Ibrahim Rugova
Ibrahim Rugova (ur. 2 grudnia 1944 w Cerrcë w Kosowie, zm. 21 stycznia 2006 w Prisztinie) – przywódca kosowskich Albańczyków, prezydent Kosowa w latach 1992–2006, laureat Nagrody Sacharowa w 1998[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Prezydent Kosowa | |
| Okres |
od 24 maja 1992 |
| Przynależność polityczna | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUkończył filologię albańską na Uniwersytecie w Prisztinie i językoznawstwo na Sorbonie.
Był członkiem partii komunistycznej. Usunięto go z jej szeregów za żądanie wniesienia poprawek do jugosłowiańskiej konstytucji. Przez ponad 10 lat kierował pokojowym ruchem oporu kosowskich Albańczyków przeciwko rządom byłego prezydenta Jugosławii Slobodana Miloševicia.
W 1989 roku, gdy Milošević odebrał prowincji autonomię, którą cieszyła się ona prawie 20 lat, założył Demokratyczną Ligę Kosowa. Początkowo dążyła ona do przyznania Kosowu statusu odrębnej republiki w ramach Federacji Jugosłowiańskiej, później zaczęła się domagać niepodległości dla prowincji.
W 1992 i 1998 roku wygrywał wybory na urząd prezydenta Republiki Kosowa, pod hasłem niepodległości i odłączenia się od Jugosławii. Belgrad nie uznał wyników tych wyborów, uznając je za nielegalne. Milošević tropił partyzantów z UÇK, którzy od 1996 roku, wbrew stanowisku Rugovy, atakowali Serbów.
W lutym 1999 Rugova był jednym z członków kosowskiej delegacji podczas rozmów pokojowych kosowsko-serbskich, prowadzonych w Rambouillet pod Paryżem. Serbowie przystąpili do nich pod groźbą nalotów NATO. 18 marca podpisał w imieniu kosowskich Albańczyków układ zapewniający Kosowu autonomię, a kontrolę nad procesem pokojowym oddający korpusowi 28 tys. żołnierzy NATO (KFOR). Serbska delegacja odrzuciła te warunki[2][3].
Odrzucenie przez Miloševicia tego porozumienia stało się bezpośrednią przyczyną rozpoczętych 24 marca 1999 i trwających 79 dni nalotów lotniczych NATO na Jugosławię. Naloty nie uzyskały akceptacji Rady Bezpieczeństwa i obudziły protesty Rosji. Z Kosowa uciekło lub zostało wygnanych dziesiątki tysięcy uchodźców, którzy przybywali do Albanii i Macedonii.
W październiku 2000 roku partia Rugovy zdecydowanie pokonała w wyborach lokalnych w Kosowie Demokratyczną Partię Kosowa byłego przywódcy UÇK – Hashima Thaciego. W marcu 2002 parlament prowincji oficjalnie powierzył mu stanowisko prezydenta.
Rugova był dla większości Albańczyków największym autorytetem politycznym, a dla wszystkich, nawet swoich przeciwników – autorytetem moralnym. Stany Zjednoczone i Europa Zachodnia otwarcie go popierały w sporach z radykalnymi rywalami. W świecie popularność przyniosła mu pacyfistyczna postawa, a zwłaszcza potępianie stosowania przemocy, nawet przez własnych rodaków. Zmarł na raka płuc.
Dzień po śmierci Rugovy władze Kosowa wprowadziły 15 dni żałoby narodowej, począwszy od 23 stycznia 2006 roku[4].
7 września 2024 r. w Podujevie został odsłonięty pomnik Ibrahima Rugovy[5].
Wyróżnienia
edytuj- Honorowy doktorat Université de Paris VIII (1996)
- Nagroda Sacharowa Parlamentu Europejskiego (1998)
- Nagroda Homo Homini – Člověk v tísni (Czechy, 1998)
- Honorowy doktorat Uniwersytetu w Tiranie (2004)
- Order Flagi Narodowej (Albania, 2006) – pośmiertnie
- Medal „Bohater Kosowa” (Kosowo, 2007) – pośmiertnie
Przypisy
edytuj- ↑ Ibrahim Rugova [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
- ↑ T. Judah: Kosovo. War and Revenge. New Haven-London: Yale University Press, 2002, s. 200. ISBN 0-300-09725-5.
- ↑ M. Waldenberg: Rozbicie Jugosławii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2005, s. 285. ISBN 83-7383-154-1.
- ↑ Linda Karadaku-Ndou: Kosovë: 15 ditë zie për Presidentin Ibrahim Rugova. trepca.net, 2006-01-22. [dostęp 2014-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-18)]. (alb.).
- ↑ Fjalimi i Presidentes Osmani në ceremoninë e përurimit të shtatores së Presidentit historik, Dr. Ibrahim Rugova në Podujevë [online], president-ksgov.net [dostęp 2024-10-12] (alb.).