Feminizm trzeciej fali
Feminizm trzeciej fali – kolejna odsłona ruchu feministycznego, która rozpoczęła się na początku lat 90. ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych[1] i trwała aż do powstania czwartej fali w latach 2010.[2][3]
Trzecia fala feminizmu była odpowiedzią na porażkę drugofalowych strategii równouprawnienia oraz konsekwencją rosnącej świadomości znaczenia rasy, etniczności, wyznania religijnego czy podziałów ekonomicznych w kontekście równouprawnienia kobiet.
Historia
edytujPojęcie to pojawiło się w dyskursie prasowym w 1992 roku w czasopiśmie Ms.[4] Za manifest trzeciej fali uznaje się wydaną w 2000 roku pracę Manifesta: Young Women, Feminism and the Future[4]. Jej autorki Jennifer Baumgardner i Amy Richards (redaktorki czasopisma Ms.) stawiały sobie za cel ożywienie ruchu feministycznego. Oprócz tematyki drugofalowej wskazywały także nowe pola zainteresowania: problematykę chorób przenoszonych drogą płciową, wykorzystywanie seksualne dzieci czy równy dostęp do technologii.
Dyskusja w ramach nazewnictwa
edytujFeminizm trzeciej fali bywa też nazywany postfeminizmem[5]. Część badaczy wskazuje jednak, że jest to nazwa błędna i myląca, bowiem jako postfeminizm określa się także konserwatywną odpowiedź wobec feminizmu drugiej fali, jaka nastąpiła w latach 80. XX wieku[6]. Odrębność „trzeciej fali” nie jest też powszechnie uznana wśród badaczy, którzy twierdzą, że istnieją jedynie dwie fale feminizmu.
Charakterystyka
edytujTrzecia fala charakteryzuje się połączeniem myśli feministycznej z różnymi współczesnymi nurtami teorii społecznej, przede wszystkim z teorią krytyczną, poststrukturalizmem, teorią queer, teorią postkolonialną czy ekologizmem.
Aktywistki trzeciej fali wyrażają głosy grup dotychczas wykluczonych z dyskursu. Takie działaczki i autorki jak bell hooks czy Gloria E. Anzaldúa wskazały, że dotychczas feminizm (nawet w swoim radykalnym nurcie) był ruchem pochodzących z klasy średniej białych kobiet z Zachodu, które wypowiadały się w imieniu kobiet „w ogóle” i nie dostrzegały odmiennych stanowisk oraz problemu różnorodności. W konsekwencji powstało wiele nowych nurtów feminizmu: czarny feminizm, feminizm latynoski, feminizm trzecioświatowy czy feminizm lesbijski. Nurty te krytykowały dotychczasowy feminizm za jego esencjalizm: przekonanie, że istnieje wspólna i niezmienna istota kobiecości. Tymczasem doświadczenia kobiecości są bardzo różnorodne i nieprzekładalne. Białe feministki nie mogą narzucać swojej definicji kobiecości i wypowiadać się w imieniu ogółu kobiet. Dla wielu działaczek niemożliwa jest też walka o równouprawnienie kobiet w oderwaniu od emancypacji innych grup opresjonowanych ze względu na rasę, pochodzenie etniczne, religię czy położenie klasowe[6][7].
Z tego powodu feminizm trzeciej fali jest ruchem bardzo różnorodnym, w czym też upatruje swoją siłę. Wskazuje na różnorodność kobiecych perspektyw i doświadczeń, uwikłanych w odmienność religijną, rasową, kulturową czy ekonomiczną[5][6]. Dążenie do ujednolicenia dyskursu czy zjednoczenia ruchu traktowane jest jako zagrożenie wobec tej różnorodności. Największe spory toczą się według podziałów: feministki odwołujące się do tradycji anglo-amerykańskiej a tradycja francuskojęzyczna, esencjaliści a konstruktywiści społeczni czy stanowisko radykalne i lesbijskie a stanowisko liberalne. W debatach dużą uwagę zwraca się na problem wpływu języka na rzeczywistość społeczną, problemy reprezentacji i tematyka genderowa. Istotnym problemem jest też znaczenie feminizmu akademickiego dla życia zwykłych kobiet.
Przypisy
edytuj- ↑ Elizabeth Evans, The politics of third wave feminisms : neoliberalism, intersectionality and the state in Britain and the US, Houndmills, Basingstoke Hampshire 2015, s. 22, ISBN 978-1-137-29526-2, OCLC 894540428 [dostęp 2020-01-13].
- ↑ Nicola Rivers, Postfeminism(s) and the arrival of the fourth wave : turning tides, Cham, Switzerland, ISBN 978-3-319-59812-3, OCLC 1003317604 [dostęp 2020-01-13].
- ↑ Kira Cochrane, The fourth wave of feminism: meet the rebel women, „The Guardian”, 10 grudnia 2013, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-01-13] (ang.).
- ↑ a b Jed Woodworth: Feminism, Third Wave. W: Culture Wars. An Encyclopedia of Issues, Viewpoints and Voices. Armonk-London: 2010, s. 179. ISBN 978-0-7656-1761-3. (ang.).
- ↑ a b Sarah Gamble: Postfeminism. W: The Routledge Companion to Feminism and Postfeminism. London-New York: 1999, s. 42–44. ISBN 0-415-24310-6. (ang.).
- ↑ a b c Third Wave Feminism. W: Catherine Villanueva Gardner: Historical Dictionary of Feminist Philosophy. Lanham, Maryland-Toronto- Oxford: 2006, s. 222. ISBN 0-8108-5346-9. (ang.).
- ↑ Naomi Zack: Can Third Wave Feminism Be Inclusive? Intersectionality, Its Problems and New Directions. W: The Blackwell Guide to Feminist Philosophy. Malden-Oxford-Victoria: 2007, s. 193–207. ISBN 978-0-631-22428-0. (ang.).