 2004 ↓, s. 12.
  5. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 13.
  6. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 14.
  7. ↑ a b Pałucki 2004 ↓, s. 16.
  8. ↑ a b c d e Święty Ambroży, biskup i doktor Kościoła. Internetowa Liturgia Godzin. [dostęp 2022-08-15]. (pol.).
  9. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 19-20.
  10. ↑ a b Pałucki 2004 ↓, s. 20.
  11. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 17.
  12. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 18.
  13. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 22.
  14. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 23.
  15. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 25.
  16. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 50-51.
  17. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 52.
  18. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 53.
  19. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 54.
  20. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 60.
  21. ↑ Krawczuk 2006 ↓, s. 773-775.
  22. ↑ Maciej Wojcieszak. Obraz społeczeństwa Italii w listach Ambrożego z Mediolanu. „Christianitas Antiqua”. VI, s. 177-187, 2014. (pol.). 
  23. ↑ Świderkówna 1990 ↓, s. 58.
  24. ↑ Cameron 2005 ↓, s. 92.
  25. ↑ Horoszewicz 2005 ↓, s. 77.
  26. ↑ a b Marecki i Rotter 2009 ↓, s. 64.
  27. ↑ Stawiszyński 2005 ↓, s. 43-59.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ambroży_z_Mediolanu&oldid=75054801”
  NODES
Intern 2
iOS 2
mac 3
multimedia 1
os 40