Franciszek Bieda
Franciszek Bieda (ur. 17 grudnia 1896 w Sowlinach, zm. 20 września 1982 w Krakowie) – polski paleontolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
1922-1967 |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujW latach 1906–1916 uczęszczał do gimnazjum w Nowym Sączu. W 1914 wstąpił ochotniczo do Legionów. W 1915 na froncie wschodnim nad Prutem doznał ciężkiej rany. Zdruzgotane pociskiem szrapnelowym obie kości przedramienia prawej ręki spowodowały konieczność długiego leczenia szpitalnego i inwalidztwo. Niezależnie od tych wypadków zdołał ukończyć gimnazjum i zdać maturę w 1916, po zwolnieniu z Legionów zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego na studia przyrodnicze o kierunku geologiczno-paleontologicznym, które ukończył w 1921. W 1922 uzyskał tytuł doktora na podstawie pracy o numulitach fliszu karpackiego zostając równocześnie na stanowisku asystenta. W latach 1929–1931 przebywał we Francji, Austrii i Szwajcarii na stypendium. Wynikiem studiów zagranicznych było ukończenie pracy habilitacyjnej i uzyskanie w 1931 tytułu docenta. W 1933 został kierownikiem zakładu paleontologii z obowiązkiem prowadzenia wykładów i ćwiczeń. W 1935 został mianowany profesorem nadzwyczajnym. II-wiceprezes Zarządu Okręgu Kraków Związku Legionistów Polskich w 1936 roku[1].
Z wybuchem drugiej wojny światowej prof. Bieda wraz z innymi udaje się na tułaczkę na wschód, skąd szczęśliwie powraca późną jesienią do Krakowa. Przez cały okres okupacji prof. Bieda pracował w filii warszawskiego Instytutu Geologicznego, mieszczącej się przy ul. Kochanowskiego w Krakowie.
Po ucieczce Niemców z Krakowa został kierownikiem Zakładu Geologii UJ, pełniąc tę funkcję do końca 1945, w 1946 zostaje mianowany profesorem zwyczajnym a na UJ pracuje do 1951. Od 1 września 1947 kierował geologią na krakowskiej WSP, gdzie doprowadził do utworzenia Wydziału Przyrodniczo-Geograficznego, którego został w 1948 dziekanem, piastując tę funkcję do II 1951. W 1951 został kierownikiem Zakładu Paleontologii Akademii Górniczo-Hutniczej, co wynikło z przeniesienia geologii z UJ na AGH[2]. W 1967 przeszedł na emeryturę. Za swoją pracę odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, za walkę w czasie I wojny światowej Krzyżem Niepodległości, a także Złotym Krzyżem Zasługi (23 kwietnia 1938)[3]. Choroba płuc i powolna utrata wzroku i słuchu utrudniały mu prowadzenie działalności naukowej już po przejściu na emeryturę, pogarszający się stan zdrowia nie pozwalał później na opuszczanie domu, gdzie warunki pracy naukowej były już ograniczone[4]. Pochowany na Cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie (kwatera XCVI-płd.-18)[5]. Głównym kierunkiem badawczym Franciszka Biedy były badania otwornic kenozoicznych. Autor obszernego podręcznika akademickiego Paleozoologia, członek honorowy Polskiego Towarzystwa Geologicznego[6]
Wybrane publikacje
edytuj- Franciszek Bieda, 1966: Paleozoologia, tom I, Bezkręgowce. Wydawnictwa Geologiczne, str. 662.
- Franciszek Bieda, 1969: Paleozoologia, tom II, Strunowce. Wydawnictwa Geologiczne, str. 582.
- Franciszek Bieda, 1976: Zarys dziejów paleontologii w Krakowie. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Przypisy
edytuj- ↑ Związek Legionistów Polskich: 1936-1938 r.: sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 72.
- ↑ Strona Zakładu Stratygrafii i Geologii Regionalnej AGH
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 94, poz. 144 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ W. Krach Franciszek Bieda (1896–1982). Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego wyd. Kraków 1984, s 411-419
- ↑ Lokalizacja grobu na Liście pamięci UJ
- ↑ Lista członków Polskiego Towarzystwa Geologicznego, stan na 31 stycznia 1971, Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego Tom XL-1970, Zeszyt 3-4, Kraków 1971