Ekologizm
Ekologizm lub Enwiromentalizm[2] (ang. Environmentalism) – kierunek filozoficzny ukształtowany w drugiej połowie XX wieku[3]. Stanowi rozwinięcie humanizmu o nowe przyrodnicze sumienie człowieka. Zajmuje się problemami ochrony środowiska oraz miejscem człowieka w świecie przyrody. Bada wzajemne zależności między człowiekiem a przyrodą oraz ich wpływ na jakości życia ludzi. Zajmuje się też perspektywą przeżycia populacji ludzi[potrzebny przypis]. Także ogólna nazwa teorii, które zakładają, że kształtowanie się osobowości dokonuje się przede wszystkim pod wpływem środowiska, w tym szczególnie geograficznego[4].
Ruch ekologiczny
edytujRuch ekologiczny (termin, który czasami obejmuje ruchy konserwatorskie i zielone) jest zróżnicowanym ruchem społecznym, politycznym i naukowym. Działa na rzecz ochrony środowiska i racjonalnego korzystania z zasobów naturalnych, aby zapewnić odpowiednią jakość życia (zdrowe powietrze, żywność, czysta woda) i prawidłowy jego rozwój na Ziemi[5]. Chociaż ruch ten jest reprezentowany przez różnorodne organizacje to, ze względu na włączenie tematyki ochrony środowiska do programu nauczania[6], ruch ekologiczny ma młodszą grupę demograficzną niż jest to powszechne w przypadku innych ruchów społecznych.
Enwiromentalizm jako ruch zajmuje się szeroko pojętymi kwestiami opresji instytucjonalnej, w tym między innymi: wykorzystywaniem ekosystemów i zasobów naturalnych do generowania odpadów, wyrzucaniem odpadów do społeczności będących w gorszej sytuacji, zanieczyszczeniem powietrza, zanieczyszczeniem wody, słabą infrastrukturą, narażeniem życia organicznego na toksyny, monokulturą, dążeniem do przeciwdziałania polietylenowi (ruch jhola) i różnymi innymi kwestiami. Ze względu na te podziały, ruch ekologiczny można podzielić na następujące główne obszary: nauka o środowisku, aktywizm ekologiczny, rzecznictwo ekologiczne i sprawiedliwość ekologiczna[7].
Ekologizm wolnorynkowy
edytujEkologizm wolnorynkowy to teoria, według której wolny rynek, prawa własności i prawo deliktów zapewniają najlepsze narzędzia do ochrony zdrowia i zrównoważonego rozwoju środowiska. Teoria ta zakłada, że zarządzanie środowiskiem jest czymś naturalnym, podobnie jak pozbywanie się sprawców zanieczyszczeń i innych agresorów poprzez pozwy indywidualne i zbiorowe[8].
Ruch klimatyczny
edytujRuch klimatyczny to międzynarodowy ruch społeczny skupiający się na wywieraniu nacisku na rządy i przemysł w celu podjęcia działań (zwanych również „akcjami klimatycznymi”) dotyczących przyczyn i skutków zmian klimatycznych.
Organizacje ekologiczne
edytujNa świecie
edytujWybrane międzynarodowe organizacje ekologiczne:
- Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody
- Greenpeace
- World Wide Fund for Nature
- BirdLife International
- ClientEarth
- Międzynarodowy Zielony Krzyż
W Polsce
edytujNajstarszą organizacją ekologiczną w Polsce jest Liga Ochrony Przyrody, która powstała 9 stycznia 1928[9].
Protesty i kampanie ekologiczne
edytuj- Dzień Ziemi
- Dzień bez Samochodu
- Earth First!
