Braszów

Braszów
Brașov
	; Braszów z góry Tâmpa
Herb	Flaga
Państwo	Rumunia
Okręg	Braszów
Mer	George Scripcaru
Powierzchnia	267,32 km²
Wysokość	600 m n.p.m.
Populacja (2002); • liczba ludności; • gęstość	; 284 596; 1065 os./km²
Nr kierunkowy	02-68
Kod pocztowy	500xxx
Tablice rejestracyjne	BV
	Położenie na mapie okręgu Braszów Braszów
	Położenie na mapie Rumunii Braszów
	45°40′N 25°37′E/45,666667 25,616667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Braszów (rum. Brașov IPA: [braˈʃov], 1951–1961: (Orașul) Stalin, węg. Brassó, niem. Kronstadt, saski dialekt siedmiogrodzki Krunen) – miasto w środkowej Rumunii, na Wyżynie Transylwańskiej, w okręgu Braszów (Siedmiogród), ok. 166 km od Bukaresztu.

Dane ogólne

Braszów jest ósmym co do wielkości miastem w Rumunii; posiada zróżnicowany przemysł (rafinacja ropy naftowej); węzeł komunikacyjny. Ważny ośrodek naukowy (uniwersytet) i turystyczny.

W mieście znajduje się stacja kolejowa Brașov.

W Braszowie znajduje się siedziba rumuńskiego producenta autobusów i samochodów ciężarowych Roman S.A. Brașov oraz rumuńskich zakładów lotniczych Industria Aeronautrică Română (IAR). Do 2007 roku w mieście istniała fabryka traktorów Uzina Tractorul Brașov (UTB). Główną siedzibę oraz zakład produkcyjny ulokowała w Braszowie firma BILKA, największy producent stalowych pokryć dachowych w Rumunii.

Swoją siedzibę ma tu klub piłkarski FC Brașov założony w 1936 roku.

Historia

Okolice miasta od XII wieku były zamieszkane przez saskich kolonistów zaproszonych w te rejony przez władcę Królestwa Węgier. W miejscu miasta w 1211 roku Zakon krzyżacki wzniósł warownię w celu ochrony Burzenlandu. Miejscowość w 1235 roku została wymieniona pod nazwą Corona. W 1255 roku Krzyżacy zostali wypędzeni przez króla Węgier. Braszów został wymieniony w 1252 roku w darowiźnie króla Beli IV, w której znalazło się określenie Terra Saxonum de Barasu. W średniowieczu centrum wymiany między Półwyspem Bałkańskim a Mołdawią i Wołoszczyzną. Od XVI wieku jeden z najważniejszych ośrodków luteranizmu w regionie, a także ważny ośrodek nauki, kultury i sztuki Sasów siedmiogrodzkich. W 1539 r. powstała tu pierwsza drukarnia w Siedmiogrodzie, a w 1642 r. pierwsze gimnazjum.

W trakcie V wojny austriacko-tureckiej, Braszów w 1688 roku dostał się pod panowanie cesarza Leopolda I Habsburga. W 1689 r. wielki pożar zniszczył całkowicie miasto, a jego odbudowa trwała kilka dziesięcioleci. W 1849 r. oblegany przez wojska węgierskie Józefa Bema. Od XIII wieku do połowy XIX wieku w mieście dominowali liczebnie Niemcy, następnie zaczęli dominować Węgrzy oraz Rumuni^[2].

W czasie I wojny światowej miasto było okupowane przez wojska rumuńskie między 16 sierpnia a 4 października 1916 roku. Od Traktatu w Trianon w 1920 roku miasto znajduje się w składzie Rumunii. W latach 1951–1961 miasto nazywało się Orașul Stalin (Miasto Stalina). 15 listopada 1987 r. w mieście doszło do protestów przeciwko komunistycznym władzom Rumunii. Protest został jeszcze tego samego dnia stłumiony przez Securitate. W roku 2004 w Braszowie zostały rozegrane Mistrzostwa Świata Seniorów w Kręglarstwie Klasycznym.

15 czerwca 2023 r. działalność rozpoczął Port lotniczy Braszów-Ghimbav^[3].

