Fusarium

*Fusarium*
	; Fusarium graminearum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Sordariomycetes
Rząd	Hypocreales
Rodzina	gruzełkowate
Rodzaj	Fusarium
	Nazwa systematyczna
	Fusarium Link; Mag. Gesell. naturf. Freunde, Berlin 3(1-2): 10 (1809)
	Typ nomenklatoryczny
	Fusarium roseum Link
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fusarium Link – rodzaj grzybów z rodziny gruzełkowatych (Nectriaceae)^[1].

Systematyka

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Nectriaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Synonimy^[2]: Bidenticula Deighton, Botryocrea Petr., Disco-fusarium Petch, Fusidomus Grove, J. Bot., Fusisporium Link, Geejayessia Schroers, Lachnidium Giard, Pionnotes Fr., Pseudofusarium Matsush., Pseudomicrocera Petch, Pycnofusarium Punith., Rachisia Lindner, Selenosporium Corda, Septorella Allesch., Sporotrichella P. Karst., Stagonostroma Died., Trichofusarium Bubák, Ustilaginoidella Essed.

Rodzaj Fusarium klasyfikowany był wcześniej w klasie grzybów niedoskonałych (Deuteromycetes), ponieważ nie znano stadiów płciowych (teleomorf) poszczególnych gatunków. Później u części gatunków określono stadia płciowe. Zaliczane były głównie do rodzaju Gibberella. Przez jakiś czas ten sam gatunek występował pod dwoma nazwami; jego forma bezpłciowa (anamorfa) należała do Fusarium, płciowa do Gibberella^[3]. W 2012 r. usunięto podwójne nazewnictwo w ten sposób, że jedna z tych morf uznana została za synonim^[4].

Morfologia

Ciało gatunków z rodzaju Fusarium zbudowane jest ze strzępek, zazwyczaj tworzących gęstą, watowatą i dość jaskrawą grzybnię. Rozwija się przeważnie szybko. Tworzące ją strzępki są septowane, zazwyczaj cylindryczne i rozgałęzione. U niektórych gatunków rozwijają się tylko na powierzchni, u innych przerastają podłoże. Występują dwa rodzaje strzępek: tworzące grzybnię substratową służącą do pobierania z podłoża wody i substancji pokarmowych, oraz grzybnię powietrzną służącą do oddychania. Rozmnażają się za pomocą zarodników konidialnych tworzonych na wzniesionych strzępkach zwanych konidioforami. Konidiofory, w zależności od gatunku mogą być nierozgałęzione lub rozgałęzione. Na ich szczytowych komórkach zwanych fialidami powstają dwa rodzaje konidiów: makrokonidia i mikrokonidia. Budowa fialid jest ważną cecha przy mikroskopowym oznaczaniu gatunków. Konidiofory mogą wyrastać pojedynczo na strzępkach grzybni powietrznej, lub ustawione palisadowo w sporodochiach – poduszeczkowatych splotach grzybni, zazwyczaj o barwie pomarańczowej, rzadziej brązowej. Niektóre gatunki wytwarzają przetrwalniki w postaci sklerot lub chlamydospor^[5].

Niektóre gatunki wytwarzają owocniki typu perytecjum, w których powstają w wyniku rozmnażania płciowego zarodniki zwane askosporami. Niektóre gatunki są homotaliczne, tzn. samopłodne, niektóre heterotaliczne, tzn. do rozmnażania konieczna jest koniugacja między dwoma różniącymi się płciowo plechami^[5].

Szczególne zastosowanie w identyfikacji grzybów z rodzaju Fusarium znalazły markery SCARs (ang. Sequence Characterized Amplified Regions). W metodzie SCARs zachodzi amplifikacja w reakcji PCR tylko jednego, określonego gatunkowo fragmentu DNA patogena grzybowego. Obecnie wyżej wymienione markery zostały już opracowane dla większości gatunków z rodzaju Fusarium, ważnych z gospodarczego punktu widzenia. Markery opracowano między innymi dla: F. avenaceum, F. culmorum, F. graminearum, F. poae, F. moniliforme, F. subglutinans, F. sambucinum i F. oxysporum^[6].