- Extinction Rebellion
- Just Stop Oil
- Młodzieżowy Strajk Klimatyczny
Galeria
edytuj-
Protest ekologistów przeciwko energii jądrowej w Niemczech (1990) -
Protest przeciwko wylesianiu w Australii (2007) -
-
-
-
Aktywiści klimatyczni w Waszyngtonie, USA (2017) -
Protest ekologistów w San Sebastián, Hiszpania (2021) -
-
Blokada drogowa zorganizowana przez ekologistów z organizacji Ostatnie Pokolenie na Berlin Hauptbahnhof (2022)
Działacze ekologiczni
edytuj
Działacz ekologiczny to osoba, która utożsamia się z walką o ochronę środowiska wraz z żyjącymi tam ludźmi i zwierzętami. Do znanych działaczy ekologicznych można zaliczyć[10]:
- Al Gore
- Alice Hamilton
- Gisele Bündchen
- Greta Thunberg
- Leonardo di Caprio
- Luisa Mell
- Marina Silva
- Vandana Shiva
- Wangari Maathai
Przemoc wobec aktywistów
edytujDziałania aktywistów ekologicznych spotykają się czasami ze znaczącą opozycją[11]. Co roku mordowanych jest na całym świecie ponad 100 działaczy na rzecz ochrony środowiska[12]. Niektóre z ostatnich ofiar śmiertelnych odnotowano w Brazylii, gdzie aktywiści walczą z wycinką lasów deszczowych Amazonii[13]. W 2014 r. zamordowano 116 aktywistów ekologicznych[14], i 185 w 2015 roku[12]. Ponad 200 aktywistów ekologicznych zostało zamordowanych na całym świecie w okresie od 2016 roku do początku 2018 roku[15]. Global Witness twierdzi, że w sumie w latach 2012-2022 zabitych zostało 1910 aktywistów, co odpowiada jednemu morderstwu co dwa dni. Według raportu 88 procent wszystkich zabójstw zarejestrowano w Ameryce Łacińskiej[16][17].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Czym się różni ekolog od ekologisty?. czachorowski.home.blog.
- ↑ enwiromentalizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-05-22].
- ↑ ekologizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-10-13].
- ↑ enwiromentalizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-10-04].
- ↑ ruch ekologiczny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-10-13].
- ↑ Earth Day Activities [online], Lesson Planet [dostęp 2023-10-13] (ang.).
- ↑ American Environmental Justice Movement | Internet Encyclopedia of Philosophy [online] [dostęp 2023-10-13] (ang.).
- ↑ Russell Coates, What is free-market environmentalism? | Learn Liberty [online], 28 kwietnia 2023 [dostęp 2023-10-13] (ang.).
- ↑ Głosno, Polskie fundacje, stowarzyszenia i organizacje ekologiczne [online], Włącz oszczędzanie, 12 kwietnia 2023 [dostęp 2023-10-13] (pol.).
- ↑ Kim jest działacz środowiskowy? [online], pl.renatureinc.com [dostęp 2023-10-13] (pol.).
- ↑ Justyna Zuber, Aktywiści klimatyczni coraz częściej traktowani jak zorganizowane grupy przestępcze [online], fakty.tvn24.pl, 10 sierpnia 2023 [dostęp 2023-10-13] (pol.).
- ↑ a b Oliver Holmes, South-east Asia, Environmental activist murders set record as 2015 became deadliest year, „The Guardian”, 20 czerwca 2016, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-10-13] (ang.).
- ↑ The defenders: recording the deaths of environmental defenders around the world [online], the Guardian [dostęp 2023-10-13] (ang.).
- ↑ Melissa Cronin, Map: 116 environmental activists were killed in just one year [online], Grist, 5 marca 2016 [dostęp 2023-10-13] (ang.).
- ↑ Associated Press, Cambodian forest defenders killed after confronting illegal loggers, „The Guardian”, 31 stycznia 2018, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-10-13] (ang.).
- ↑ Niebezpieczna walka o klimat: raport o zabitych aktywistach – DW – 13.09.2023 [online], dw.com [dostęp 2023-10-13] (pol.).
- ↑ W 2022 roku co drugi dzień zabijany był aktywista walczący w obronie lasu, ziemi czy rzeki. Zginęło też pięcioro dzieci [online], jedennewsdziennie.pl [dostęp 2023-10-13].
