Dziurawcowate
Dziurawcowate (Hypericaceae Juss.) – rodzina roślin zielnych i drzewiastych z rzędu malpigiowców. Obejmuje 7[3] rodzajów z ok. 590 gatunkami[2]. Rośliny te występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem obszarów polarnych, pustynnych i pokrytych wilgotnymi lasami równikowymi[4], przy czym poza strefą międzyzwrotnikową rosną tylko przedstawiciele rodzaju dziurawiec (Hypericum)[5], jedynego reprezentującego rodzinę we florze Polski[6]. Rodzaj ten jest przy tym zdecydowanie najbardziej liczny w rodzinie – skupia ok. 470 gatunków[4]. Niektóre gatunki wykorzystywane są w ziołolecznictwie (zwłaszcza dziurawiec zwyczajny). Poza tym szereg gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne. Drewno drzew z rodzaju Cratoxylum jest cenionym surowcem w południowo-wschodniej Azji[4]. Dziurawce ze względu na zawartość hyperycyny mogą powodować wrażliwość na światło słoneczne, co jest problematyczne zwłaszcza w przypadku wypasanych zwierząt roślinożernych[5].
Dziurawiec zwyczajny | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina |
dziurawcowate |
Nazwa systematyczna | |
Hypericaceae Juss. Gen. Pl.: 254. 4 Aug 1789, nom. cons. |
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Rośliny jednoroczne, byliny, półkrzewy i krzewy, rzadko drzewa. Pędy są nagie lub owłosione, zwykle włoskami prostymi, rzadko gwiazdkowatymi. Charakterystyczne dla rodziny jest występowanie punktowych lub liniowych czerwonych lub czarnych gruczołów w różnych organach, zawierających ciemnoczerwony barwnik hyperycynę i pseudohiperycynę[5].
- Liście
- Naprzeciwległe, siedzące lub krótkoogonkowe, pojedyncze, całobrzegie (czasem z gruczołkami na brzegach), bez przylistków[4]. W blaszkach bywają widoczne pod światło przeświecające punktowe gruczołki lub kanały z olejkami eterycznymi[5].
- Kwiaty
- Zebrane najczęściej w wierzchotkowe kwiatostany w szczytowej części rośliny, rzadziej wyrastają pojedynczo na szczytach pędów[5]. Działki kielicha 4 lub 5, często gruczołowate, czasem zrośnięte u nasady, trwałe lub opadające. Płatki korony w liczbie czterech lub pięciu, zwykle żółte, pomarańczowe lub różowe, rzadko białe lub czerwone. Pręciki zawsze liczne, wyrastają w dwóch okółkach lub zebrane w pęczki naprzeciw płatków. Nitki okazałe, czasem połączone w różny sposób. Pylniki pękają podłużnymi pęknięciami, łącznik między nimi często ogruczolony. Zalążnia górna, powstaje z 3–5 owocolistków, z których każdy tworzy własną komorę i szyjkę słupka[5][4].
- Owoce
- Wielonasienne torebki lub jagody. Nasiona drobne, czasem oskrzydlone[4].
Systematyka
edytujPrzedstawiciele rodziny dawniej włączani byli do rodziny kluzjowatych Clusiaceae, w jej szerokim ujęciu (sensu lato). Ze względu na ich odrębną pozycję filogenetyczną, siostrzaną względem zasennikowatych – zostały wyodrębnione w osobną rodzinę[4].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana dla zasennikowatych, blisko spokrewniona z gumiakowatymi, zaliczana do obszernego rzędu malpigiowców (Malpighiales), należącego do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2].
← |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział i wykaz rodzajów[3]
Plemię Vismieae Choisy
- Harungana Lamarck
- Psorospermum Spach
- Vismia Vand.
Plemię Cratoxyleae Bentham & J. D. Hooker
- Cratoxylum Blume
- Eliea Cambess.
Plemię Hypericeae
- Hypericum L. – dziurawiec
- Santomasia N. Robson
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-11-16] (ang.).
- ↑ a b List of Genera in HYPERICACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-11-16] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 337-338. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ a b c d e f Norman K. B. Robson: Hypericaceae Jussieu. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-11-16].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- BioLib: 3229
- EoL: 5405926
- Flora of North America: 10436
- GBIF: 4900406
- identyfikator iNaturalist: 71412
- IPNI: 30001287-2
- ITIS: 822429
- NCBI: 629714
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:30001287-2
- Tela Botanica: 100915
- identyfikator Tropicos: 42000447
- identyfikator taksonu Fossilworks: 183013
- CoL: 6257N