Gatunki występujące w Polsce

Fusarium avenaceum (Fr.) Sacc.
Fusarium anguioides Sherb. 1915
Fusarium arthrosporioides Sherb. 1915
Fusarium camptoceras Wollenw. & Reinking 1925
Fusarium chlamydosporum Wollenw. & Reinking 1925
Fusarium concolor Reinking 1934
Fusarium culmorum (Wm.G. Sm.) Sacc. 1892
Fusarium discolor Appel & Wollenw. 1910
Fusarium eichleri Bres. 1903
Fusarium filiferum (Preuss) Wollenw. 1916
Fusarium flocciferum Corda 1828
Fusarium graminum Corda 1837
Fusarium incarnatum (Desm.) Sacc. 1886
Fusarium lactis Pirotta 1879
Fusarium lateritium Nees 1816^[7]
Fusarium neoceras Wollenw. & Reinking 1925
Fusarium oxysporum Schltdl. 1824
Fusarium poae (Peck) Wollenw. 1913
Fusarium proliferatum (Matsush.) Nirenberg ex Gerlach & Nirenberg 1982
Fusarium redolens Wollenw. 1913
Fusarium sarcochroum (Desm.) Sacc. 1882
Fusarium solani (Mart.) Sacc. 1881
Fusarium sporotrichioides Sherb. 1915
Fusarium subulatum Appel & Wollenw. 1910
Fusarium sulphureum Schltdl. 1824
Fusarium trichothecioides Wollenw. 1912
Fusarium wollenweberi Raillo 1950

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie^[8]. Wykaz gatunków występujących w Polsce według Mułenko i in. (bez przypisów) i innych źródeł (oznaczone przypisami)^[9]

Znaczenie

Gatunki z rodzaju Fusarium to grzyby strzępkowe występujące na całym świecie, w glebie jako saprotrofy. Część gatunków powoduje choroby roślin (pasożyty fakultatywne). Atakują liczne gatunki roślin, od zbóż do różnego rodzaju tropikalnych roślin uprawnych. Powodują choroby korzeni (zgorzele), choroby podstawy pędu (źdźbła), choroby naczyniowe, choroby kłosów. Wywoływane przez nie choroby to fuzariozy.
Grzybnia gatunków z rodzaju Fusarium wytwarza metabolity wtórne o działaniu toksycznym (mykotoksyny). Mają one działanie toksyczne wobec roślin (fitotoksyny) oraz zwierząt i ludzi (zootoksyny). Niektóre z mykotoksyn biorą udział w patogenezie chorób fuzaryjnych ułatwiając grzybowi zasiedlanie tkanki roślinnej.
F. oxysporum wydziela specyficzny, przyjemny zapach przypominający brzoskwinie lub woń kwiatów. Z niektórych gatunków otrzymuje się suplementy diety dla sportowców o wysokiej zawartości mikroelementów.

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-12-21] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-05-31] (ang.).
↑ Joanna Marcinkowska, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, ISBN 978-83-09-01048-7.
↑ Red: Selim Kryczyński, Zbigniew Weber, Fitopatologia. Tom 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: PWRiL, 2010, ISBN 978-83-09-01-063-0.
↑ ^a ^b Projekt Fusar. ''Fusarium'' [online] [dostęp 2016-06-02] .
↑ Kulik T., Fordonski G., Pszczółkowska A., Płodziń K., Olszewski J.: Identyfikacja wybranych gatunków grzybów z rodzaju Fusarium z nasion niektórych gatunków roślin uprawnych metodą tradycyjną i BIO-PCR, Acta Agrobotanica Vol. 58, z. 2 – 2005 s. 33–54.
↑ ZbigniewZ. Borecki ZbigniewZ., MałgorzataM. Solenberg MałgorzataM. (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6 .
↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2015-12-16] (ang.).
↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2020-12-21] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2016-05-31] (ang.).

[mar-3] Joanna Marcinkowska, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, ISBN 978-83-09-01048-7.

[fito-4] Red: Selim Kryczyński, Zbigniew Weber, Fitopatologia. Tom 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: PWRiL, 2010, ISBN 978-83-09-01-063-0.

[fusar-5] Projekt Fusar. ''Fusarium'' [online] [dostęp 2016-06-02] .

[kul-6] Kulik T., Fordonski G., Pszczółkowska A., Płodziń K., Olszewski J.: Identyfikacja wybranych gatunków grzybów z rodzaju Fusarium z nasion niektórych gatunków roślin uprawnych metodą tradycyjną i BIO-PCR, Acta Agrobotanica Vol. 58, z. 2 – 2005 s. 33–54.

[slow-7] ZbigniewZ. Borecki ZbigniewZ., MałgorzataM. Solenberg MałgorzataM. (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6 .

[if2-8] Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2015-12-16] (ang.).

[mikro-9] Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]