Humanistyka cyfrowa
Humanistyka cyfrowa – szeroki obszar aktywności naukowej, w której wykorzystuje się źródła, metody i narzędzia cyfrowe do prowadzenia badań, publikowania wyników i budowania infrastruktury badawczej w różnorodnych dyscyplinach humanistycznych i społecznych. Humanistyka cyfrowa to aktywności na przecięciu technik obliczeniowych i zasobów humanistycznych. Materiały, które podlegają opracowaniu i badaniu mogą być analogowe i zdigitalizowane lub w pierwotnej postaci cyfrowej. Ich integracja z narzędziami obliczeniowymi zależy od wyborów dokonywanych na każdym etapie planowania projektu badawczego[1].
Problemy z wypracowaniem jednoznacznej i powszechnie akceptowanej definicji cyfrowej humanistyki doczekały się wielu opracowań[2], jednak, jak stwierdził Matthew Kirschenbaum „nigdy nie dowiemy się, czym humanistyka cyfrowa <<jest>>, ponieważ nie chcemy tego wiedzieć, ani nie jest to dla nas użyteczne”. Według niego pojęcie cyfrowej humanistyki ma być rozwiązaniem problemu braku innych, bardziej precyzyjnych pojęć, i odwoływać się nie tyle do teorii, co do praktyki badawczej[3].
Metody cyfrowej humanistyki
edytujDo metod cyfrowej humanistyki należą m.in. badania korpusowe, metody przetwarzania języka naturalnego, analiza sieciowa, edycje cyfrowe, czytanie zdystansowane[4], text mining, wizualizacja danych, mapy cyfrowe (systemy informacji geograficznej), przetwarzanie obrazów cyfrowych, archiwistyka stron internetowych[5], fotogrametria. Przykładem wdrożenia metod cyfrowych do tradycyjnych kierunków badań humanistycznych jest np. cyfrowa paleografia[6][7] czy lingwistyka kwantytatywna, która dopiero dzięki zasobom i metodom cyfrowym mogła podjąć problem automatycznego wyznaczania struktury semantycznych[8].
Rozwój cyfrowej humanistyki ograniczają znaczne koszty infrastruktury cyfrowej, kompetencje badaczy, dostępność źródeł i danych oraz przepisy prawa autorskiego. Dostęp do infrastruktury i narzędzi jest, jak przekonuje Joris van Zundert, wtórny wobec koncepcji badań - sama technologia nie jest w stanie być źródłem innowacji w humanistyce[9].
Humanistyka cyfrowa w Polsce
edytujPierwsza konferencja naukowa poświęcona humanistyce cyfrowej w Polsce pt.: „Zwrot cyfrowy w humanistyce” odbyła się 25–26 listopada 2012 roku w Lublinie[10]. Organizatorami przedsięwzięcia byli Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz Uniwersyteckie Centrum Zdalnego Nauczania i Kursów Otwartych UMCS. Owocem konferencji był ebook dostępny na jednej z wolnych licencji Creative Commons. Równoległym wydarzeniem towarzyszącym konferencji był THATCamp, zorganizowany przez Teatr NN i portal Historia i Media.
Według danych za 2014 rok w Polsce realizowano około 80 projektów naukowych cyfrowej humanistyki[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Johanna Drucker, The Digital Humanities Coursebook: An Introduction to Digital Methods for Research and Scholarship, wyd. 1, First edition. | Abingdon, Oxon ; New York : Routledge/Taylor & Francis, 2021.: Routledge, 24 marca 2021, s. 1, DOI: 10.4324/9781003106531, ISBN 978-1-003-10653-1 [dostęp 2024-09-26] (ang.).
- ↑ Melissa Terras, Julianne Nyhan, Edward Vanhoutte (red.), Defining Digital Humanities, wyd. 0, Routledge, 13 maja 2016, DOI: 10.4324/9781315576251, ISBN 978-1-317-15358-0 [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ Matthew Kirschenbaum, What Is “Digital Humanities,” And Why Are They Saying Such Terrible Things About It?, „differences”, 25 (1), 2014, s. 60-61, DOI: 10.1215/10407391-2419997, ISSN 1040-7391 [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ Franco Moretti, Przypuszczenia na temat literatury światowej, „Teksty Drugie” (4), IBL PAN, 2014, s. 131-147, ISSN 0867-0633 [dostęp 2024-09-25] (pol.).
- ↑ Miguel Costa, Daniel Gomes, Mário J. Silva, The evolution of web archiving, „International Journal on Digital Libraries”, 18 (3), 2017, s. 191–205, DOI: 10.1007/s00799-016-0171-9, ISSN 1432-1300 [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ Arianna Ciula, Digital palaeography: What is digital about it?, „Digital Scholarship in the Humanities”, 32 (2), academic.oup.com, DOI: 10.1093/llc/fqx042 [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ Historia CAA Poland [online] [dostęp 2022-05-08].
- ↑ Adam Pawłowski, Lingwistyka kwantytatywna a humanistyka cyfrowa: ciągłość czy zmiana?, „Polszczyzna w dobie cyfryzacji”, 2020, Polska Akademia Nauk, Warszawa, s. 244, ISBN 978-83-63305-96-3 (pol.).
- ↑ Joris van Zundert, If You Build It, Will We Come? Large Scale Digital Infrastructures as a Dead End for Digital Humanities, „Historical Social Research / Historische Sozialforschung”, 37 (3 (141)), 2012, s. 165–186, ISSN 0172-6404 [dostęp 2024-09-25].
- ↑ Ogólnopolska konferencja naukowa „Zwrot cyfrowy w humanistyce”. [dostęp 2014-05-04].
- ↑ Marcin Werla i inni, Humanistyczne projekty cyfrowe w Polsce [online], 2014 [dostęp 2024-09-25].
Bibliografia
edytuj- Andrzej Radomski, Radosław Bomba (red.), Zwrot cyfrowy w humanistyce. Internet / Nowe Media / Kultura 2.0 [pdf], Lublin: E-naukowiec, 2013, ISBN 978-83-936418-0-2.
- Radosław Bomba, Narzędzia cyfrowe jako wyznacznik nowego paradygmatu badań humanistycznych, [w:] Zwrot cyfrowy w humanistyce (red.) A. Radomski, R. Bomba, Wyd. E-naukowiec, Lublin 2013
- J. Drucker, The Digital Humanities Coursebook. An Introduction to Digital Methods for Research and Scholarship, Routlege, London, 2021, https://doi.org/10.4324/9781003106531.