Cacatua

	Cacatua
	Vieillot, 1817
	; Przedstawiciel rodzaju – kakadu cienkodzioba (C. tenuirostris)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	kakaduowate
Podrodzina	kakadu
Plemię	Cacatuini
Rodzaj	Cacatua
	Typ nomenklatoryczny
	Psittacus albus Statius Müller, 1776
Synonimy
	Kakatoe Cuvier, 1800; Cacatoes Duméril, 1805; Cacatoes Froriep, 1806; Plyctolophus Vieillot, 1816; Cacatoes Boie, 1826; Licmetis Wagler, 1832; Pluctolophus Nitzsch, 1840; Plissolophus Gloger, 1841; Plyctolophys Burmeister, 1850; Ducorpsius Bonaparte, 1857; Lophochroa Bonaparte, 1857; Plictolophus Finsch, 1867; Camptolophus Sundevall, 1872; Eucacatua Mathews, 1917;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cacatua – rodzaj ptaków z podrodziny kakadu (Cacatuinae) w rodzinie kakaduowatych (Cacatuidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii, na Nowej Gwinei i okolicznych wyspach, oraz we wschodniej Indonezji i na Filipinach^[17].

Morfologia

Długość ciała 30–55 cm; masa ciała 300–975 g^[17].

Systematyka

Etymologia

Cacatua: malaj. nazwa Kakatúa lub Kakak-túa dla kakadu; pochodzenie malajskiej nazwy jest niejasne; kakatuwah „imadło”, w aluzji do potężnego dzioba; „starsza siostra” od kakak „siostra” oraz tua „stary”, w aluzji dla jej hałaśliwych, siostrzanych zachowań^[18].
Kakatoe: niderl. nazwa Kakatoe dla kakadu, od malaj. nazwy Kakatúa „kakadu”^[18]. Gatunek typowy: Psittacus philippinarum J.F. Gmelin, 1788 (= Psittacus haematuropygius Statius Müller, 1776).
Cacatoes: fr. grupowa nazwa Cacatoes dla białych kakadu^[18]. Gatunek typowy: Psittacus galeritus Latham, 1790 (Duméril, 1805); Psittacus albus Statius Müller, 1776 (Froriep, 1806); Psittacus sulphureus J.F. Gmelin, 1788 (Boie, 1826).
Licmetis: gr. λικμητης likmētēs „młynek”, od λικμαω likmaō „przesiewać”^[18]. Gatunek typowy: Psittacus tenuirostris Kuhl, 1820.
Plyctolophus (Pluctolophus, Plyctolophys, Plictolophus): gr. πτυκτος ptuktos „składany”, od πτυσσω ptussō „składać” (por. gr. πλεκω plekō „wyplatać, skręcać”; łac. plicatus „składany”); λοφος lophos „czub”^[18]. Gatunek typowy: Psittacus moluccensis J.F. Gmelin, 1788.
Plissolophus: gr. πλισσομαι plissomai „przejść”; λοφος lophos „czub”^[18]. Gatunek typowy: Psittacus moluccensis J.F. Gmelin, 1788.
Ducorpsius: epitet gatunkowy Cacatua ducorpsii Pucheran, 1853; adiutant Louis Jacques Ducorps (1858), francuski marynarz, intendent, podróżnik^[18]. Gatunek typowy: Ducorpsius typus Bonaparte, 1857 (= Cacatua ducorpsii Pucheran, 1853).
Lophochroa: gr. λοφος lophos „czub”; χροα khroa, χροας khroas „kolor, wygląd”, od χρως khrōs, χρωτος khrōtos „karnacja, cera”^[18]. Gatunek typowy: Plyctolophus leadbeateri Vigors, 1831.
Camptolophus: gr. καμπτος kamptos „elastyczny, zakręcony”, od καμπτω kamptō „zginać”; λοφος lophos „czub”^[18]. Gatunek typowy: Psittacus philippinarum J.F. Gmelin, 1788 (= Psittacus haematuropygius Statius Müller, 1776).
Eucacatua: gr. ευ eu „dobry”; rodzaj Cacatua Vieillot, 1817^[18]. Gatunek typowy: Psittacus galeritus Latham, 1790.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[19]:

Cacatua leadbeateri (Vigors, 1831) – kakadu ognistoczuba
Cacatua haematuropygia (Statius Müller, 1776) – kakadu filipińska
Cacatua goffiniana Roselaar & Michels, 2004 – kakadu białooka
Cacatua ducorpsii Pucheran, 1853 – kakadu mała
Cacatua pastinator (Gould, 1841) – kakadu długodzioba
Cacatua sanguinea Gould, 1843 – kakadu sinooka
Cacatua tenuirostris (Kuhl, 1820) – kakadu cienkodzioba
Cacatua alba (Statius Müller, 1776) – kakadu biała
Cacatua ophthalmica P.L. Sclater, 1864 – kakadu niebieskooka
Cacatua moluccensis (J.F. Gmelin, 1788) – kakadu molucka
Cacatua sulphurea (J.F. Gmelin, 1788) – kakadu żółtolica
Cacatua galerita (Latham, 1790) – kakadu żółtoczuba

