Filoksera winiec

Filoksera winiec (Daktylosphaera vitifoliae, Phylloxera vastatrix, Viteus vitifolii) – mszyca, groźny szkodnik winnic. Wielkość owada nie przekracza 1,5 mm. Przechodzi skomplikowany rozwój, związany z polimorfizmem i sezonową zmianą pokoleń. Pochodzi z Ameryki Północnej, skąd została przywieziona do Europy ok. lat 60. XIX w., w Polsce niespotykana.

Filoksera winiec

Daktulosphaira vitifoliae
Fitch, 1856
Dactilosphaera vitifolii
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	pluskwiaki
Podrząd	piersiodziobe
Infrarząd	Aphidomorpha
Nadrodzina	Phylloxeroidea
Rodzina	wińcowate
Podrodzina	Phylloxerinae
Plemię	Phylloxerini
Rodzaj	Daktulosphaira
Gatunek	filoksera winiec

W latach 1863–1897 filoksera winiec spowodowała zniszczenia w europejskich winoroślach, powodując gwałtowny spadek produkcji wina i destylatów winnych (brandy i koniaków), co przyczyniło się do spopularyzowania w krajach europejskich whisky.

Galas na korzeniu winorośli oraz osobniki formy korzeniowej szkodnika

Objawy występowania

Szkodnik rozwija się na korzeniach i liściach winorośli. Na korzeniach tworzą się galasy zaburzające system przewodzący w roślinie, co powoduje obumieranie korzeni i osłabienie całej rośliny, która więdnie, żółknie i zamiera. Galasy tworzą się również na wierzchniej stronie blaszki liściowej. Mają wielkość ziarna grochu, są otwarte w górnej części. Początkowo zielone, w miarę upływu czasu czerwienieją. W skrajnych przypadkach pokrywają całą powierzchnię liścia. Nie są jednak tak szkodliwe dla rośliny, jak obecność galasów korzeniowych. W galasach i na powierzchni rośliny widoczne poszczególne stadia rozwojowe i formy szkodnika.

Galasy na liściach winorośli: widok od strony wierzchniej blaszki liściowej

Identyfikacja i biologia

Jaja owalne w zarysie, ok. 0,3 mm długości, początkowo zabarwione złocistożółto, w miarę upływu czasu zielenieją. Stadia larwalne w budowie zewnętrznej podobne do bezskrzydłych osobników dorosłych. U starszych stadiów larwalnych w miarę wzrostu szerokość ciała zwiększa się szybciej niż długość, w wyniku czego ciało larw staje się zaokrąglone. Występują dwie formy postaci dorosłych: żyjąca na liściach forma gallicolae, oraz forma korzeniowa radicicolae. Gallicolae to owady kuliste w zarysie ciała, długości 1,6–1,8 mm i szerokości 1,0–1,2 mm. Głowa z częścią tułowiową rozszerzona, zaokrąglona po stronie grzbietowej, odwłok zwęża się ku tyłowi, na końcu lekko postrzępiony. Radicicolae podobne do gallicolae, ale mniejsze, ok. 1 mm długości. Łatwą do zaobserwowania cechą odróżniającą od gallicolae jest obecność brodawek na grzbietowej części ciała. Oprócz postaci bezskrzydłych występują osobniki uskrzydlone. Ich ciało jest barwy pomarańczowej z czarną częścią tułowiową. Gatunek pochodzi z Ameryki Północnej, obecnie rozprzestrzeniony w wielu krajach całego świata. Do Europy zawleczony w XIX w., znany z wielu krajów.

Galasy na liściach winorośli: widok od strony spodniej blaszki liściowej

Linki zewnętrzne

• Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa