Gerard David

Gerard David
	; Madonna wśród świętych dziewic. W lewym górnym rogu autoportret artysty (1509)
Data i miejsce urodzenia	ok. 1460 ; Oudewater
Data i miejsce śmierci	13 sierpnia 1523 ; Brugia
Narodowość	niderlandzka
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	wczesny renesans północny
	Ważne dzieła
	Chrzest Chrystusa; Madonna wśród świętych dziewic; Sprawiedliwość Kambyzesa;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gerard David (ur. ok. 1460 w Oudewater, zm. 13 sierpnia 1523 w Brugii) – niderlandzki malarz i rysownik okresu wczesnego renesansu północnego.

Życiorys

Być może kształcił się w Haarlemie^[1]. W styczniu 1484 został mistrzem w gildii św. Łukasza w Brugii, w 1488 - drugim syndykiem gildii, w 1501 – jej dziekanem. Po śmierci Hansa Memlinga został głównym malarzem miasta. W 1496 ożenił się z córką zamożnego złotnika Cornelią Cnoop. Ok. 1515 przebywał w Antwerpii, gdzie został przyjęty do tamtejszej gildia św. Łukasza. W 1507–1508 został członkiem elitarnego Bractwa Matki Bożej od Uschniętego Drzewa (Onze Lieve ten Drogen Boom) przy klasztorze minorytów. Pochowano go w kościele Onze-Lieve-Vrouwe w Brugii.

Twórczość

Jego udokumentowane dzieła pochodzą z lat 1487-1511. Malował głównie obrazy religijne. Wyjątkiem jest monumentalny dyptyk przedstawiający historię niesprawiedliwego sędziego (Sprawiedliwość Kambyzesa). Niektóre tematy powtarzał w kilku wersjach (Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu, Maria karmiąca Dzieciątko papką mleczną, Maria z Dzieciątkiem wśród muzykujących aniołów). Pozostawał pod silnym wpływem mistrzów szkoły brugijskiej (Jan van Eyck, Petrus Christus, Hugo van der Goes, Hans Memling) oraz malarzy północnoniderlandzkich (Albert van Ouwater, Geertgen tot Sint Jans). Wzbogacił tę tradycję o silnie rozbudowany pejzaż, który w jego pracach nie był już tylko tłem, ale tworzył właściwe środowisko wydarzeń, budujące nastrój obrazu. Na rewersach skrzydeł tryptyku Narodzin namalował dwa pejzaże leśne, traktując je jako całkowicie niezależne tematy malarskie. Przejawiał zamiłowanie do szczegółów, stosował perspektywę powietrzną. Jego dzieła z dojrzałego okresu cechuje intensywny koloryt, monumentalne ujęcie kompozycji oraz powściągliwość uczuć. Oddziałało na niego również gandawsko-brugijskie iluminatorstwo książkowe. Jego uczniami byli m.in. Ambrosius Benson, Adriaen Isenbrant.

Wybrane dzieła

Z tym tematem związana jest kategoria: Obrazy Gerarda Davida.

