Iprez
| System | Oddział | Piętro | Wiek (mln lat) | |
|---|---|---|---|---|
| Neogen | Miocen | Akwitan | młodsze | |
| Paleogen | Oligocen | Szat | 23,03–27,82 | |
| Rupel | 27,82–33,9 | |||
| Eocen | Priabon | 33,9–37,71 | ||
| Barton | 37,71–41,2 | |||
| Lutet | 41,2–47,8 | |||
| Iprez | 47,8–56,0 | |||
| Paleocen | Tanet | 56,0–59,2 | ||
| Zeland | 59,2–61,6 | |||
| Dan | 61,6–66,0 | |||
| Kreda | Górna | Mastrycht | starsze | |
| Podział według IUGS, luty 2022 | ||||
Iprez (ang. Ypresian)
- w sensie geochronologicznym – najstarszy wiek eocenu (era kenozoiczna), trwający około 7 milionów lat (od 55,8 ± 0,2 do 48,6 ± 0,2 mln lat temu). Iprez jest młodszy od tanetu (paleocen) a starszy od lutetu. Zakończenie tego wieku łączone jest z tzw. epizodem Azolla[1].
- w sensie chronostratygraficznym – najniższe piętro eocenu, wyższe od tanetu a niższe od lutetu. Stratotyp dolnej granicy iprezu znajduje się w pobliżu miejscowości Dababiya koło Luksoru (Egipt). Dolną granicę iprezu wyznacza wyraźna anomalia zawartości izotopu węgla 13C związana z epizodem Azolla[2].
Nazwa piętra (wieku) pochodzi od miasta Ieper (fr. Ypres) w Belgii.
Przez okres ten panował na Ziemi stabilny klimat ze średnią temperaturą 25 °C i z niewielkim zróżnicowaniem stref klimatycznych. Formacje odpowiadające współczesnym lasom równikowym występowały do 45°N (współcześnie na tej szerokości znajdują się Francja, Chorwacja i Krym). Palmy rosły na Alasce, Grenlandii i w północnej Europie. W strefie okołobiegunowej panowały lasy klimatu umiarkowanie ciepłego z cypryśnikiem i sekwoją[2]. Około 49 milionów lat temu zamknęła się cieśnina Turgajska łącząca Ocean Arktyczny z Oceanem Tetydy w miejscu współczesnej zachodniej Syberii[1]. Spowodowało to zmiany w akwenie umożliwiające rozwój paproci azolla (tzw. epizod Azolla), których masowy rozwój przez kilkaset tysięcy lat i sukcesywne opadanie na dno, związało ogromne ilości węgla z atmosfery obniżając stężenie dwutlenku węgla[1] i spowodowało przełączenie klimatu Ziemi z „cieplarnianego” na „zamrażarkowy”[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Jonathan Bujak, Alexandra Bujak: The Arctic Azolla event. The Geological Society of London. [dostęp 2016-03-31].
- ↑ a b Barbara Słodkowska, Jacek Robert Kasiński. Paleogen i neogen – czas dynamicznych zmian klimatycznych. „Przegląd Geologiczny”. 64, 1, s. 15-25, 2016.
- ↑ Jacek Szwedo, Iwona Kania. Rekonstrukcje klimatyczne na podstawie inkluzji. „Amber news review 2014/2015, World Amber Council, Gdańsk, Poland”, s. 6–21, 2015.