Cewka moczowa
Cewka moczowa (łac. urethra) – końcowa część układu moczowego wyprowadzająca mocz na zewnątrz (mikcja). Jest to przewód rozpoczynający się na dnie pęcherza moczowego ujściem wewnętrznym cewki, a kończący ujściem zewnętrznym u mężczyzn na końcu żołędzi prącia, u kobiet na brodawce cewkowej położonej w przedsionku pochwy.
| urethra | |
| |
| Narządy | |
|---|---|
Cewka moczowa męska
edytujMa ona długość od 15 do 20 cm. Poza funkcją wyprowadzania moczu pełni również u samców ssaków funkcję wyprowadzania nasienia[1]. Dzieli się ona na:
- Część śródścienną – biegnącą w ścianie pęcherza moczowego
- Część sterczową – przebiegającą przez gruczoł krokowy
- Część błoniastą – przebijającą przeponę moczowo-płciową
- Część gąbczastą – biegnącą luźno w kroczu pod spojeniem łonowym przez ciało gąbczaste prącia, uchodzącą fizjologicznie na końcu żołędzi prącia; w przypadkach wad rozwojowych: spodziectwa – uchodzi na dolnej powierzchni prącia, wierzchniactwa – uchodzi na górnej powierzchni prącia.
Cewka moczowa żeńska
edytujJest ona znacznie krótsza od męskiej (długość od 3 do 5 cm) i szersza. Cewkę moczową żeńską dzieli się na:
- Część śródścienną, biegnącą w ścianie pęcherza moczowego
- Część miedniczną
- Część przeponową
- Część podprzeponową.
Biegnie ona równolegle do pochwy, do przodu od niej. Znacznie mniejsza długość cewki moczowej żeńskiej stwarza dogodniejsze warunki rozwoju infekcji wstępującej dróg moczowych w porównaniu z cewką męską.
Badanie cewki moczowej
edytujIstnieją różne bezpośrednie i pośrednie metody badania cewki moczowej. Prostą metodą, na przykład identyfikacji urazów lub zachyłków, jest badanie palpacyjne[2]. Uretrocystoskopia to zabieg endoskopowy, w którym endoskop jest wprowadzany do cewki moczowej i powoli wprowadzany do pęcherza moczowego. Umożliwia to dokładną lokalizację zwężeń, wybrzuszeń lub guzów. Procedura służy do określenia wskazań do wszelkich zabiegów w obrębie szyi pęcherza moczowego, np. przezcewkowej resekcji prostaty[3].
Procedury obrazowania obejmują (wsteczną) uretrografię[4], w której cewkę moczową wypełnia się rentgenowskim środkiem kontrastowym w celu identyfikacji kamieni moczowych, ciał obcych, zwężeń, wad rozwojowych, guzów i innych nieprawidłowości oraz cystouretrogramu opróżniania, w którym pęcherz jest wypełniony środkiem kontrastowym przez cewnik. Podobnie jak w przypadku cewki moczowej, gdy środek kontrastowy jest wydalany, można wykryć występy lub niedrożność cewki moczowej[5]. W przypadku badania USG w celu zdiagnozowania ewentualnych zwężeń, lub zachyłków cewkę moczową należy najpierw napełnić wodą lub lubrykantem[6].
Badania pośrednie w celu wykrycia czynników zakaźnych można przeprowadzić za pomocą wymazu z cewki moczowej, tj. pobranie wymazu lub badanie wydzieliny z cewki moczowej[7]. Badanie moczu nie jest zalecane, ponieważ zawartość drobnoustrojów w wydzielinie cewki moczowej jest bardzo zmniejszona przez przepływający sterylny mocz[8].
Wady rozwojowe, choroby i urazy
edytujWady rozwojowe, choroby i urazy mogą wpływać na cewkę moczową wszystkich ssaków, przy czym w szczególności infekcje są różne i czasami specyficzne dla gatunku. Poniższe reprezentacje odnoszą się głównie do ludzi, ale mogą być odpowiednio przeniesione na inne ssaki.
- Wady rozwojowe
Wady rozwojowe powstają w czasie rozwoju embrionalnego pod wpływem wielu czynników. Jeżeli powodują dolegliwości, powinny być leczone i korygowane chirurgicznie[9].
Jeżeli cewka moczowa nie jest wykształcona, mówi się o agenezji, jeśli jej światło jest zamknięte w jakimś miejscu stwierdza się atrezję.
Jedną z najczęstszych wad rozwojowych męskich narządów płciowych jest spodziectwo[10]. W tym przypadku cewka moczowa jest niecałkowicie zamknięta wzdłuż i otwiera się na spodniej (brzusznej) stronie prącia. Występuje również bardzo rzadko u dziewcząt, w którym to przypadku cewka moczowa otwiera się do pochwy[11]. Rzadko występuje również szczelina grzbietowa, epispadia. U chłopców rozszczep znajduje się na szczycie prącia, u dziewczynek łechtaczka jest zwykle rozszczepiona[12].
