Elektrownia gminna na Wildzie w Poznaniu
Elektrownia gminna na Wildzie w Poznaniu – budynek dawnej elektrowni gminy Wilda (przed przyłączeniem do Poznania) o architekturze utrzymanej w stylu arkadowym (niem. Rundbogenstil). Obiekt znajduje się w Poznaniu przy ul. Dolna Wilda 87, na skraju parku Jana Pawła II, na obszarze SIM Łęgi Dębińskie[2], na osiedlu samorządowym Wilda.
 nr rej. A-438 (z 23 stycznia 1996)[1]
| |
 Stara elektrownia wildecka – elewacja od ul. Dolna Wilda | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość |
Poznań |
| Adres |
ul. Dolna Wilda 87 |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
1895 |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°23′20,1″N 16°55′27,6″E/52,388917 16,924333
| |
27 marca 1895 Rada Gminna uchwaliła program inwestycyjny dla Wildy. W tym samym roku ukończono budowę elektrowni, która była trzecią na terenie obecnego Poznania – po Jeżycach (1893) i Łazarzu (1894). Budowę przeprowadziło niemieckie przedsiębiorstwo „Helios”[3].
Dominantą całości założenia jest wyższa część centralna. Całość udekorowano elementami klinkierowymi, w tym w charakterystycznym kolorze zielonym. Dawniej obok stała stajnia i komin (dziś już nieistniejące). Wewnątrz ulokowano: kotłownię, akumulatorownię, stację pomp i centralną halę maszyn.
Od 1900 roku elektrownia była własnością miasta[3]. Zakład nie działał długo – w połowie 1905 uruchomiono bowiem główną elektrownię na Grobli i odtąd elektrownia wildecka miała charakter pomocniczy. W 1910 została ostatecznie zamknięta i służyła różnym celom, podnajmowana przez władze miejskie Poznania (Wildę w międzyczasie włączono w obszar miasta). Od 1905 do 1917 mieszkał w niej stróż, maszynista i palacz – Paul Boge, który doglądał mienia. W okresie międzywojennym działała w budynku artystyczna odlewnia wyrobów brązowych, należąca do Stanisława Słupczyńskiego. Wyszło stąd wiele rzeźb poznańskich artystów[4]. Mieściła się tam także serownia i mleczarnia Konstantego Lange, fabryka tabaczna Józefa Bilskiego oraz firma Inskropol. Od 1934 roku budynkiem zarządzał Wydział Opieki Społecznej, który urządził w nim schronisko dla bezdomnych[5]. W czasie II wojny światowej w budynku urządzono łaźnię, natomiast zaraz po zakończeniu wojny, decyzją Rady Narodowej – Zakład Dezynfekcji. Gdy warunki sanitarne w mieście uległy poprawie, budynek przekazano Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. 23 stycznia 1996 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A-438). W 2002 Sanepid formalnie oddał budynek gminie Poznań. Po śmierci w 2004 roku dwóch ostatnich osób zamieszkujących legalnie w budynku popadł on w ruinę. Dopiero w 2006 roku znalazł się inwestor, który postanowił przejąć i wyremontować budynek. Pod koniec 2007 roku miejski konserwator zabytków dokonał odbioru prac remontowych[6].
Obecnie w elektrowni mieści się galeria, restauracja i concept store SPOT. (po modernizacji wnętrz w początkach XXI wieku)[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2018-10-07].
- ↑ https://web.archive.org/web/20170922004858/http://zdm.poznan.pl/content/pliki/mapa_jed_obsz.jpg Mapa jednostek obszarowych Systemu Informacji Miejskiej Poznania
- ↑ a b Dorota Leśniewska. Remont i adaptacja dawnej elektrowni wildeckiej jako przykład rewitalizacji XIX-wiecznej architektury przemysłowej. „Przegląd konserwatorski”. 5, s. 37, 2009.
- ↑ Praca zbiorowa, Poznań – przewodnik po zabytkach i historii, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2003, ss.332-333, ISBN 83-87847-92-5
- ↑ SPOT. - historia. [dostęp 2014-05-28].
- ↑ Lechosław Olszewski: SPOT. na poznańskiej Wildzie. [dostęp 2012-01-21]. (pol.).
- ↑ http://www.spot.poznan.pl/pl/spot/historia – zdjęcia
Bibliografia
edytuj- Magdalena Mrugalska-Banaszak, Wilda – dzielnica Poznania 1253-1939, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 1999, s. 273-274, ISBN 83-87847-20-8, OCLC 177304975.
- Atlas architektury Poznania, Janusz Pazder (red.), Aleksandra Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 111, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366.
- Poznań – atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8