Język adygejski
Język adygejski (адыгэбзэ[1], trl. adygebze) – język z rodziny języków abchasko-adygejskich, jeden z oficjalnych języków (obok rosyjskiego) Republiki Adygei w Federacji Rosyjskiej. Posługuje się nim ok. 568 tys. ludzi[1]. Poza Rosją język adygejski używany jest także m.in. w Turcji, Jordanii, Syrii, Izraelu, Macedonii Północnej i Iraku.
| Obszar |
Federacja Rosyjska, Turcja, Jordania, Syria, Izrael, Macedonia Północna, Irak | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ok. 568 tys. | ||||||
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Adygeja | ||||||
| UNESCO | 2 wrażliwy↗ | ||||||
| Ethnologue | 2 prowincjonalny↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-2 | ady | ||||||
| ISO 639-3 | ady | ||||||
| IETF | ady | ||||||
| Glottolog | adyg1241 | ||||||
| Ethnologue | ady | ||||||
| GOST 7.75–97 | ады 020 | ||||||
| WALS | adt | ||||||
| SIL | ADY | ||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Język wraz z ubyskim, abchaskim, kabardyjskim i abazyńskim tworzy grupę języków północno-zachodniokaukaskich (abchasko-adygejskich). Język adygejski został ustandaryzowany po rewolucji październikowej. Od 1938 roku do pisowni używa się cyrylicy. Wcześniej do zapisu języka adygejskiego używano alfabetu arabskiego i łacińskiego.
W języku adygejskim występują zapożyczenia z rosyjskiego, arabskiego, perskiego i języków turkijskich[2].
Alfabet
edytuj- Współczesny alfabet adygejski wraz z nazwami liter[3]
| А а
а |
Б б
бы |
В в
вы |
Г г
гы |
Гу гу
гуы |
Гъ гъ
гъы |
Гъу гъу
гъуы |
Д д
ды |
Дж дж
джы |
Дз дз
дзы |
Дзу дзу
дзуы |
| Е е
йэ |
Ё ё
йо |
Ж ж
жы |
Жъ жъ
жъы |
Жъу жъу
жъуы |
Жь жь
жьы |
З з
зы |
И и
йы |
Й й
йы кӏаку |
К к
кы |
Ку ку
куы |
| Къ къ
къы |
Къу къу
къуы |
КI кI
кӏы |
Кӏу кӏу
кӏуы |
Л л
лы |
Лъ лъ
лъы |
ЛI лI
лӏы |
М м
мы |
Н н
ны |
О о
уэ |
П п
пы |
| ПI пI
пӏы |
Пӏу пӏу
пӏуы |
Р р
ры |
С с
сы |
Т т
ты |
ТI тI
тӏы |
Тӏу тӏу
тӏуы |
У у
уы |
Ф ф
фы |
Х х
хы |
Хъ хъ
хъы |
| Хъу хъу
хъуы |
Хь хь
хьы |
Ц ц
цы |
Цу цу
цуы |
ЦI цI
цӏы |
Ч ч
чы |
Чъ чъ
чъы |
ЧI чI
чӏы |
Ш ш
шы |
Шъ шъ
шъы |
Шъу шъу
шъуы |
| ШI шI
шӏы |
Шӏу шӏу
шӏуы |
Щ щ
щы |
Ъ ъ
пытэ тамыгъ |
Ы ы
ы |
Ь ь
шъэбэ тамыгъ |
Э э
э |
Ю ю
йыу |
Я я
йа |
I
Iы |
Iу
Iыу |
Przypisy
edytuj- ↑ a b David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Adyghe, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
- ↑ Asya Pereltsvaig, Languages of the World: An Introduction, wyd. 2, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 128, DOI: 10.1017/9781316758854, ISBN 978-1-107-17114-5 [dostęp 2023-09-23] (ang.).
- ↑ Adgiejskij ałfawit. Riespublika Adygieja. [dostęp 2016-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)].
Linki zewnętrzne
edytuj
- Próbka języka adygejskiego. language-museum.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-06)].
- Adyghe, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2006-07-23] (ang.).
- Transliteracja łacińska adygejskiego online