Gyula Andrássy

Gyula Andrássy
Pełne imię i nazwisko	Gyula Károly Andrássy
Data i miejsce urodzenia	8 marca 1823 ; Oláhpatak
Data i miejsce śmierci	18 lutego 1890 ; Volosko (Opatija)
	Premier Węgier
Okres	od 17 lutego 1867; do 14 listopada 1871
Poprzednik	Friedrich von Beust
Następca	Menyhért Lónyay
	Minister spraw zagranicznych Austro-Węgier
Okres	od 14 listopada 1871; do 2 października 1879
Poprzednik	Friedrich von Beust
Następca	Heinrich Karl von Haymerle
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Gyula Károly Andrássy (ur. 8 marca 1823 w Oláhpataku^[1], zm. 18 lutego 1890 w Volosku, obecnej dzielnicy Opatii) – węgierski szlachcic, hrabia Csíkszentkirály i Krasznahorkaváralja, wolnomularz^[2]. Przyczynił się do zawarcia ugody austriacko-węgierskiej, a następnie był liczącym się politykiem Austro-Węgier, piastując funkcję premiera Węgier w latach 1867–1871, a także ministra spraw zagranicznych Austro-Węgier w latach 1871–1879. Ponadto Andrássy był jednym z najbliższych powierników cesarzowej Elżbiety, zwanej Sisi, z którą do końca życia pozostawał w bliskiej przyjaźni.

Życiorys

Pochodził z rozgałęzionej węgierskiej rodziny magnackiej. Jego ojcem był węgierski polityk, hrabia Károly Andrássy (1792–1845), zaś matką – hrabina Etelka (Adelajda) Szapáry (1798-1876). Po ukończeniu studiów prawniczych w Peszcie został w 1847 wybrany posłem do Parlamentu Węgierskiego. Od samego początku wyróżniał się tam wielką elokwencją i liberalnymi poglądami politycznymi, a przy tym zdecydowaną postawą węgierskiego patrioty. W 1848 zaangażował się w węgierską Wiosnę Ludów, obejmując funkcję administratora Komitatu Zemplén i wspierając oddziały Lajosa Kossutha. Po upadku powstania Andrássy, skazany zaocznie na śmierć i powieszony in effigie, zbiegł na zachód Europy. Aż do amnestii w 1857 przebywał w Paryżu i Londynie, dzieląc czas pomiędzy politykę i podboje miłosne.

Od 17 lutego 1867 do 14 listopada 1871 sprawował funkcję premiera Węgier, zaś w latach 1871–1879 ministra spraw zagranicznych Austro-Węgier.

Był rycerzem Orderu Złotego Runa, członkiem Węgierskiej Akademii Nauk (kor. 1876, rzecz. 1888)^[1].

Jego drugi syn, Gyula Andrássy młodszy (1860-1929), zwolennik trializmu (federacji Austrii, Węgier i Polski) był węgierskim ministrem spraw wewnętrznych (1906-1910) i krótko w 1918 ostatnim ministrem spraw zagranicznych Austro-Węgier.

Życie prywatne

9 lipca 1856 roku ożenił się z Katinką Kendeffy. Miał z nią troje dzieci:

Tivadar (ur. 10 lipca 1857, zm. 13 maja 1905).
Ilona (ur. 21 maja 1858, zm. 2 kwietnia 1952).
Gyula (ur. 30 czerwca 1860, zm. 11 czerwca 1929).

Upamiętnienie

Jego nazwisko nosi aleja Andrássyego^[3](węg. Andrássy út), reprezentacyjna aleja Budapesztu. Wzdłuż niej wznoszą się eklektyczne neorenesansowe budynki, m.in. gmach Węgierskiej Opery Państwowej.
Powstała w 1999 roku na jego cześć Nagroda Gyuli Andrássyego (węg. Andrássy Gyula-díj) jest przyznawana corocznie przez ministra obrony narodowej Węgier w dniu 21 maja w uznaniu wybitnej działalności wojskowo-dyplomatycznej w systemie sojuszniczym NATO.
Upamiętnia go również Uniwersytet Andrássy w Budapeszcie, który został założony w 2001 roku i jest jedynym w pełni niemieckojęzycznym uniwersytetem poza granicami państw niemieckojęzycznych.

Przypisy

↑ ^a ^b Magyar Nagylexikon, Akadémia Kiadó, Budapest, 1994, ISBN 963-05-6800-4
↑ Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku, Wrocław 1982, s. 522
↑ Polski egzonim przyjęty na 111. posiedzeniu KSNG.

Linki zewnętrzne

[AKALEX-1] Magyar Nagylexikon, Akadémia Kiadó, Budapest, 1994, ISBN 963-05-6800-4

[2] Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku, Wrocław 1982, s. 522

[3] Polski egzonim przyjęty na 111. posiedzeniu KSNG.

[1]

[2]

[3]