Ferdynand Radziwiłł
Ferdynand Fryderyk Radziwiłł herbu Trąby (ur. 19 października 1834 w Berlinie, zm. 28 lutego 1926 w Rzymie) – książę, polski polityk.
| |
 Trąby | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
19 października 1834 |
| Data i miejsce śmierci |
28 lutego 1926 |
| Ojciec | |
| Matka |
Leontyna Gabriela Clary et Aldringen |
| Żona |
Pelagia Sapieha |
| Dzieci |
z Pelagią Sapiehą: |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujSyn księcia generała Bogusława Fryderyka Radziwiłła i Leontyny Gabrieli von Clary und Aldringen, brat księcia Edmunda Radziwiłła i księcia Władysława Radziwiłła, jezuity[1]. Ojciec Małgorzaty i książąt: Janusza Franciszka, Michała Radziwiłła Rudego oraz Karola Ferdynanda.
1874–1919 poseł polski do Reichstagu z okręgu Ostrów-Odolanów-Ostrzeszów-Kępno, 1889–1918 przewodził Kołu Polskiemu. Był także posłem pruskiego Landtagu. W latach kulturkampfu opowiadał się stanowczo po stronie polskiej. Zasłynął odważną interpelacją w sprawie strajków szkolnych we Wrześni. Zasiadał także dożywotnio w wyższej izbie parlamentu Rzeszy – Izbie Panów. Członek Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny[2]. W 1919 jako były poseł do Reichstagu został posłem na polski Sejm Ustawodawczy w Warszawie. Jako najstarszy poseł objął funkcję marszałka seniora i przewodniczył pierwszemu posiedzeniu[3]. Mandat poselski sprawował do 1 czerwca 1919, kiedy nie został wybrany w wyborach uzupełniających w Wielkopolsce.
W połowie lat 70. XIX wieku ukrywał w Antoninie poszukiwanego przez władze pruskie księdza Walentego Śmigielskiego.
XII ordynat ołycki i przygodzicki. W 1922 posiadał majątki ziemskie o powierzchni 42 840 ha[4]. Rezydował w Antoninie. Główny fundator i patron kościoła farnego (ob. konkatedry) w Ostrowie Wielkopolskim.
Pochowany jest w podziemiach kaplicy Radziwiłłów w podostrowskim Antoninie.
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[5]
- Wielka Wstęga Orderu św. Grzegorza Wielkiego (Stolica Apostolska)[6]
- Order Orła Czerwonego II klasy z gwiazdą (1894, Królestwo Prus)[7]
- Baliw Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji Zakonu Maltańskiego (kawaler od 23 marca 1889, pierwszy prezydent Związku Polskich Kawalerów Maltańskich w latach 1920–1926)[8][9]
Przypisy
edytuj- ↑ Kronika - Książę Ferdynand Radziwił, s.3-4. „Gazeta Lwowska” nr 164 (22 lipca 1914)
- ↑ Jerzy Holzer, Jan Molenda, Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1967, s. 355
- ↑ Najstarszy parlamentarzysta polski Nowości Illustrowane 1919 nr 8 s. 4
- ↑ Wojciech Roszkowski, Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., w: Przegląd Historyczny, 1983, Tom 74, Numer 2, s. 283
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 16.
- ↑ Radziwiłł Ferdynand Fryderyk (1834–1926). [w:] Polski Słownik Biograficzny t. XXX/1987 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2019-02-23].
- ↑ Odznaczenia. Kurier Lwowski 1894 nr 32, s. 4
- ↑ Tadeusz Wojciech Lange: Szpitalnicy, Joannici, Kawalerowie Maltańscy. Warszawa 1999, s. 146.
- ↑ Stefan K. Kuczyński (red.): Zakon Maltański w Polsce. Jerzy Baranowski, Marcin Libicki, Andrzej Rottermund, Maria Starnawska. Warszawa: DiG, 2000, s. 228-229.
Bibliografia
edytuj- Maria Małgorzata z Radziwiłłów Franciszkowa Potocka: Z moim wspomnień (Pamiętnik). Bearb. Eligiusz Kozłowski. London 1983. (Biblioteka polska / Seria czerwona; 97).
- Adam Galos: Radziwiłł Ferdynand Fryderyk (1834–1926). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXX.. Wrocław [i.in.] 1987, s. 181-183.
- Złote gody w domu Radziwiłłów.
- Biblioteka Sejmowa.
Linki zewnętrzne
edytuj- Genealogia polskich rodzin arystokratycznych.
- Ferdynand Fryderyk Radziwiłł h. Trąby, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-13].