Harold Alexander

Lord Alexander of Tunis
Data urodzenia	10 grudnia 1891
Data śmierci	16 czerwca 1969
	17. gubernator generalny Kanady
Okres	od 12 kwietnia 1946; do 28 lutego 1952
Poprzednik	Lord Athlone
Następca	Vincent Massey
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Harold Alexander
Harold Rupert Leofric George Alexander
	marszałek polny
Data i miejsce urodzenia	10 grudnia 1891 ; Londyn
Data i miejsce śmierci	16 czerwca 1969 ; Slough
	Przebieg służby
Lata służby	1911–1946
Siły zbrojne	British Army
Stanowiska	d-ca: 1 Dywizji Piechoty, 18. i 15 Grupy Armii, nacz. d-ca wojsk brytyjskich na Bliskim Wschodzie, we Włoszech i na obszarze Morza Śródziemnego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa: front zachodni,; łotewska wojna o niepodległość,; II wojna światowa kampania francuska,; operacja Dynamo,; bitwa pod El Alamein,; operacja Husky,; kampania włoska, operacja Shingle,; bitwa o Monte Cassino; ;
Późniejsza praca	gubernator generalny Kanady i minister obrony Wielkiej Brytanii
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Harold Rupert Leofric George Alexander (ur. 10 grudnia 1891 w Londynie, zm. 16 czerwca 1969 w Slough) – brytyjski arystokrata, wojskowy i polityk, marszałek polny British Army, jeden z najsłynniejszych brytyjskich dowódców okresu II wojny światowej, gubernator generalny Kanady i minister obrony Wielkiej Brytanii. Był młodszym synem Jamesa Alexandra, 4. hrabiego Caledon i lady Elisabeth Graham-Toler, córki 3. hrabiego Norbury.

Życiorys

W wojsku

Wykształcenie odebrał w Harrow School i Royal Military Academy w Sandhurst. W 1911 wstąpił do Gwardii Irlandzkiej (Irish Guards). Po wybuchu I wojny światowej batalion Alexandra wszedł w skład Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego (British Expeditionary Force, BEF). Alexander szybko wspinał się po szczeblach wojskowej kariery. Zaczynał jako dowódca plutonu w stopniu porucznika. Później został kolejno podpułkownikiem i brygadierem. Pod koniec wojny dowodził brygadą. Był dwukrotnie ranny. Został odznaczony Krzyżem Wojskowym (Military Cross) w 1915, Orderem za Wybitną Służbę (Distinguished Service Order) w 1916 i Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej w 1918.

Po zakończeniu I wojny Alexander brał udział w wojnie domowej na Łotwie, będąc doradcą wojskowym armii wiernej rządowi w Rydze. Dowodził również łotewskimi oddziałami, które wyparły bolszewików z Łatgalii. Później służył w Turcji i na Gibraltarze. Po powrocie do Anglii uczęszczał do Staff College w Camberley i Imperial Defence College. W latach 1934–1938 służył w Indiach. Za tę służbę został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Gwiazdy Indii w 1936. W tym samym roku był adiutantem króla Edwarda VIII. Dwa lata później został odznaczony Krzyżem Towarzyskim Orderu Łaźni.

W 1937 otrzymał awans na stopień generała-majora. Po wybuchu II wojny światowej wstąpił do Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego jako dowódca 1 Dywizji Piechoty. Brał udział w walkach we Francji i dowodził ewakuacją brytyjskiego korpusu ekspedycyjnego i wojsk francuskich w Dunkierce. Od lipca 1940 dowodził obroną południowej Anglii. W 1942 został wysłany do Birmy. Nie zdołał zapobiec zdobyciu Rangunu przez Japończyków, ale sprawnie pokierował odwrotem wojsk brytyjskich do Indii. W tym samym roku został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Łaźni i otrzymał stopień generała. Został również mianowany naczelnym dowódcą wojsk brytyjskich na Bliskim Wschodzie.

W styczniu 1943 uczestniczył w konferencji sprzymierzonych w Casablance, gdzie powierzono mu dowodzenie 18 Grupą Armii, walczącą w Afryce Północnej. Dowodził nią podczas walk w Tunezji. Był również zastępcą głównodowodzącego aliantów w Afryce Północnej, generała Dwighta D. Eisenhowera. Dowodził operacją lądowania aliantów na Sycylii w lipcu 1943. Później został głównodowodzącym wojsk we Włoszech i marszałkiem polnym, zaś od 1944 głównodowodzącym wojsk na obszarze Morza Śródziemnego. Bezpośrednio dowodził również 15 Grupą Armii (podlegał mu m.in. 2 Korpus Polski gen. Władysława Andersa). Po przełamaniu obrony niemieckiej na linii Gustawa Alexander wydał generałowi Markowi Clarkowi, dowódcy amerykańskiej 5 Armii, rozkaz zamknięcia w kotle wycofujących się z linii Gustawa dywizji niemieckich, ale Clark rozkazu nie wykonał i podjął marsz na Rzym. Stolica Włoch została zdobyta 4 czerwca, ale ta decyzja Clarka umożliwiła odwrót większej części wojsk niemieckich i odbudowanie ich linii obronnych.

