Bitwa pod Vitorią

Bitwa pod Vitorią
	Wojny napoleońskie w Hiszpanii i Portugalii
	; Książę Wellington dowodzący wojskami pod Vitorią (mal. Thomas Jones Barker)
Czas	21 czerwca 1813
Miejsce	Kraj Basków
Terytorium	północna Hiszpania
Wynik	zwycięstwo brytyjsko-hiszpańsko-portugalskie
Strony konfliktu
Cesarstwo Francuskie	Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii
Dowódcy
Jean-Baptiste Jourdan	Arthur Wellesley
Siły
43 tys. piechoty; 7 tys. kawalerii; 153 działa	61,4 tys. piechoty; 8,3 tys. kawalerii; 90 dział
Straty
7990 zabitych, rannych; i zaginionych	5180 zabitych, rannych; i zaginionych
	Położenie na mapie Kraju Basków miejsce bitwy
	Położenie na mapie Hiszpanii miejsce bitwy
	42°51′00″N 2°41′00″W/42,850000 -2,683333

Bitwa pod Vitorią – starcie zbrojne, które miało miejsce 21 czerwca 1813 r. pomiędzy koalicyjnymi wojskami angielsko-portugalsko-hiszpańskimi w sile 75 tys. ludzi pod dowództwem księcia Wellingtona i armią 57 tys. Francuzów pod wodzą marszałka Jourdana. Bitwa zakończyła się porażką Francuzów, którzy opuścili pole bitwy pozostawiając znaczne ilości sprzętu oraz 151 dział.

Tło wydarzenia

W lipcu 1812 r. po bitwie pod Salamanką Francuzi ewakuowali się z Madrytu. Po wycofaniu się Francuzów stolicę Hiszpanii zajęła w dniu 12 sierpnia 1812 r. armia Wellingtona, który zostawił trzy dywizje w mieście, natomiast z resztą sił pomaszerował w kierunku północnym do oddalonego o ok. 200 km Burgos. Wellington nie docenił jednak sił nieprzyjaciela w Burgos, co zmusiło go do przerwania oblężenia miasta w dniu 21 października, a następnie wycofania się. Dnia 31 października Wellington wycofał się także z Madrytu, po czym skierował się przez Salamankę w kierunku Ciudad Rodrigo w pobliżu granicy portugalskiej. Chciał tym manewrem uniknąć odcięcia swoich ludzi przez armię francuską na północnym i południowym wschodzie kraju. Zimę wódz brytyjski wykorzystał na reorganizację i szkolenie armii. Również Napoleon wycofał wielu żołnierzy z Hiszpanii celem uzupełnienia swoich sił po stratach poniesionych w kampanii rosyjskiej.

Działania poprzedzające

Wiosną 1813 roku Wellington wyruszył na czele swoich oddziałów z północnej Portugalii do Hiszpanii. Zamiarem Brytyjczyków było uderzenie z flanki na armię francuską marszałka Jourdana. Francuzi stacjonowali w tym czasie nad Duero i Tagiem. Chcąc uniknąć odcięcia przez siły Wellingtona drogi odwrotu ku Francji, wycofali się do Burgos, ścigani przez armię Wellingtona.

Bitwa

Dnia 21 czerwca 1813 roku doszło do starcia obu armii pod Vitorią, nad rzeką Zadorra w kraju Basków. Wellington uderzył na Francuzów trzema kolumnami. Po krótkiej, ale gwałtownej walce 3 dywizja pod dowództwem gen. Thomasa Pictona przełamała centralny czworobok Francuzów. W złożonych przeważnie z kiepskiego, nieostrzelanego żołnierza, oddziałach Jourdana wybuchła panika, która zamieniła się w paniczną ucieczkę. Zginęło i zostało rannych blisko 8 tysięcy Francuzów. 2 tysiące dostało się do niewoli. Po stronie brytyjskiej straty wyniosły 5180 zabitych i rannych. Brytyjczycy zdobyli dodatkowo 151 dział, 415 wozów amunicyjnych i ogromny tabor. Bitwa zakończyła panowanie Napoleona w Hiszpanii.

Brytyjczycy nie podjęli pościgu za uciekającymi Francuzami zadowalając się rabowaniem taboru. Znajdowały się w nim wielkie ilości dóbr zrabowanych przez Francuzów w Hiszpanii. Wartość zdobytego łupu szacowana jest na kwotę 150 mln euro. Wellington, niezwykle poruszony brakiem dyscypliny wśród swych wojsk, w notatce z pola bitwy określił ich mianem szumowin. Po przywróceniu porządku w armii Brytyjczycy jeszcze w grudniu 1813 roku zdobyli San Sebastián i Pampelunę. Następnie wkroczyli na ziemie francuskie, gdzie zamierzali przezimować.

Zwycięstwu pod Vitorią jeden ze swoich utworów (symfonię op. 91 – Wellingtons Sieg, znaną także jako Schlacht von Vitoria) poświęcił Ludwig van Beethoven.

Wśród łupów bitewnych znalazła się buława marszałkowska Jourdana, którą Wellington posłał do Londynu, w darze dla księcia regenta (późniejszego Jerzego IV); odwrotną pocztą otrzymał nominację na stopień feldmarszałka.

Bibliografia

Ian Fletcher: Vitoria 1813: Wellington Sweeps the French from Spain. New York: Praeger Publishers, 2005. ISBN 0-275-98616-0.
David Gates: The Spanish Ulcer: A History of the Peninsular War. London: Pimlico, 2002. ISBN 0-7126-9730-6.
Michael Glover: The Peninsular War 1807–1814. London: Penguin, 2001. ISBN 0-141-39041-7.
Bryan Perrett: The Battle Book: Crucial Conflicts in History from 1469 BC to the Present. London: Arms and Armour, 1993. ISBN 1-85409-125-5.

Linki zewnętrzne

Bitwa pod Vitorią w serwisie British Battles (ang.)