Grzybienie egipskie

Grzybienie egipskie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	grzybieniopodobne
Rząd	grzybieniowce
Rodzina	grzybieniowate
Rodzaj	grzybienie
Gatunek	grzybienie egipskie
	Nazwa systematyczna
	Nymphaea lotus L.; Sp. pl. 1:511. 1753
Synonimy
	Castalia edulis Salisb.; Nymphaea dentata Schumach. & Thonn.;
	Castalia edulis Salisb.; Nymphaea dentata Schumach. & Thonn.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grzybienie egipskie (Nymphaea lotus L.) – gatunek rośliny należący do rodziny grzybieniowatych (Nymphaeceae). Znany zwykle pod nazwami zwyczajowymi lub handlowymi jako lotos tygrysi, lotos egipski lub grzybień egipski. Występuje w stanie dzikim w Afryce i Rumunii. Jako gatunek introdukowany rozprzestrzenił się na Florydzie w USA oraz w niektórych krajach Ameryki Środkowej i Południowej (Kostaryka, Salwador, Panama, Gujana, Wenezuela, Brazylia, Kolumbia). Poza tym jako roślina ozdobna jest uprawiany w wielu krajach świata^[5].

Morfologia

Kwiaty i liście pływające

Pokrój: Roślina wodna, bylina. Liście wyrastają z kłącza, zakwita nad powierzchnią wody. Osiąga wysokość 20–80 cm, szerokość – 25–60 cm.
Liście: Posiada dwa rodzaje liści: podwodne i pływające. Podwodne są mniejsze, kształtu od szeroko strzałkowatego do owalnego o brzegach równych, lekko faliste. Kolorystyka liści jest zmienna, zależna od natężenia oświetlenia. W uprawie w trzech barwnych odmianach: o liściach zielonych, blado czerwonofioletowych i intensywnie czerwonych. Wszystkie odmiany posiadają cętkowane liście, różniące się od siebie nasyceniem kolorów i ilością plamek. Liście pływające na powierzchni wody rzadko pojawiają się w uprawie akwariowej. Są okrągławe, z nasadą wyciętą, na brzegu ząbkowane.
Kłącze: Pełza po dnie zbiorników. Wyrastają z niego liście, kwiaty i rozłogi.
Kwiaty: Na długich szypułkach, wystają ponad powierzchnię wody. Zewnętrzne listki okwiatu zielone (4 jajowate, 4 wąskolancetowate), wewnętrzne białe, rzadziej lekko zaróżowione, liczne.
Owoc: Torebka zawierająca liczne, drobne nasiona (niekiedy ponad 1000). Kiełkują one prawie natychmiast po opadnięciu na dno zbiornika.

Biologia i ekologia

W naturze rośnie w wodach czystych, ciepłych i lekko kwaśnych. Kwiaty otwierają się nocą, zamykają nad ranem, posiadają przyjemny aromat. Są samopylne i przy sprzyjających warunkach, np. odpowiedniej wilgotności powietrza, następuje samozapylenie, po czym kwiat zanurza się w wodzie i tam dojrzewają owoce.

Zastosowanie

Lotos tygrysi w akwarium

Roślina ozdobna: Popularna roślina akwariowa. W krajach o ciepłym klimacie jest uprawiana w zbiornikach wodnych, w Polsce jako roślina akwariowa, lub sezonowo w oczkach wodnych. W handlu i wśród akwarystów najbardziej znana pod nazwą "lotos tygrysi". Ozdobna z powodu szerokich, barwnych liści. W akwarium rzadko wykształca liście pływające i zakwita.
W latach nieurodzaju z jego nasion sporządzano mąkę.

Uprawa

Wymagania: Woda ciepła 24-28 °C, miękka lub średnia – około 6- 8°n i pH 6,5-7. Podłoże lekkie, żwirowe, dające przepuszczalność. Oświetlanie dość intensywne. Nie lubi przebywać w cieniu, wówczas jej listowie ulega degeneracji, liście stają się mniejsze, mniej ubarwione, z czasem nadmierne zacienienie prowadzi do śmierci rośliny. Obcinanie liści nawodnych i wybujałych – podwodnych, powoduje rozrost liści podwodnych. Nawożenie powinno być regularne lecz niezbyt obfite, gdyż zbyt duża dawka powoduje większy wzrost a co za tym idzie, roślina ta pnie się w górę, na powierzchni zaś liście jej są słabe, łatwo ulegają zniszczeniu. Zbyt intensywne nawożenie może doprowadzić do zakwitnięcia rośliny, na powierzchni wody wówczas pojawia się kwiat, który rozwija się wieczorem lub w nocy po zgaśnięciu oświetlenia przez kilka dni, zamykając się w świetle. Jeżeli roślina ma zakwitnąć, należy liście pływające (nawodne) pozostawić. Długotrwałe wypuszczanie odrostów oraz niedopuszczenie rośliny do zakwitnięcia na powierzchni może doprowadzić do jej osłabienia, a nawet obumarcia.
Rozmnażanie: Następuje poprzez rozłogi, które można odciąć dopiero po dobrym rozwinięciu i ukorzeniu się młodej rośliny.

Udział w kulturze

Występujące w Starożytnym Egipcie gatunki grzybieni nazywane były lotosem. Na grobowcu faraona pochodzącym z okresu 3000-2500 lat p.n.e. jest malowidło przedstawiające prawdopodobnie uprawę lotosów w równoległych kanałach. Lotosy dla starożytnych Egipcjan miały duże znaczenie w obrzędowości religijnej, dużo tych roślin zużywano też do dekoracji świątyń^[6].
Lotosy w Starożytnym Egipcie były czczone jako roślina święta, gdyż rosły w świętym Nilu, rzece użyźniającej ziemię^[7].
Kwiaty grzybieni były w Starożytnym Egipcie ulubionym motywem zdobniczym w metaloplastyce, na przedmiotach z fajansu, alabastru, wypalanej gliny, na kapitelach kolumn świątynnych, a motyw liści zdobił lustra. Większość znawców roślin biblijnych uważa, że również kapitele kolumn pierwszej Świątyni Jerozolimskiej miały kształt kwiatów grzybieni, w grę wchodzą grzybienie białe, błękitne lub egipskie^[7].

Zobacz też

Akwarystyka

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2014-12-29].
↑ Nymphaea lotus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-12-29].
↑ Blue Lotus (Nymphaea caerulea). [dostęp 2014-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)].
↑ ^a ^b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

Bibliografia

Hans Frey. Akwarium słodkowodne. Wydawnictwo Sport i Turystyka. ISBN 83-217-2777-8.
HenrykH. Jakubowski HenrykH., JerzyJ. Ring JerzyJ., Ryby w akwarium, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988, ISBN 83-02-03493-2, OCLC 830085501 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-12-29].

[iucn-4] Nymphaea lotus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-12-29].

[neurosoup-6] Blue Lotus (Nymphaea caerulea). [dostęp 2014-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)].

[rb-7] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]