Atolówka

Atolówka
	Gygis alba
	(Sparrman, 1786)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	mewowce
Parvordo	Larida
Nadrodzina	Laroidea
Rodzina	mewowate
Podrodzina	Gyginae; Verheyen, 1959
Rodzaj	Gygis; Wagler, 1832
Gatunek	atolówka
Synonimy
	Rodzaju: Alphagygis Mathews, 1914; Gatunku: Sterna alba Sparrman, 1786;
	Rodzaju: Alphagygis Mathews, 1914; Gatunku: Sterna alba Sparrman, 1786;
Podgatunki
	G. a. alba (Sparrman, 1786); G. a. candida (J. F. Gmelin, 1789); G. a. microrhyncha H. Saunders, 1876; G. a. leucopes Holyoak & Thibault, 1976;
	G. a. alba (Sparrman, 1786); G. a. candida (J. F. Gmelin, 1789); G. a. microrhyncha H. Saunders, 1876; G. a. leucopes Holyoak & Thibault, 1976;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; obszary lęgowe obszary nielęgowe
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Atolówka^[7], rybitwa biała^[8] (Gygis alba) – gatunek średniej wielkości ptaka, jedyny przedstawiciel podrodziny atolówek (Gyginae)^[7] w rodzinie mewowatych (Laridae), spotykany na oceanach świata w strefie tropikalnej. Rozpowszechniona jest przede wszystkim na Pacyfiku i Oceanie Indyjskim, gniazduje także na niektórych wyspach południowego Atlantyku. Na niektórych wyspach jest osiadła, na inne przylatuje tylko na lęgi, ale trasy wędrówek poza sezonem lęgowym nie zostały jeszcze poznane^[6].

Systematyka

Etymologia

Gygis: gr. γυγης gugēs – mityczny ptak morski wspomniany przez Dionizjosa^[9].
alba: łac. albus – biały, zupełnie biały^[10].
Alphagygis: gr. αλφα alpha – pierwszy; rodzaj Gygis Wagler, 1832^[11].

Podgatunki

Wyróżnia się 4 podgatunki G. alba^[12]:

atolówka biała (G. alba alba) – wyspy strefy tropikalnej południowego Atlantyku
atolówka śnieżna (G. alba candida) – Seszele i Maskareny przez Ocean Indyjski po środkowy Pacyfik
atolówka tropikalna (G. alba microrhyncha) – wyspy Feniks, Line Islands i Markizy
G. alba leucopes – Pitcairn

Niektórzy autorzy, np. IUCN, uznają atolówkę tropikalną (G. alba microrhyncha) za odrębny gatunek^[13]. Opisano też kilka innych, nieuznawanych obecnie gatunków – royana, pacifica i rothschildi zsynonimizowano z podgatunkiem nominatywnym (choć niektórzy zaliczyli je do candida), a monte włączono do candida^[5].

Charakterystyka

Atolówka jest średniej wielkości ptakiem o białym upierzeniu, czarnym dziobie i oczach. Długość ciała 25–31 cm, masa ciała 92–139 g^[14].

Ekologia i zachowanie

Jajo atolówki zniesione na gołej gałęzi figowca wielkolistnego

Pisklę

Gniazduje na wyspach koralowych – na drzewach, krzewach, a także na skałach i budowlach wzniesionych przez człowieka. W zniesieniu jedno jajo. Często składane jest na gołej gałęzi w niewielkim zagłębieniu, a nawet na liściu palmy czy bananowca^[6]. Wysiadują je oboje rodzice przez 28–36 dni, a po wykluciu oboje również opiekują się pisklęciem. Młode jest opierzone w wieku 60–75 dni, przez pewien czas nadal pozostaje jednak z rodzicami, którzy je karmią i uczą jak chwytać ofiary^[14].

Żywi się głównie małymi rybami, rzadziej kałamarnicami i skorupiakami^[6].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje atolówkę za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji w 2006 roku zgrubnie szacowano na 150 000 – 1 100 000 osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny, choć u niektórych populacji nie jest on znany^[6].

IUCN uznaje atolówkę tropikalną (G. alba microrhyncha) za odrębny gatunek, zalicza ją do kategorii najmniejszej troski; trend liczebności populacji także uznawany jest za stabilny^[13].

Przypisy

↑ Gygis alba, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Gygis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-01-23] (ang.).
↑ J.G. Wagler. Neue Zippen und Gattungen der Säugthiere und Vögel. „Isis von Oken”. 25, s. 1223, 1832. (niem.).
↑ G.M. Mathews. New genera. „Austral Avian Record”. 2, s. 110, 1913–15. (ang.).
↑ ^a ^b White Tern (Gygis alba). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-07)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e BirdLife International, Gygis alba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-1 [dostęp 2021-08-10] (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Gyginae Verheyen, 1959 - atolówki (Wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-05].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 89, 1999.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Gygis.
↑ Jobling 2021 ↓, s. alba.
↑ Jobling 2021 ↓, s. Alphagygis.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-10]. (ang.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Gygis microrhyncha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-1 [dostęp 2021-08-10] (ang.).
↑ ^a ^b Szabo, M.J.: White tern. [w:] New Zealand Birds Online [on-line]. [dostęp 2020-07-04]. (ang.).

Bibliografia

James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Gygis alba, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[itis2-2] Gygis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-01-23] (ang.).

[Wagler-3] J.G. Wagler. Neue Zippen und Gattungen der Säugthiere und Vögel. „Isis von Oken”. 25, s. 1223, 1832. (niem.).

[Mathews-4] G.M. Mathews. New genera. „Austral Avian Record”. 2, s. 110, 1913–15. (ang.).

[ibc-5] White Tern (Gygis alba). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-07)]. (ang.).

[iucn-6] BirdLife International, Gygis alba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-1 [dostęp 2021-08-10] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-7] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Gyginae Verheyen, 1959 - atolówki (Wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-05].

[Mielczarek&Cichocki-8] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 89, 1999.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=gygis_Gygis]-9] Jobling 2021 ↓, s. Gygis.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=alba_alba]-10] Jobling 2021 ↓, s. alba.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=alphagygis_Alphagygis]-11] Jobling 2021 ↓, s. Alphagygis.

[ioc-12] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-10]. (ang.).

[iucn1-13] BirdLife International, Gygis microrhyncha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-1 [dostęp 2021-08-10] (ang.).

[nz-14] Szabo, M.J.: White tern. [w:] New Zealand Birds Online [on-line]. [dostęp 2020-07-04]. (ang.).

[7]

[8]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]