Cantharellus
Cantharellus Adans. ex Fr. (pieprznik) – rodzaj grzybów z rodziny kolczakowatych (Hydnaceae)[1].
 Pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
pieprznik |
| Nazwa systematyczna | |
| Cantharellus Adans. ex Fr. Syst. mycol. 1: 316 (Lund, 1821) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Charakterystyka
edytujNaziemne grzyby ektomykoryzowe występujące w towarzystwie sosny, świerku, dębu i grabu[2]. Pod względem budowy owocnika zaliczane są do grupy grzybów kantarelloidalnych. Cechą charakterystyczną owocników jest łagodne połączenie kapelusza i trzonu – nie ma ostrej granicy między nimi[3]. Hymenofor u grzybów z rodzaju Cantharellus jest gładki, pofałdowany, lub składa się (jak u wszystkich pieprznikowatych) z listew połączonych anastomozami. Żaden z kilku występujących w Polsce gatunków nie jest trujący[3].
Wraz z postępem badań taksonomicznych, większość wcześniej przypisanych do tego rodzaju gatunków została przesunięta do co najmniej 40 różnych rodzajów i dziewięciu odrębnych rzędów. W przeciwieństwie do monowarstwowych podstawek w Agaricales, Cantharellus charakteryzuje się podstawkami rozwijającymi się na warstwie starszych, wskutek czego po osiągnięciu dojrzałości hymenium jest pogrubione. Podstawki w tym rodzaju mają długie, zakrzywione sterygmy. Bazydiospory są gładkie, a ich liczba może się wahać od dwóch do ośmiu na jednej podstawce. Brak cystyd. System strzępkowy jest monomityczny, strzępki mają sprzążki[2].
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cantharellaceae, Hydnaceae, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy naukowe: Alectorolophoides Battarra ex Earle, Chanterel Adans., Hyponevris Paulet, Merulius Haller ex Boehm., Merulius Haller[4].
Polską nazwę podał Franciszek Błoński w 1888 r. (za Krzysztofem Klukiem). W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były także jako lisica, stroczek, kurka, pieprzyk, kurek, lisiczka, stągiewka[5].
- Cantharellus amethysteus (Quél.) Sacc. 1887 – pieprznik ametystowy[6][7]
- Cantharellus cibarius Fr. 1821 – pieprznik jadalny
- Cantharellus ferruginascens P.D. Orton 1969 – pieprznik rdzewiejący[8]
- Cantharellus friesii Quél. 1872 – pieprznik pomarańczowy
- Cantharellus cinereus (Pers.) Fr. 1821 – pieprznik szary
- Cantharellus ianthinoxanthus (Maire) Kühner 1947[6]
- Cantharellus melanoxeros Desm. 1830[8]
- Cantharellus pallens Pilát 1959 – pieprznik blady
Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[9]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody[10] i innych[6][8].
Dawniej do rodzaju Cantharellus zaliczano także pieprznika żyłkowanego, obecnie według Index Fungorum należącego do rodzaju Craterellus[11].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-21] (ang.).
- ↑ a b Ishika Bera, Cantharellus [online], FungalPedia [dostęp 2024-11-28] (ang.).
- ↑ a b Marcus Flück, Atlas grzybów – oznaczanie, zbiór, użytkowanie, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „DELTA W-Z”, s. 16, ISBN 83-7175-337-3.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-12-16] (pol.).
- ↑ Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 91, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c ICantharellus melanoxeros Desm. [online], grzyby.pl [dostęp 2020-11-21] (ang.).
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 98–99, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).