Feminizm marksistowski
Feminizm marksistowski – nurt feminizmu, związany z myślą marksistowską, opierający swoje twierdzenia na materializmie dialektycznym. Analizuje klasowe podstawy nierówności i w konflikcie klasowym widzi podstawowe źródło opresji.
Przyczyny nierówności płci tkwią w mechanizmach gospodarki kapitalistycznej. Podział ról płciowych pozwala utrzymywać gospodarkę. Robotnicy (mężczyźni) mogą pracować dłużej i wydajniej, jeżeli kobiety dbają o ich potrzeby (wyżywienie, utrzymanie domu), a więc są wyłączone z rynku pracy, pozwalają także odtwarzać kolejne pokolenie siły roboczej. Obecny model rodziny jest więc podstawą całego systemu kapitalistycznego.
Karol Marks i Fryderyk Engels nie poświęcili wiele uwagi kwestii kobiecej. Główną pracą na ten temat jest Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa autorstwa Engelsa (1884)[1], w którym opisano przejście od społeczeństw pierwotnych, nieznających własności i zinstytucjonalizowanej rodziny, do społeczeństwa patriarchalnego, opartego na opresji wobec kobiet. Chociaż wiele z tez stawianych w tej pracy jest obecnie kwestionowanych, (również przez same feministki marksistowskie), to jej ton i wymowa spotykają się nadal z aprobatą[2]. Zawarte w Manifeście komunistycznym wezwanie do zniesienia burżuazyjnej rodziny współgra z podobnymi ideami podnoszonymi przez radykalne feministki[3].
Marksiści często traktowali tematykę feministyczną jako marginalną i wtórną wobec problemu ucisku klasowego (element nadbudowy), gdyż wraz ze zniesieniem systemu kapitalistycznego, miała także ustać nierówność płci. Z tego powodu Lenin krytykował niemiecką socjalistkę Clarę Zetkin za podnoszenie problematyki feministycznej, uważając, że to uleganie "kobiecej skłonności do zajmowania się sobą[4]." Na tej podstawie od feminizmu marksistowskiego odróżnia się feminizm socjalistyczny, również wychodzący z marksistowskiej tradycji, lecz ją znacznie poszerzający[5]. Feminizm socjalistyczny uważa, że ucisk płciowy nie jest wyłącznie pochodną struktury klasowej, lecz ma charakter odrębny. Z tego powodu ruch feministyczny powinien prowadzić dwutorową walkę: z uciskiem klasowym i płciowym. Zwraca się jednak uwagę, że podział ten jest często trudny do przeprowadzenia[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Rosemarie Putnam Tong: Myśl feministyczna. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 133–138. ISBN 83-01-13907-2.
- ↑ Rosemarie Putnam Tong: Myśl feministyczna. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 137–138. ISBN 83-01-13907-2.
- ↑ The Routledge Companion to Feminism and Postfeminism. London - New York: 1999, s. 245. ISBN 0-415-24310-6.
- ↑ Rosemarie Putnam Tong: Myśl feministyczna. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 157. ISBN 83-01-13907-2.
- ↑ Rosemarie Putnam Tong: Myśl feministyczna. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 124. ISBN 83-01-13907-2.
- ↑ Catherine Villanueva Gardner: Historical Dictionary of Feminist Philosophy. Lanham, Maryland-Toronto-Oxford: 2006, s. 140. ISBN 0-8108-5346-9.