Zabytki

rozległe Stare Miasto, reprezentujące różne style architektoniczne, z ratuszem, którego początki sięgają 1410 roku,
późnośredniowieczny Czarny Kościół (rum. Biserica Neagră) w stylu gotyckim, wybudowany w latach 1382–1477,
Cerkiew św. Mikołaja (XIV w.),
Dzielnica Șchei (Bulgărimea) – dawna dzielnica bułgarska, a potem rumuńska, zlokalizowana poza średniowiecznymi murami miejskimi (wewnątrz murów miejskich znajdowała się dzielnica saska),
Ratusz (Casa Sfatului / Kronstädter Altes Rathaus),
Dom Hirschera (Kaufhaus / Casa Negustorilor) z lat 1541–1547 pełniący rolę domu targowego,
zachowana część murów miejskich z basztami i wieżami miejskimi,
Brama Katarzyny – Poarta Ecaterinei (Katharinentor) z 1559 roku,
Brama Șchei (Waisenhausgässertor) z 1827 roku w stylu klasycystycznym,
synagoga z 1901 roku,
Strada Sforii (Fadengasse) – najwęższa ulica w Rumunii,
Rynek miejski,
Twierdza Braszów (Cetățuia Brașovului),
Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny z 1895 r.

Ludność

W 1850 r. miasto liczyło 21 782 mieszkańców: 8874 (40,7%) Niemców, 8727 (40%) Rumunów, 2939 (13,4%) Węgrów^[2].

W 1910 r. miasto liczyło 41 056 mieszkańców: 10 841 (26,4%) Niemców, 11 786 (28,7%) Rumunów, 17 831 (43,4%) Węgrów^[2].

W 1920 r. miasto liczyło 40 335 mieszkańców: 12 183 Rumunów, 15 137 Węgrów, 11 293 Niemców^[2].

W 1930 r. miasto liczyło 59 232 mieszkańców: 19 378 Rumunów, 24 977 Węgrów, 13 276 Niemców^[2].

W 1992 r. miasto liczyło 323 736 mieszkańców: 287 535 Rumunów, 31 546 Węgrów, 3418 Niemców^[2].

W 2002 r. miasto liczyło 284 596 mieszkańców: 258 042 Rumunów, 23 176 Węgrów, 1717 Niemców^[1].

Znane osoby urodzone w Braszowie

Johannes Honterus (1498-1549) – saskosiedmiogrodzki humanista, teolog i kartograf, w latach 30. XVI w. wykładowca Akademii Krakowskiej, krzewiciel protestantyzmu.
Teodor Axentowicz (1859-1938) – polski malarz, rysownik i grafik pochodzenia ormiańskiego, profesor i rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie^[4].
Peter Maffay (ur. 30 sierpnia 1949) niemiecki piosenkarz, kompozytor, gitarzysta rockowy oraz aktor i producent muzyczny.

Galeria

Ratusz
Cerkiew św. Mikołaja
„Czarny Kościół”
Rynek w Braszowie
Ulica w Braszowie
Rynek w Braszowie
Cerkiew prawosławna Zaśnięcia Bogurodzicy
„Czarny Kościół” w nocy
Muzeum Sztuki
Pomnik Johannesa Honterusa
Widok na Stare Miasto
Stary Rynek

Miasta partnerskie

Przypisy

↑ ^a ^b Structura Etno-demografică a României.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Erdély etnikai és felekezeti statisztikája [online], varga.adatbank.transindex.ro [dostęp 2018-09-05] .
↑ 16 iunie 2023, ora 15.30: primul zbor | Buna ziua Brasov [online], bzb.ro [dostęp 2023-07-21] .
↑ kom. red. Józef Lucjan Ząbkowski et al: 175 lat nauczania malarstwa, rzeźby i grafiki w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Kraków: Oficyna Artystów „Sztuka”, 1994.

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona internetowa miasta. brasov.ro. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-07)]. (rum. • ang.)
Braszów – Wirtualna Wycieczka (rum. • ang.)
Opis i zdjęcia miasta na stronie TPR. tpr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-05)]. (pol.)
Galeria zdjęć miasta Braszów (pol.)

[stat2002-1] Structura Etno-demografică a României.

[:0-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Erdély etnikai és felekezeti statisztikája [online], varga.adatbank.transindex.ro [dostęp 2018-09-05] .

[3] 16 iunie 2023, ora 15.30: primul zbor | Buna ziua Brasov [online], bzb.ro [dostęp 2023-07-21] .

[4] . red. Józef Lucjan Ząbkowski et al: 175 lat nauczania malarstwa, rzeźby i grafiki w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Kraków: Oficyna Artystów „Sztuka”, 1994.

[1]

[2]

[3]

[4]