Dwight D. Eisenhower cenił sobie współpracę z Haroldem Alexandrem i chciał go mieć u swego boku podczas przygotowywań do inwazji na Francję. Premier Winston Churchill nie zgodził się na to i Alexander pozostał na swoim dotychczasowym stanowisku. 2 maja 1945 Harold Alexander odebrał kapitulację wojsk niemieckich we Włoszech. Rok później został wicehrabią Alexander of Tunis, a w 1952 hrabią Alexander of Tunis. Otrzymał również Krzyż Wielki Orderu Świętego Michała i Świętego Jerzego oraz został Kawalerem Orderu Podwiązki.

Gubernator generalny Kanady

W 1946 lord Alexander został 17. gubernatorem generalnym Kanady. Jego militarne dokonania sprawiły, że był popularny wśród Kanadyjczyków, a jego umiejętność zjednywania sobie ludzi tę sympatię powiększała. Przyczyniała się do tego również sumienność gubernatora, który traktował bardzo poważnie swoje obowiązki i to do tego stopnia, że kiedy poproszono o inauguracyjne kopnięcie piłki podczas finału pucharu Greya w 1946, Harold Alexander wstawał wcześnie rano i ćwiczył kopnięcia.

Pojmował swoją rolę gubernatora jako bycie pośrednikiem między ludnością Kanady a metropolią. Z tego względu dużo podróżował po Kanadzie. W ciągu swojego sześcioletniego urzędowania pokonał przeszło 184 000 mil. Podczas swojej pierwszej podróży, 13 lipca 1946, odwiedził pole totemów plemienia Kwakiutl i został mianowany pierwszym białym honorowym wodzem plemienia. W 1950 otrzymał podobny tytuł od plemienia Pierwszego Narodu Czarnych Stóp.

Czas urzędowania Alexandra przypadł na lata powojennego ekonomicznego boomu w Kanadzie. Ponadto, w 1947, król Jerzy VI przekazał gubernatorowi generalnemu prawie wszystkie uprawnienia monarchy, z zachowaniem jednak wierności wobec Korony. W 1949 na konferencji premierów państw Wspólnoty Narodów uzgodniono zaprzestanie używania nazwy „dominium” na rzecz „członka Wspólnoty Narodów”. W tym samym roku do Konfederacji Kanadyjskiej przystąpiła Nowa Fundlandia, którą rychło odwiedził gubernator. Kiedy w 1950 Kanada wysłała swoich żołnierzy na wojnę koreańską, lord Alexander odwiedził wyruszające na wojnę oddziały.

Lord przyjmował również wielu zagranicznych gości, m.in. księcia i księżnę Edynburga, którzy przybyli do Kanady z królewską wizytą w październiku 1951, niewiele na dwa lata przed tym, jak księżna Edynburga została królową Elżbietą II. Na cześć pary książęcej lord Alexander wydał przyjęcie w swojej rezydencji. Sam gubernator również odbywał oficjalne podróże zagraniczne, m.in. do Stanów Zjednoczonych w 1947 i do Brazylii w czerwcu 1948.

Poza oficjalnymi obowiązkami lord Alexander uwielbiał wędkować, grać w golfa, hokeja na lodzie i rugby. Był pasjonatem malarstwa i sam często malował. Doprowadził również do otwarcia klasy malarskiej w Kanadyjskiej Galerii Narodowej. Jego żona z kolei z pasją oddawała się tkactwu, posiadając na własność dwa krosna.

Alexander wspierał również rozwój edukacji w Kanadzie. Został uhonorowany tytułem doktora honoris causa większości kanadyjskich uniwersytetów.

Minister i emeryt

Na początku 1952, po dwukrotnym przedłużeniu jego kadencji, lord Alexander opuścił urząd gubernatora i wrócił do Londynu, gdzie został ministrem obrony w rządzie Winstona Churchilla. Stanowisko ministerialne sprawował do 1954, aż do przejścia na emeryturę.

W późniejszych latach sprawował honorowe urzędy Lorda Namiestnika hrabstwa Londynu (1956–1965), a po jego przekształceniu – w latach 1965–1966 Wielkiego Londynu, wielkiego mistrza orderu św. Michała i św. Jerzego (1957–1967).

Kanada pozostała drugim domem rodziny Alexandrów. Lord z małżonką często wracali do tego kraju, odwiedzając rodzinę i znajomych.