Przypisy

↑ Cacatua, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ L.J.P. Vieillot: Kakatoés. W: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. 2. T. 17. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 6. (fr.).
↑ G. Cuvier: Lecons d’anatomie comparée. Paris: Baudouin, Imprimeur de l’Institut National des Sciences et des Arts, 1800, s. tab. 2. (fr.).
↑ A.M.C. Duméril: Zoologie analytique, ou, Méthode naturelle de classification des animaux: rendue plus facile a l’aide de tableaux synoptiques. Paris: Allais, libraire, 1805, s. 50. (fr.).
↑ L.F. von Froriep: C. Dumeril’s, Doctors und Professors an der medicinischen Schule zu Paris, Analytische Zoologie. Weimer: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1806, s. 51. (niem.).
↑ L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 26. (fr.).
↑ F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. Jahrgang 1826 (1), s. 977, 1826. (niem. • łac.).
↑ J.G. Wagler. Conspectus systematicus generum et specierum ex ordine Psittacorum, adjectis generum characteribus. „Abhandlungen der Mathematisch-Physikalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 1, s. 505, 1832. (łac.).
↑ Ch.L. Nitzsch: System der Pterylographie. Nach seinen handschriftlich aufbewahrten Untersuchungen verfasst. Halle: E. Anton, 1840, s. 146. (niem.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 193. (niem.).
↑ H. Burmeister: Verzeichnis der im zoologischen Museum der Universität Halle-Wittenberg aufgestellten Säugethiere, Vögel und Amphibien. Halle: W. Plötz, 1850, s. 59. (niem.).
↑ Bonaparte 1857 ↓, s. 534.
↑ Bonaparte 1857 ↓, s. 537.
↑ O. Finsch: Die Papageien, monographisch bearbeitet. Cz. 1. Leiden: Brill, 1867, s. 265. (niem.).
↑ C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen. Försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1872, s. 69. (łac.).
↑ G.M. Mathews: The birds of Australia. Cz. 6. London: H.F. & G. Witherby, 1917, s. 169. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Cockatoos (Cacatuidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.cacatu2.01. [dostęp 2020-10-18]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Cacatuini Gray,GR, 1840 (1825) (wersja: 2022-09-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-07].

Bibliografia

Ch.-L. Bonaparte. Des observations de M. Emile Blanchard sur les caracteres osteologiques chez les Oiseaux de la famille des Psittacides. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 44, s. 534–539, 1857. (fr.).

[itis-1] Cacatua, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Vieillot-2] L.J.P. Vieillot: Kakatoés. W: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. 2. T. 17. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 6. (fr.).

[Cuvier-3] G. Cuvier: Lecons d’anatomie comparée. Paris: Baudouin, Imprimeur de l’Institut National des Sciences et des Arts, 1800, s. tab. 2. (fr.).

[Duméril-4] A.M.C. Duméril: Zoologie analytique, ou, Méthode naturelle de classification des animaux: rendue plus facile a l’aide de tableaux synoptiques. Paris: Allais, libraire, 1805, s. 50. (fr.).

[Froriep-5] L.F. von Froriep: C. Dumeril’s, Doctors und Professors an der medicinischen Schule zu Paris, Analytische Zoologie. Weimer: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1806, s. 51. (niem.).

[Vieillot1816-6] L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 26. (fr.).

[Boie-7] F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. Jahrgang 1826 (1), s. 977, 1826. (niem. • łac.).

[Wagler-8] J.G. Wagler. Conspectus systematicus generum et specierum ex ordine Psittacorum, adjectis generum characteribus. „Abhandlungen der Mathematisch-Physikalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 1, s. 505, 1832. (łac.).

[Nitzsch-9] Ch.L. Nitzsch: System der Pterylographie. Nach seinen handschriftlich aufbewahrten Untersuchungen verfasst. Halle: E. Anton, 1840, s. 146. (niem.).

[Gloger-10] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 193. (niem.).

[Burmeister-11] H. Burmeister: Verzeichnis der im zoologischen Museum der Universität Halle-Wittenberg aufgestellten Säugethiere, Vögel und Amphibien. Halle: W. Plötz, 1850, s. 59. (niem.).

[CITEREFBonaparte1857[https://www.biodiversitylibrary.org/item/113388#page/552/mode/1up_534]-12] Bonaparte 1857 ↓, s. 534.

[CITEREFBonaparte1857[https://www.biodiversitylibrary.org/item/113388#page/555/mode/1up_537]-13] Bonaparte 1857 ↓, s. 537.

[Finsch-14] O. Finsch: Die Papageien, monographisch bearbeitet. Cz. 1. Leiden: Brill, 1867, s. 265. (niem.).

[Sundevall-15] C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen. Försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1872, s. 69. (łac.).

[Mathews-16] G.M. Mathews: The birds of Australia. Cz. 6. London: H.F. & G. Witherby, 1917, s. 169. (ang.).

[Winkler&inni-17] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Cockatoos (Cacatuidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.cacatu2.01. [dostęp 2020-10-18]. (ang.).

[Jobling-18] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-19] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Cacatuini Gray,GR, 1840 (1825) (wersja: 2022-09-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-07].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]