Dzwonkówka trująca
Dzwonkówka trująca (Entoloma sinuatum (Bull.) P. Kumm.) – gatunek grzybów należący do rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka trująca |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma sinuatum (Bull.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zwickau): 23, 97 (1871) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1793 r. Jean Baptiste Bulliard nadając mu nazwę Agaricus sinuatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Paul Kummer przenosząc go do rodzaju Entoloma[1].
Synonimów naukowych ma około 20. Niektóre z nich:[2]:
- Agaricus lividus Bull.
- Agaricus sinuatus Bull.
- Entoloma eulividum Noordel.
- Entoloma lividum (Bull.) Quél.
- Rhodophyllus lividus (Bull.) Quél.
- Rhodophyllus sinuatus (Bull.) Quél.
- Rhodophyllus sinuatus Singer
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był wcześniej jako wieruszka zatokowata[3]. Istnieje też wiele nazw regionalnych: wieruszka ciemna, bedłka trująca, bedłka sinawa, lub zatokowata, wieruszka sinawa, łęgot zaginany[4].
Morfologia
edytujŚrednica 5-20 cm. Jest jedwabiście błyszczący, białawy, lub szaroochrowy, dojrzały szarobrązowy, gładki, nagi, lekko włóknisty, lekko śluzowaty. Za młodu półkolisty, później wypukły, wreszcie płaski[5].
Najpierw białawe, potem kremowe, z wiekiem czerwonawe, średnio gęste, wycięte z ząbkiem. Są zatokowato przyrośnięte i stąd dawna nazwa gatunkowa tego grzyba[6].
Wysokość 5–12 cm, szerokość 1–3 cm, cylindryczny, za młodu pełny, potem gąbczasty, lekko bruzdowany i błyszczący. U nasady ma białą, filcowatą grzybnię[6].
Biały i błyszczący, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu. Smak i zapach nieznaczny, mączno-ogórkowy[6].
Żółtaworóżowy. Zarodniki nieregularnie sześciograniaste, gładkie[7].
Występowanie i siedlisko
edytujW Europie Środkowej gatunek niezbyt pospolity[6]. W Polsce również jest nieczęsty[8].
Pojawia się od końca maja do jesieni w lasach liściastych, zazwyczaj w grupach pod bukami i dębami. Spotykany jest głównie na terenach podgórskich i w górach aż po piętro alpejskie. Występuje także na mokrych łąkach, pastwiskach i przy drogach[5].
Znaczenie
edytujJest grzybem mikoryzowym[9]. Grzyb trujący, wywołujący zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Spożycie nawet niedużej ilości już po czasie 15 minut do 2 godzin powoduje bolesne wymioty, biegunkę i utratę sił. W większych dawkach może spowodować nawet zatrucie śmiertelne[4].
Gatunki podobne
edytujMożna tego grzyba pomylić z wieloma gatunkami grzybów, szczególnie z dzwonkówką gwiaździstozarodnikową (Entoloma conferendum), dzwonkówką tarczowatą (Entoloma clypeatum), wodnichą gładką (Hygrophorus penarius), czy lejkówką szarawą (Clitocybe nebularis)[10]. Dzwonkówka trująca różni od tych gatunków łososiowe zabarwienie blaszek, garb na kapeluszu u starszych okazów i różowawy wysyp zarodników. Niebezpieczne jest pomylenie z jadalną gęśnicą wiosenną (Calocybe gambosa), o co szczególnie łatwo w przypadku młodych okazów[6][10].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.
- ↑ a b Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Aurel Dermek: Grzyby. 1981. ISBN 83-217-2357-8.
- ↑ Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Agerer R, Danielson RM, Egli S, Ingleby K, Luoma D, Treu R (eds). Entoloma nitidum Quel. plus Carpinus betulus L. Descriptions of ectomycorhizeae 9/10, 31–36 (2006)
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.