Androfilia i gynofilia
Androfilia i gynofilia – terminy stosowane w behawioryzmie do opisania orientacji seksualnej; alternatywa dla dychotomii heteroseksualności i homoseksualności. Androfilia to pociąg do mężczyzn i/lub męskości; gynofilia do kobiet i/lub kobiecości[1][2]. Ambifilia to ich kombinacja występująca w jednej osobie, odpowiednik biseksualności[1].
Terminy są używane obiektywnie, żeby określić przedmiot pociągu osoby bez identyfikowania płci/tożsamości płciowej. W ten sposób można uniknąć ukrytych założeń inherentnych dla normatywnego ujęcia seksualności, oraz uniknąć problemów podczas opisywania seksualności kultur spoza Zachodu albo podczas opisywania seksualności osób transpłciowych, niebinarnych i interpłciowych.
Użycie historyczne
edytujAndrofilia
edytujTermin ten był oryginalnie wprowadzony do dyskursu naukowo-literackiego przez Magnusa Hirschfelda opisującego homoseksualne zachowania na przykładzie starożytnej Grecji i miał na celu odróżnienie typowych zachowań seksualnych dorosłego mężczyzny z chłopcem/młodzieńcem (pederastia) od rzadziej występujących w ówczesnej Grecji i kulturowo mniej akceptowanych form pożycia seksualnego między dwoma dorosłymi mężczyznami. W 1906 r. zaproponował on wprowadzenie czteroczęściowej klasyfikacji dla mężczyzn homoseksualnych[3]:
- pedofilia – pociąg seksualny do mężczyzn przed okresem pokwitania,
- efebofilia – pociąg seksualny do mężczyzn od okresu pokwitania końca okresu nastoletniego,
- androfilia – pociąg seksualny do mężczyzn od lat 20 do 50,
- gerontofilia – pociąg seksualny do mężczyzn starszych.
Według szacunków Hirschfelda androfile to około 45% populacji mężczyzn homoseksualnych. Takim sam udział mają efebofile[3].
Inną formą popularnego użycia tego terminu była wydana w 2007 książka Jacka Malebranche'a: Androphilia, A Manifesto: Rejecting the Gay Identity, Reclaiming Masculinity[4].
Gynofilia
edytujSłowo pojawiło się w starożytnej Grecji. W Idylli 8, wers 60, Teokryt użył γυναικοφίλιας jako eufemizmu opisującego pociąg Zeusa do kobiet[5][6][7].
Zygmund Freud użył terminu gynofiliczna w celu opisania przypadku Dory[8] Używał tego słowa także w korespondencji[9][10]. Alternatywną pisownią jest gynefilia a rzadkim synonimem gyneseksualność/gynoseksualność[11].
Psycholożka Nancy Chodorow proponowała, żeby przededypalny moment psychologicznego i libidialnego skupienia na matce, doświadczany przez dziewczynki i chłopców, nazwać gynoseksualnością lub matriseksualnością (przez wzgląd na ekskluzywność wobec matki)[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Diamond M (2010). Sexual orientation and gender identity. In Weiner IB, Craighead EW eds. The Corsini Encyclopedia of Psychology, Volume 4. p. 1578. John Wiley and Sons, ISBN 978-0-470-17023-6
- ↑ PL. Vasey, DP. VanderLaan. Kin selection and the evolution of male androphilia.. „Arch Sex Behav”. 38 (2), s. 170-1, Apr 2009. DOI: 10.1007/s10508-008-9443-9. PMID: 19005747.
- ↑ a b Karen Franklin. Hebephilia: quintessence of diagnostic pretextuality.. „Behavioral Science & the Law”. 28 (6), s. 4, kwiecień 2010. DOI: 10.1002/bsl.934. ISSN 1099-0798. PMID: 21110392.
- ↑ "Androphilia, A Manifesto: Rejecting the Gay Indentity, Reclaiming Masculinity", J. Malebranche, ISBN 978-0-9764035-8-6
- ↑ Cholmeley RJ (1901). The idylls of Theocritus. G. Bell & sons, p. 98
- ↑ Rummel, Erika (1996). Erasmus on women, p. 82 University of Toronto Press, ISBN 978-0-8020-7808-7
- ↑ George W. Brown: Depression – a sociologist's view. T. 2. Trends in Neurosciences, 1979, s. 253–256. DOI: 10.1016/0166-2236(79)90099-7.
- ↑ Kahane C (2004). Freud and the passions of the voice. In O'Neill J (2004). Freud and the Passions. Penn State Press, ISBN 978-0-271-02564-3
- ↑ Sigmund Freud to Sándor Ferenczi, March 25, 1908: "I have often seen it so: a woman unsatisfied by a man naturally turns to a woman and tries to invest her long-suppressed gynecophilic component with libido."
- ↑ Freud to Wilhelm Fliess, March 23, 1900: "A good-natured and fine person, at a deeper layer gynecophilic, attached to the mother."
- ↑ Money, John (1986). Venuses penuses: sexology, sexosophy, and exigency theory. Prometheus Books, ISBN 978-0-87975-327-6
- ↑ Chodorow, Nancy (1999). The reproduction of mothering: psychoanalysis and the sociology of gender. University of California Press, ISBN 978-0-520-22155-0