Helvella costifera
Helvella costifera Nannf. – gatunek grzybów z rodziny piestrzycowatych (Helvellaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Helvella costifera |
| Nazwa systematyczna | |
| Helvella costifera Nannf. Fungi Exsiccati Suecici, Fasc. XLI-XLII(sched.): 37 (1953) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Helvella, Helvellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1953 r. John Axel Nannfeldt i nadana przez niego nazwa jest ważna do dzisiaj[1].
- Acetabula ancilis var. costata (Fr.) Boud. 1907
- Acetabula costifera (Nannf.) Benedix 1965
- Discina costata (Fr.) Sacc. 1889
- Paxina costifera (Nannf.) Stangl 1963
- Peziza costata Fr. 1851[2].
Morfologia
edytujSkładający się z kapelusza i trzonu. Kapelusz o średnicy 1,5–4,5 cm, początkowo w kształcie miseczki z nieco podwiniętym brzegiem, potem coraz bardziej płaski z prostym brzegiem. Górna powierzchnia o barwie od średnio do ciemnoszarobrązowej lub szarej, naga i gładka, dolna szarawa, czasami przy trzonie biaława, z rozwidlonymi, białawymi, tępymi, zaokrąglonymi żebrami, które od trzonu dochodzą czasami aż do brzegu kapelusza. Trzon o wysokości 1–2 cm i grubości do 1 cm, rozszerzony w pobliżu kapelusza, głęboko żebrowany z tępo zakończonymi żebrami, sporadycznie przekształcającymi się w kieszenie. Żebra te przechodzą na dolną stronę kapelusza. Powierzchnia trzonu biała, naga lub drobno owłosiona[3].
- Cechy mikroskopowe
Worki 8-zarodnikowe. Zarodniki 14,5–20 × 9,5–12,5 µm, eliptyczne, gładkie z jedną centralną gutulą. Parafizy o średnicy szerokość 4–6 μm, cylindryczne z wierzchołkami o kształcie od workowatego do maczugowatego, szkliste do brązowawych. Strzępki powierzchniowe często zebrane w pęczki, od szklistych do brązowawych (ale gdy są brązowawe, pigment znajduje się raczej w ścianach komórkowych niż wewnątrzkomórkowo), septowane z gruszkowatymi lub maczugowatymi komórkami końcowymi[3].
- Gatunki podobne
Charakterystyczną cechą Helvella costifera są żebra trzonu przechodzące na kapelusz. Takie żebra ma też piestrzyca pucharowata (Helvella acetabulum), ale odróżnia się czterema cechami:
- jej żebra na trzonie są na ogół zaokrąglone i tępe, a nie ostre,
- ma szary kapelusz,
- zarodniki są nieco mniejsze,
- pigment w komórkach jej zewnętrznej powierzchni znajduje się tylko w ścianach komórkowych, a nie wewnątrz komórek[3].
Występowanie i siedlisko
edytujHelvella costifera występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji, podano także jedno stanowisko w Australii. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniona i podano wiele jej stanowisk od Morza Śródziemnego po Islandię i północne wybrzeża Półwyspu Skandynawskiego[4]. W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniona w jej północnej i wschodniej części[3]. Brak tego gatunku w opublikowanym w 2006 r. wykazie wielkoowocnikowych workowców Polski[5], ale w późniejszych latach podano kilka jego stanowisk w Polsce[6]. Bardziej aktualne podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Grzyb naziemny, prawdopodobnie mykoryzowy. Występuje w lasach iglastych lub liściastych pod twardymi drzewami. Owocniki tworzy pojedynczo lub gromadnie od wiosny do jesieni[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-27] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-27] (ang.).
- ↑ a b c d e Helvella costifera [online], Mushroom Expert [dostęp 2023-02-27].
- ↑ Występowanie Helvella costifera na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-27].
- ↑ Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-02-27].
- ↑ Aktualne stanowiska Helvella costifera w Polsce [online], gbif.org [dostęp 2023-02-27].