Przybicie Chrystusa do krzyża - ok. 1481, 48.4 x 93.9 cm, National Gallery w Londynie
Boże Narodzenie - ok. 1490, 76,5 x 56 cm, Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie
Ukrzyżowanie - 1490-1500, 88 x 56 cm, Muzeum Thyssen-Bornemisza, Madryt
Pokłon Trzech Króli - ok. 1495, 123 x 166 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
Tryptyk Sedano - 1495-98, 97 x 142 cm, Luwr, Paryż
- Tronująca Madonna z Dzieciątkiem i aniołami - tablica środkowa
- Jan de Sedano z synem i św. Janem Chrzcicielem - lewe skrzydło
- Żona Jana de Sedano ze św. Janem Ewangelistą - prawe skrzydło
- Adam i Ewa - rewersy skrzydeł (replika z Ołtarza Gandawskiego Jana van Eycka)
Sprawiedliwość Kambyzesa - 1498-99, Groneningemuseum, Brugia
- Aresztowanie Sizamnesa - 182,3 x 159,2 cm
- Ukaranie Sizamnesa - 182,2 x 159,4 cm
Gody w Kanie - ok. 1500, 100 x 128 cm, Luwr, Paryż (przypisywany)
Tryptyk Chrztu Chrystusa - 1502-08, 132 x 182,6 cm, Groeningemuseum, Brugia
- Chrzest Chrystusa - 132 x 96,6 cm, tablica środkowa
- Donator Jan de Trompes ze św. Janem Ewangelistą 132 x 42,2 cm, lewe skrzydło
- Donatorka Elisabeth van der Meersch z czworgiem dzieci i św. Elżbietą Węgierską - 132 x 42,2 cm, prawe skrzydło
Ołtarz z Cervara - 1506
- Tronująca Madonna z Dzieciątkiem - Palazzo Bianco, Genua (tablica środkowa)
- Św. Hieronim - Palazzo Bianco, Genua (lewa kwatera)
- Św. Benedykt - Palazzo Bianco, Genua (prawa kwatera)
- Ukrzyżowanie - Palazzo Bianco, Genua (środkowa kondygnacja)
- Zwiastowanie - 77 x 62 cm + 79 x 64 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork (kwatery boczne)
- Bóg Ojciec wśród aniołów - 101 x 128 cm, Luwr, Paryż
Virgo inter virgines (Madonna wśród świętych dziewic) - 1509, 118 x 212 cm, Musée des Beaux-Arts, Rouen
Madonna z Dzieciątkiem i świętymi niewiastami - ok. 1510, 107,7 x 146,8 cm, National Gallery w Londynie
Tryptyk Narodzin - 1510-15
- Narodziny Jezusa - 90 x 71 cm (tablica środkowa), Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
- Donatorka Katarzyna ze św. Leonardem - 90 x 31 cm (prawe skrzydło), Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
- Donator Antoni ze św. Hieronimem - 90 x 31 cm (lewe skrzydło), Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
- Widok lasu - 90 x 31 cm + 90 x 31 cm (rewersy skrzydeł), Mauritshuis, Haga (depozyt)
Dyptyk Bernardina Salviatiego
- Ukrzyżowanie - ok. 1515, 141 x 100 cm, Gemäldegalerie, Berlin
- Święci Marcin, Bernardyn i Donacjan z donatorem - po 1501, 103.4 x 94.3 cm, National Gallery w Londynie
Maria z Dzieciątkiem - ok. 1490, 10 x 7 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
Pożegnanie Chrystusa z Marią - Stara Pinakoteka, Monachium
Pożegnanie Chrystusa z Marią - ok. 1500, 15,6 x 12,1 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu - ok. 1510, 41,9 x 42,2 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu - 1512-15, 50.8 x 43,2 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu - 1515-23, 60 x 39 cm, Prado, Madryt
Maria karmiąca Dzieciątko papką mleczną - ok. 1520, 35 x 29 cm, Królewskie Muzea Sztuk Pięknych, Bruksela
Maria karmiąca Dzieciątko papką mleczną - ok. 1515, 33 x 28 cm, Aurora Trust Inc., Nowy Jork
Maria karmiąca Dzieciątko papką mleczną - 1510-20, 40 x 32 cm, Muzeum Sztuk Pięknych w Strasburgu

Przypisy

↑ Uniwersalny leksykon sztuki, Warszawa 2002, s. 112.

Bibliografia

Robert Genaille, Sztuka flamandzka i belgijska, Warszawa: WAiF, 1976.
Robert Genaille, Maciej Monkiewicz, Antoni Ziemba: Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wydaw. Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-221-0686-6
Leksykon malarstwa i grafiki, red. nauk. Lothar Altmann, Warszawa: Arkady, 2012, ISBN 978-83-213-4729-5
Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3
Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007. ISBN 978-3-8331-2131-9
Sztuka świata, t. 5, Warszawa: Arkady, 1992, ISBN 83-213-3630-2
János Végh, Malarstwo niderlandzkie XV wieku, Warszawa: WAiF, 1979.
Antoni Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500, t. 2, Warszawa: Wydaw. Uniwersytetu Warszawskiego, 2011, ISBN 978-83-235-0835-9
Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 1, Warszawa: HPS, 2006, ISBN 978-83-60688-15-1

Linki zewnętrzne

Gerard David – Biografia i galeria (pol.). dzierzoniow.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-08)].
Gerard David – Życie i twórczość (fr.)
Gerard David – Życie i twórczość (ang.)
Gerard David – Biografia (ang.)
Gerard David – Lista dzieł (ang.). ocaiw.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-20)].

[1] Uniwersalny leksykon sztuki, Warszawa 2002, s. 112.

[1]