Giuseppe Sarti

Giuseppe Sarti
	; Portret Giuseppe Sartiego, mal. Salvatore Tonci
Data i miejsce urodzenia	1 grudnia 1729 (data chrztu) ; Faenza
Pochodzenie	włoskie
Data i miejsce śmierci	28 lipca 1802 ; Berlin
Gatunki	muzyka poważna, muzyka klasycyzmu
Zawód	kompozytor
	Multimedia w Wikimedia Commons

Giuseppe Sarti (ochrzczony 1 grudnia 1729 w Faenzy, zm. 28 lipca 1802 w Berlinie^[1]^[2]^[3]) – włoski kompozytor.

Życiorys

Studiował w Padwie u Francesca Antonia Vallottiego oraz w Bolonii u Giovanniego Battisty Martiniego^[1]^[2]. W 1743 roku został wybrany członkiem bolońskiej Accademia Filarmonica^[2]. W latach 1748–1752 był organistą katedry w Faenzy^[1]. W 1752 roku objął posadę dyrektora teatru w Faenzy, w tym samym roku wystawił swoją pierwszą operę, Pompeo in Armenia^[1]^[3]. W 1753 roku jako dyrygent grupy orkiestrowej Pietro Mingottiego wyjechał do Kopenhagi, gdzie wywarł wrażenie na królu duńskim Fryderyku V, w 1755 roku otrzymując od niego posadę nadwornego kapelmistrza^[1]. W 1763 roku został wysłany do Włoch z misją werbunku śpiewaków do opery dworskiej, jednak z powodu śmierci króla nie wrócił już do Danii^[1]. Od 1766 do 1767 roku był kierownikiem chóru w Conservatorio della Pietà w Wenecji^[1]. W 1768 roku ponownie wyjechał do Kopenhagi, gdzie był nadwornym kapelmistrzem i w latach 1770–1775 dyrygentem teatru dworskiego^[1]. W Danii poślubił też włoską śpiewaczkę operową, Camillę Passi^[1]. Od 1775 roku był dyrektorem Conservatorio dell’Ospedaleto w Wenecji^[1]. W 1779 roku wygrał konkurs na stanowisko kapelmistrza katedry w Mediolanie, pokonując Giovanniego Paisiello^[1].

W 1784 roku wyjechał do Petersburga, gdzie objął posadę kapelmistrza na dworze Katarzyny II^[1]. W drodze do Rosji zatrzymał się w Wiedniu, gdzie spotkał W.A. Mozarta, który później wykorzystał w Don Giovannim motyw z opery Sartiego Fra i due litiganti^[1]^[3]. Popadłszy w niełaskę po premierze swojej opery Armida e Rinaldo (1786) wskutek intryg portugalskiej śpiewaczki Luísy Todi opuścił Petersburg, znalazł jednak zatrudnienie na dworze księcia Grigorija Potiomkina, któremu towarzyszył w kampanii wojennej przeciwko Turcji^[1]. Po zdobyciu Oczakowa napisał uroczyste Te Deum na chór z udziałem dział i dzwonów cerkiewnych, wykonane w styczniu 1789 roku w Jassach^[1]. W 1793 roku wrócił do służby na dworze petersburskim. Był nauczycielem córek Pawła I^[1]. Po zabójstwie cara opuścił Rosję, zmarł w Berlinie w trakcie podróży powrotnej do Włoch^[1]^[2].

Twórczość

Tworzył cieszące się w swoim czasie dużą popularnością w całej Europie opery, zarówno seria, jak i buffa^[2]. Podczas pobytu w Danii i w Rosji przyczynił się do rozwoju muzyki w tych krajach, w Danii pisał singspiele do tekstów w języku duńskim, w Rosji był współtwórcą opery Naczalnoje Uprawlenije Olega z librettem w języku rosyjskim, komponował też dzieła religijne wykorzystując elementy muzyki cerkiewnej^[1]^[2].

Napisał 75 oper, 12 kantat, 4 msze, 5 requiem (w tym Requiem pamięci Ludwika XVI, 1793^[1]), 3 magnifikaty, 3 Miserere, 7 Te Deum, 2 nabożeństwa cerkiewne, 7 oratoriów, motety, psalmy, 25 symfonii, 3 koncerty, 4 sonaty na skrzypce lub flet, 13 sonat na instrument klawiszowy, utwory kameralne^[2]. Był też autorem traktatów dotyczących teorii generałbasu i harmonii^[2]. W 1796 roku zaprezentował w Cesarskiej Akademii Nauk skonstruowany przez siebie aparat do obliczania częstotliwości drgań^[1]. Był twórcą tzw. petersburskiego kamertonu (a¹ = 432 Hz)^[3].

Jego uczniem był Luigi Cherubini^[1]^[2].

Twórczość operowa

(na podstawie materiałów źródłowych^[1])