Zmarł 16 czerwca 1969 w Slough na skutek perforacji aorty. Jego pogrzeb odbył się 24 czerwca 1969 w kaplicy św. Jerzego (St Georges Chapel) na zamku królewskim w Windsorze. Grób Harolda Alexandra znajduje się w kościele w Ridge w hrabstwie Hertfordshire.

Awanse

podporucznik (Second Lieutenant) – 1911
porucznik (Lieutenant) – 1912
kapitan (Captain) – 1915
major (Major) – 1917
podpułkownik (Lieutenant-Colonel) – 1922 (tymczasowo)
pułkownik (Colonel) – 1928
generał brygady (Brigadier)
generał major (Major-General) – 1937
generał porucznik (Lieutenant-General) – 1940
generał (General) – 1942
marszałek polny (Field Marshal) – 1944

Odznaczenia

Znaczek Poczty Kirgistanu z marsz. Haroldem Alexandrem, 2005

Order Podwiązki (3 grudnia 1946, Wielka Brytania)
Krzyż Wielki Orderu Łaźni (11 listopada 1942, Wielka Brytania)
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Łaźni (1 stycznia 1942, Wielka Brytania)
Krzyż Komandorski Orderu Łaźni (1938, Wielka Brytania)
Order Zasługi (1 stycznia 1959, Wielka Brytania)
Order Gwiazdy Indii (7 lutego 1936, Wielka Brytania)
Krzyż Wielki Orderu św. Michała i św. Jerzego (20 stycznia 1946, Wielka Brytania)
Order Wybitnej Służby (20 października 1916, Wielka Brytania)
Krzyż Wojskowy (14 stycznia 1916, Wielka Brytania)
Krzyż Wielki Orderu Szpitala św. Jana Jerozolimskiego (1 stycznia 1946, Wielka Brytania)
Gwiazda 1914–15 (1919, Wielka Brytania)
Medal Wojny (1919, Wielka Brytania)
Medal Zwycięstwa (1919, Wielka Brytania)
Medal Służby Ogólnej w Indiach (1936, Wielka Brytania)
Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (1945, Wielka Brytania)
Gwiazda Birmy (1945, Wielka Brytania)
Gwiazda Italii (1945, Wielka Brytania)
Gwiazda Afryki (1945, Wielka Brytania)
Medal Wojny 1939–1945 (1945, Wielka Brytania)
Medal Długoletniej Służby i Dobrego Zachowania (1926, Wielka Brytania)
Medal Srebrnego Jubileuszu Króla Jerzego V (1935, Wielka Brytania)
Medal Koronacyjny Króla Jerzego VI (1937, Wielka Brytania)
Medal Koronacyjny Królowej Elżbiety II (1953, Wielka Brytania)
Odznaka Kanadyjskich Sił Zbrojnych (7 czerwca 1951, Kanada)
Kawaler Orderu Legii Honorowej (Chevalier Légion d'honneur, 20 października 1916, Francja)
Krzyż Wielki Orderu Jerzego I (20 czerwca 1944, Grecja)
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (5 grudnia 1944, Polska)
Order Świętej Anny z mieczami II klasy (Imperium Rosyjskie)
Główny Komandor Legii Zasługi (Chief Commander Legion of Merit, 10 sierpnia 1943, USA)
Medal Sił Lądowych za Wybitną Służbę (2 sierpnia 1945, USA)
Order Suworowa I klasy (29 lutego 1944, ZSRR)
Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)

Rodzina

14 października 1931 poślubił lady Margaret Bingham (16 września 1905 – 17 sierpnia 1977), córkę George’a Binghama, 5. hrabiego Lucan i Violet Clay, córki Josepha Claya. Harold i Margaret mieli razem dwóch synów i dwie córki:

Rose Maureen Alexander (ur. 28 października 1932), żona podpułkownika Humphreya Crossmana, ma dzieci
Shane William Desmond Alexander (ur. 30 czerwca 1935), 2. hrabia Alexander of Tunis
Brian James Alexander (ur. 31 lipca 1939), prezenter BBC, nie ożenił się i nie ma dzieci
Susan Mary Alexander (ur. 26 lutego 1948), żona Andrew Hamiltona, ma dzieci.

Bibliografia

Field Marshal Harold Rupert Leofic George Alexander, 1st Earl Alexander of Tunis, thepeerage.com (ang.) [dostęp 28 lipca 2011]
Alexander, Harold Rupert Leofric George, 1st Earl Alexander of Tunis. thecanadianencyclopedia.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-15)]., The Canadian Encyclopedia (ang.) [dostęp 28 lipca 2011]
Harold Rupert Leofric George Alexander, 1st Earl Alexander of Tunis. npg.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-10)]., National Portrait Gallery (ang.) [dostęp 28 lipca 2011]