- Uchyłki, przetoki i wypadanie cewki
Uchyłki cewki moczowej to wypukłości, które mogą występować we wszystkich odcinkach, zwykle na spodzie cewki moczowej. Mogą one być wrodzone lub powstać później w odpowiedzi na zapalenie cewki moczowej poprzedzające jej zwężenie. Uchyłki zwykle obserwuje się z powodu przewlekłego zapalenia cewki moczowej[13].
Przetoki to połączenia między narządem ze światłem (rurowym) a innym narządem. One również mogą być wrodzone lub nabyte. U kobiet nabyte przetoki cewkowo-pochwowej, czyli przetoki między cewką moczową a pochwą, są zwykle wynikiem ropni, np. zapalenia uchyłków cewki moczowej lub urazów powypadkowych i powikłań operacyjnych[14].
W przypadku wypadnięcia cewki moczowej (wypadanie cewki) błona śluzowa cewki wystaje z zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Wypadanie cewki moczowej występuje głównie u młodych dziewcząt. Przyczyna nie jest jasna, leczenie chirurgiczne – waginoplastyka[15].
- Urazy cewki
Urazy cewki moczowej dzielą się na urazy „tylne” i „przednie”, które różnią się przyczyną. Urazy tylnej cewki moczowej to urazy cewki moczowej powyżej jej przejścia przez dno miednicy. Zwykle pojawiają się przy złamaniach miednicy w wyniku wypadków drogowych i upadków z dużych wysokości. Męskie cewki moczowe są częściej dotknięte niż żeńskie. Urazy przedniej cewki moczowej to urazy cewki moczowej poniżej dna miednicy. U osób dorosłych główną przyczyną są zabiegi medyczne, np. zbyt długie utrzymywanie cewników pęcherza moczowego. Również tutaj męskie cewki moczowe są częściej dotknięte. Urazy spowodowane innymi wprowadzonymi przedmiotami, na przykład w celu stymulacji seksualnej, są rzadkie i dotyczą cewki moczowej w pobliżu jej otwarcia. Urazowe urazy przedniej cewki moczowej są częstsze u dzieci niż u dorosłych, głównie od urazu udarowego krocza[16].
Występujące kamienie moczowe (kamica nerkowa), które są wypłukiwane z pęcherza do cewki moczowej lub rozwijają się w cewce moczowej mogą prowadzić do jej zwężenia[13].
Przypisy
edytuj- ↑ Marvalee H. Wake - Hyman's Comparative Vertebrate Anatomy. University of Chicago Press, 1992, s. 583, https://books.google.com/books?id=VKlWjdOkiMwC&q=placental+mammal+urethra&pg=PA583%7Caccess-date=6, ISBN 978-0-226-87013-7
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 46.
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 85.
- ↑ URETROGRAFIA WSTECZNA.. uro.pl. [dostęp 2022-07-29].
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 72.
- ↑ Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend 2014 ↓, s. 58.
- ↑ Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend 2014 ↓, s. 45.
- ↑ Frank Hegenscheid: Urethradiagnostik. W: Ralf Tunn, Engelbert Hanzal, Daniele Perucchini (Hrsg.): Urogynäkologie in Praxis und Klinik. de Gruyter, Berlin/ New York 2009, s. 93-94ISBN 978-3-11-020688-3
- ↑ Pschyrembel Medizinisches Wörterbuch. 266. Auflage, de Gruyter, Berlin 2014, s. 854 ISBN 978-3-11-033997-0
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 179.
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 180.
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 178.
- ↑ a b Pschyrembel Medizinisches Wörterbuch. 266. Auflage, de Gruyter, Berlin 2014, s. 854 ISBN 978-3-11-033997-0
- ↑ Pschyrembel Medizinisches Wörterbuch. 266. Auflage, de Gruyter, Berlin 2014, s. 2205 ISBN 978-3-11-033997-0
- ↑ H. U. Braedel et al.: Traumatologie des Urogenitaltraktes. Springer, Berlin u. a. 2013, s. 300, ISBN 978-3-642-80573-8
- ↑ Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend 2014 ↓, s. 297.
Bibliografia
edytuj- Jürgen Sökeland i inni, Taschenlehrbuch Urologie., wyd. 14, Stuttgart: Thieme, 2008, ISBN 978-3-13-300614-9.
- Richard Hautmann, Jürgen E. Gschwend, Urologie., wyd. 5, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 2014, ISBN 978-3-642-34318-6.