dramma per musica Pompeo in Armenia (wyst. Faenza 1752)
dramma per musica Il Re pastore (wyst. Wenecja 1753)
dramma per musica Vologeso (wyst. Kopenhaga 1754)
dramma per musica Antigono (wyst. Kopenhaga 1754)
dramma per musica Ciro riconosciuto (wyst. Kopenhaga 1754)
dramma per musica Arianna e Teseo (wyst. Kopenhaga 1756)
dramma per musica Anagilda (wyst. Kopenhaga 1758)
dramma per musica Armida abbandonata (wyst. Kopenhaga 1759), przerobiona później jako Armida e Rinaldo (wyst. Petersburg 1786)
dramma per musica Achille in Sciro (wyst. Kopenhaga 1759)
dramma per musica Andromaca (wyst. Kopenhaga 1759?)
pastorale eroica Filindo (wyst. Kopenhaga 1760)
festa teatrale Astrea placata (wyst. Kopenhaga 1760)
dramma per musica La Nitteti (wyst. Kopenhaga 1760)
dramma per musica Issipile (wyst. Kopenhaga 1760)
dramma per musica Alessandro nell’ndie (wyst. Kopenhaga 1761)
dramma per musica Semiramide (wyst. Kopenhaga 1762)
dramma per musica Didone abbandonata (wyst. Kopenhaga 1762)
dramma pastorale Narciso (wyst. Kopenhaga 1763)
dramma per musica Cesare in Egitto (wyst. Kopenhaga 1763)
dramma pastorale Il naufragio di Cipro (wyst. Kopenhaga 1764)
tragedia per musica Il gran Tamerlano (wyst. Kopenhaga 1764)
dramma per musica Ipermestra (wyst. Rzym 1766)
intermezzo La Giardiniera brillante (wyst. Rzym 1768)
kantata dramatyczna L’Asile de l’amour (wyst. Kopenhaga 1769)
comédie mêlée d’ariettes La Double Méprise, ou, Carlile et Fany (wyst. Kopenhaga 1769)
singspiel Soliman den Anden (wyst. Kopenhaga 1770)
opera komiczna Le Bal (wyst. Kopenhaga 1770)
festa teatrale Il tempio d’eternità (wyst. Kopenhaga 1771)
dramma per musica Demofoonte (wyst. Kopenhaga 1771)
tragikomedia lyriczna Tronfølgen i Sidon (wyst. Kopenhaga 1771)
dramma per musica Il re pastore (wyst. Kopenhaga 1771)
dramma per musica La clemenza di Tito (wyst. Padwa 1771)
singspiel Deucalion og Pyrrha (wyst. Kopenhaga 1772)
singspiel Aglae, eller Støtten (wyst. Kopenhaga 1774)
singspiel Kierlighedsbrevene (wyst. Kopenhaga 1775)
dramma per musica Farnace (wyst. Wenecja 1776)
dramma giocoso Le gelosie villane (Il Feudatario) (wyst. Wenecja 1776)
dramma per musica Ifigenia (wyst. Rzym 1777)
dramma per musica Medonte re di Epiro (wyst. Florencja 1777)
dramma giocoso Il Militare bizzarro (wyst. Wenecja 1777)
dramma per musica Olimpiade (wyst. Florencja 1778)
dramma per musica Scipione (wyst. Mestre 1778)
dramma giocoso I contratempi (wyst. Wenecja 1778)
dramma per musica Adriano in Siria (wyst. Rzym 1778)
intermezzo L’ambizione delusa (wyst. Rzym 1779)
dramma per musica Mitridate a Sinope (wyst. Florencja 1779)
dramma per musica Achille in Sciro (wyst. Florencja 1779)
dramma per musica Siroe (wyst. Turyn 1779)
dramma per musica Giulio Sabino (wyst. Wenecja 1781)
dramma per musica Demofoonte (wyst. Rzym 1782)
dramma per musica Didone abbandonata (wyst. Padwa 1782)
dramma per musica Alessandro e Timoteo (wyst. Parma 1782)
dramma giocoso Fra i due litiganti il terzo gode (wyst. Mediolan 1782)
dramma per musica Attalo re di Bitinia (wyst. Wenecja 1782)
dramma per musica Idalide (wyst. Mediolan 1783)
dramma per musica Erifile (wyst. Pawia 1783)
dramma per musica Il trionfo della pace (wyst. Mantua 1783)
dramma per musica Olimpiade (wyst. Rzym 1783);
dramma giocoso Gli Amanti consolati (wyst. Petersburg 1784)
opera komiczna Ifinti eredi (wyst. Petersburg 1785)
dramma per musica Armida e Rinaldo (wyst. Petersburg 1786)
dramma per musica Castore e Polluce (wyst. Petersburg 1786)
azione teatrale Zenodea (1786; niewystawione)
dramma per musica Alessandro nell’Indie (wyst. Palermo 1787)
dramma per musica Cleomene dramma per musica (wyst. Bolonia 1788)
opera Naczalnoje uprawlenije Olega do libretta Katarzyny Wielkiej, wspólnie z Wasilijem Paszkiewiczem (wyst. Petersburg 1790)
Il trionfo d’Atalanta (1791; niewystawione)
dramma per musica Andromeda (wyst. Petersburg 1798)
dramma per musica Enea nel Lazio (wyst. Petersburg 1799)
opera La Famille indienne en Angleterre (wyst. Petersburg 1799)
balet anakreontyczny Les Amours de Flore et de Zéphire (wyst. Gatczyna 1800)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3148–3149. ISBN 0-02-865530-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Bertil van Boer: Historical Dictionary of Music of the Classical Period. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 497–498. ISBN 978-0-8108-7183-0.
↑ ^a ^b ^c ^d Encyklopedia muzyki. red. Andrzej Chodkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 782. ISBN 978-83-01-13410-5.

Linki zewnętrzne

Giuseppe Sarti w bazie AllMusic (ang.)
Giuseppe Sarti – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
Giuseppe Sarti – nuty w bibliotece Polona

[baker-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3148–3149. ISBN 0-02-865530-3.

[boer-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Bertil van Boer: Historical Dictionary of Music of the Classical Period. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 497–498. ISBN 978-0-8108-7183-0.

[chodkowski-3] Encyklopedia muzyki. red. Andrzej Chodkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 782. ISBN 978-83-01-13410-5.

[1]

[2]

[3]