Finneganów tren
Finneganów tren (ang. Finnegans Wake) – ostatnie dzieło Jamesa Joyce’a. Joyce rozpoczął pracę nad nim w 1923 niedługo po wydaniu Ulissesa. Po ukończeniu pracy nad Ulissesem Joyce był tak wyczerpany, że przez rok nie napisał ani jednej linijki prozy[1]. Roboczy tytuł Finnegans Wake brzmiał Work in Progress. Ostateczny tytuł jest imitacją tytułu irlandzkiej ballady ulicznej Finnegan’s Wake. Pierwsze fragmenty Work in Progress zaczęły ukazywać się w 1924. Całość Finnegans Wake opublikowano po raz pierwszy w 1939.
Polski przekład literacki
edytuj
Początkowo utwór przetłumaczyć miał Maciej Słomczyński. Podjęte przez niego próby przyniosły przekład epizodu Anna Livia Plurabelle, a także wprowadzenie do dzieła, nie podołał jednak całościowemu tłumaczeniu. Utwór starał się również przełożyć Tomasz Mirkowicz (1953–2003).
W 2004 w numerze 7–8 miesięcznika „Literatura na Świecie” przedstawiono fragmenty tłumaczenia pod tytułem Finneganów tren zaproponowane przez Krzysztofa Bartnickiego. W 2012 pełne tłumaczenie Bartnickiego opublikowano nakładem wydawnictwa Korporacja Ha!art. Finneganów tren to siódme pełne tłumaczenie Finnegans Wake w świecie. Przed nim ukazały się tłumaczenia: francuskie, holenderskie, japońskie, koreańskie, niemieckie i portugalskie.
Polski przekład uzupełniono publikacjami Fu wojny[2] i Finneganów bdyn[3]. Pierwsza pozycja odnajduje tekst Joyce’a w starochińskiej myśli wojennej, druga to zbiór wariantów polskiego tłumaczenia.
Przekłady intersemiotyczne
edytujPoza przekładem literackim przedstawiono w Polsce tłumaczenia intersemiotyczne Finnegans Wake: przekład na suitę Eis-dur[4], przekład audiowizualny[5], przekład werbowizualny[6] oraz przekład na kryptogram muzyczny[7]. Polskie intersemiotyczne przekłady Finnegans Wake omawiano m.in. w Irlandii, Polsce[8], USA, Wielkiej Brytanii[9] czy Włoszech[10].
Muzyka
edytujOd 2012 Krzysztof Bartnicki przedstawia odkodowane z Finnegans Wake utwory muzyczne[11]. Najczęściej Bartnicki odnajduje w Finnegans Wake partytury imitacji tematów John Williamsa z filmów cyklu Gwiezdne wojny[12]. Pierwszą publicznie wykonaną kompozycję pt. A Redivivus of Paganinism przedstawiono w ramach obchodów Roku Lutosławskiego 2013 w Częstochowie.
Film
edytujW 2014 przedstawiono Finnegans Wake//Finneganów tren, polską adaptację filmową fragmentu dzieła[13].
Przypisy
edytuj- ↑ Cambridge Wprowadzenie do Jamesa Joyce'a Cambridge University Press, 2006. Strona 14.
- ↑ Fu wojny, oprac. K. Bartnicki, Kraków, 2012. ISBN 978-83-62574-64-3.
- ↑ James Joyce. Finneganów bdyn, tłum. K. Bartnicki, Kraków, 2012. ISBN 978-83-62574-68-1.
- ↑ James Joyce. Finnegans ake: Suite in the Key of E (1939), Warszawa, 2014. ISBN 978-83-64033-62-9.
- ↑ Jakub Wróblewski, Katarzyna Bazarnik. First We Feel Then We Fall, premiera: Londyn, 16.06.2016.
- ↑ Krzysztof Bartnicki, Marcin Szmandra. Finnegans Meet, Opole/Tychy, 2016.
- ↑ Krzysztof Bartnicki. Da capo al Finne, Warszawa, 2012, reprint 2016. ISMN 979-0-9020131-0-9.
- ↑ Od przekładu intersemiotycznego do produktów typu tie-in, czyli transmedialny storytelling jako strategia tłumaczenia, Inez Okulska, Forum Poetyki, jesień 2016. ss. 56-67.
- ↑ Translation and Authorship Revisited: Krzysztof Bartnicki, Finneganów tren, Da Capo al Finne, and Finnegans _ake, John Kearns, w: Authorizing Translation, red. Michelle Woods. Routledge, 2017. ss. 96-113.
- ↑ La guida di un poeta ingegnere nel labirinto di Joyce, Edoardo Camurri, Il foglio, 2 lutego 2016.
- ↑ Polak złamał kod Joyce'a, Mikołaj Gliński, culture.pl, 27 stycznia 2015.
- ↑ Star Wars and Finnegans Wake, Sara Jewell, Waywords and Meansigns, 4 stycznia 2016.
- ↑ Finneganów tren, reż. Michał Buszewicz, Kraków; premiera: Dublin, 14 maja 2014.
Linki zewnętrzne
edytuj- Finnegans Wake Rolodexed, przekład werbowizualny (omówienie) (ang.)
- Finneganowizje, ilustracje Finneganów trenu (M. Szmandra)
- Finneganów tren: James Joyce. ha.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-27)]., repozytorium omówień Finneganów trenu na stronie wydawcy
- Bartnicki post-Joyce Variations, przekład dźwiękowy (K. Bartnicki)
- First We Feel, Then We Fall, przekład audiowizualny (J. Wróblewski, K. Bazarnik)
- Finnegans Wake Extensible Elucidation Treasury (FWEET) wyszukiwarka Finnegans Wake (ang.)
- Finnegans Wake online. trentu.ca. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-18)]. oryginał Finnegans Wake online (ang.)
- James Joyce czyta fragment Anna Livia Plurabelle (ang.)