Czereśnie
Czereśnie – jadalne owoce wiśni ptasiej, zwanej także czereśnią, trześnią[1], u odmian uprawnych nierzadko też pochodzenia mieszańcowego w wyniku krzyżowania z wiśnią pospolitą i w takim przypadku zwane też czerechami[2].
Właściwości czereśni
edytujOwoce kuliste typu pestkowca[2]. U roślin dziko rosnących niewielkich rozmiarów i o niewielkich walorach smakowych[3]. U odmian uprawnych bardzo zróżnicowane w smaku, wielkości, barwie i konsystencji[3]. W sumie znanych jest ponad tysiąc odmian czereśni[2]. Wyróżnia się dwie zasadnicze grupy odmian dający owoce zwane „sercówkami” (var. juliana) i „chrząstkami” (var. duracina). Te pierwsze mają miąższ miękki, soczysty, a drugie bardziej zwarty, jędrny i są odporniejsze na transport[4]. Owoce mogą mieć barwę żółtą, czerwoną, do bardzo ciemnoczerwonej, niemal czarnej[2]. Popularne odmiany mają owoce średnie, duże i bardzo duże o masie od ok. 4 do 11 g[4]. Zbierane są u odmian wczesnych na początku czerwca, a sezon na te owoce kończy się u odmian późnych w końcu lipca[2].
Czereśnie mają wartość kaloryczną wynoszącą 63 kcal oraz wartość energetyczną 265 kJ na 100 g[5]. Są bogate w węglowodany, składniki mineralne i witaminę C[6]. Zawierają bowiem 13,3 g węglowodanów przyswajalnych (glukoza 6,1 g; fruktoza 5,4 g; sacharoza 0,5 g) na 100 g produktu, a także 1,3 g błonnika pokarmowego. Czereśnie są znacznym źródłem potasu (202 mg/100 g). Z witamin szczególnie dużo zawierają kwasu askorbinowego (15 mg/100 g) oraz β-karotenu (69 µg/100 g) i witaminy A (12 µg/100 g). Wspomnieć należy również o dużej zawartości kwasu asparaginowego (612 mg/100 g), największej spośród owoców uprawianych w Polsce[5].
Przechowywanie i zastosowania kulinarne
edytujCzereśnie są nietrwałe i nie mogą być przechowywane dłużej niż kilka dni[2]. Można wydłużyć czas przechowywania pod warunkiem utrzymywania owoców w stanie suchym, z szypułkami i ułożone płytką warstwą[3]. Maksymalny czas przechowywania wynosi do 2 tygodni przy wilgotności właściwej powietrza wynoszącej 82–85% i w temperaturze od -0,5 do +2 °C[7]. Mogą być mrożone, ale wymaga to uprzedniego drylowania owoców[3]. Są też kandyzowane, a najczęściej przechowywane są jako przetwory[6].
Czereśnie mogą być spożywane w stanie świeżym i nadają się do przetworów. Ponieważ większość odmian jest słodka, bez kwaskowatości, do przetworów z czereśni (dżemów, galaretek) zaleca się dodawanie soku z porzeczek. Czereśnie mogą być po wydrylowaniu marynowane w occie i w takiej postaci stosowane jako dodatek do pasztetów i mięs[3]. Świeże owoce dodawane są w sezonie ich zbioru do deserów owocowych i ciast, np. do tart. Sporządza się z nich likiery i syropy. Kandyzowane stosowane są jako dekoracja deserów i ciast[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d e f Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 992. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d e Jane Simmonds (red.): Wielka księga warzyw, ziół i owoców. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 424-425. ISBN 83-11-10578-2.
- ↑ a b Szczepan Aleksander Pieniążek: Sadownictwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 54, 105-110. ISBN 83-09-01251-9.
- ↑ a b Hanna Kunachowicz i inni, Tabele składu i wartości odżywczej żywności, wyd. II zmienione, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 609, ISBN 978-83-200-5311-1.
- ↑ a b c Ben-Erik van Wyk: Food plants of the world. Portland: Timber Press, 2006, s. 306. ISBN 0-88192-743-0.
- ↑ Michał Ziemiański: Słownik towaroznawczy artykułów żywnościowych. Warszawa: Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, 1968, s. 73-75.