Igor Tamm
Igor Jewgienjewicz Tamm (ros. И́горь Евге́ньевич Та́мм; ur. 26 czerwca?/8 lipca 1895 we Władywostoku, zm. 12 kwietnia 1971 w Moskwie[1]) – rosyjski fizyk teoretyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w roku 1958 za odkrycie i interpretację promieniowania Czerenkowa, w latach 1924–1941 i od 1954 roku profesor uniwersytetu w Moskwie; od roku 1953 członek Akademii Nauk ZSRR, a od roku 1959 – Polskiej Akademii Nauk[2].
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| doktor nauk fizyczno-matematycznych | |
| Specjalność: fizyka | |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
    
| |
| Nagrody | |
Życiorys
edytujW 1913 ukończył gimnazjum w Jelizawetgradzie (obecnie Kropywnycki), po czym wyjechał na studia do Edynburga, gdzie ukończył jeden semestr na wydziale nauk ścisłych, w 1914 powrócił do Rosji i podjął studia na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Uniwersytetu Moskiewskiego. W 1915 wstąpił ochotniczo do carskiej armii, przez szereg miesięcy służył w oddziale sanitarnym na froncie I wojny światowej. W 1918 ukończył studia na Uniwersytecie Moskiewskim, w 1919 został asystentem katedry fizyki na Uniwersytecie Krymskim w Symferopolu, od 1921 wykładał w Odeskim Instytucie Politechnicznym, a od 1922 w Moskwie na Komunistycznym Uniwersytecie im. Swierdłowa. Jednocześnie od 1923 pracował na Wydziale Fizyki Teoretycznej Drugiego Uniwersytetu Moskiewskiego, gdzie od 1927 do 1929 był profesorem, a od 1924 pracował na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym, gdzie od 1930 do 1937 kierował katedrą fizyki teoretycznej. Od 1943 do 1950 kierował katedrą fizyki teoretycznej Moskiewskiego Instytutu Fizyczno-Technologicznego, jednocześnie 1946-1950 kierował katedrą fizyki teoretycznej Moskiewskiego Instytutu Mechanicznego[3].
Jest autorem podstawowych prac z mechaniki kwantowej i teorii sił jądrowych, współtwórcą teorii promieniowania Czerenkowa. Pracował również nad problemem uzyskania kontrolowanej reakcji termojądrowej i innymi zagadnieniami fizyki teoretycznej i doświadczalnej. W 1930 roku rozwinął kwantową teorię rozpraszania fotonów na swobodnych elektronach. W 1937 roku, wspólnie z Ilją M. Frankiem, opracował teorię promieniowania Czerenkowa, za co w roku 1958 (wspólnie z Pawłem Czerenkowem i Ilją M. Frankiem) otrzymali Nagrodę Nobla. W latach 50. i 60. pracował wspólnie z Andriejem D. Sacharowem w tajnym instytucie nad zagadnieniami broni nuklearnej oraz opracował koncepcję tokamaka (1950)[2].
Nagrody i odznaczenia
edytuj- Medal Sierp i Młot Bohatera Pracy Socjalistycznej (4 stycznia 1954)
- Order Lenina (czterokrotnie, 19 września 1953, 4 stycznia 1954, 11 września 1956 i 7 maja 1965)
- Order Czerwonego Sztandaru Pracy (10 czerwca 1954)
- Nagroda Stalinowska (dwukrotnie, 1946 i 1953)
- Medal „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
- Złoty Medal im. Łomonosowa Akademii Nauk ZSRR (1968)
I inne.
Przypisy
edytuj- ↑ Tamm Igor J., [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-03-31].
- ↑ a b Igor Y. Tamm – Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1958 > Pavel A. Cherenkov, Il´ja M. Frank, Igor Y. Tamm [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-02-22]. (ang.)., Biographical, Nobel Lecture, December 11, 1958, General Characteristics of Radiation Emitted by Systems Moving with Super-Light Velocities with Some Applications to Plasma Physics.
- ↑ Герой Социалистического Труда Тамм Игорь Евгеньевич :: Герои страны [online], ru/hero/hero.asp?Hero_id=10158 [dostęp 2021-08-29].