Język gorontalo
Język gorontalo, także holontalo[1][2] (hulontalo, holondalo[3]; bahasa Hulontalo) – język austronezyjski rozpowszechniony wśród ludu Gorontalo w północnej części wyspy Celebes, w prowincji Gorontalo oraz częściowo w prowincji Celebes Północny[3]. Należy do grupy języków filipińskich[4], jest jednym z języków gorontalo-mongondow[5]. Według danych Ethnologue w roku 2000 posługiwało się nim ok. milion osób[6]. Skupiska ludności Gorontalo są obecne również w mieście Manado i w Dżakarcie[7].
| Obszar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
1 mln (2000) | ||||
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| |||||
| Status oficjalny | |||||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-2 | gor | ||||
| ISO 639-3 | gor | ||||
| IETF | gor | ||||
| Glottolog | goro1259 | ||||
| Ethnologue | gor | ||||
| BPS | 0622 2 | ||||
| WALS | grt | ||||
| Występowanie | |||||
 Lokalizacja prowincji Gorontalo w Indonezji | |||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
W 1981 r. wyróżniono pięć głównych dialektów: dialekt miasta Gorontalo, wschodni, limboto, zachodni, tilamuta[8]. W gorontalo występują zapożyczenia z malajskiego, arabskiego, portugalskiego, niderlandzkiego[7] oraz języków północnohalmaherskich (ternate i galela)[7][9]. Historycznie region znajdował się pod wpływem Sułtanatu Ternate, a w późniejszym okresie przeszedł pod kontrolę holenderską. W użyciu są również języki indonezyjski i malajski miasta Manado[7].
Należy do najbardziej znaczących języków regionu pod względem liczby użytkowników[3]. Doprowadził do częściowego zaniku spokrewnionych języków takich jak suwawa i bolango[10][11]. Zagrożony wymarciem, jest wypierany przez indonezyjski i lokalny malajski. Przyczynia się do tego napływ ludności z innych regionów (od poł. XX w.)[12]. W latach 90. XX w. pozostawał w intensywnym użyciu na terenach wiejskich, choć wśród młodszego pokolenia zaobserwowano wzrost roli języka narodowego[13]. Doniesienia z XXI w. wskazują na poważne osłabienie jego pozycji, zwłaszcza na obszarach miejskich[3].
Pierwsze opisy języka gorontalo sporządzili autorzy zachodni (Wilhelm Joest, J. Breukink), omawiając aspekty jego gramatyki i słownictwo[14]. W II poł. XX w. prace leksykograficzne nad tym językiem prowadził lokalny lingwista Mansoer Pateda[15]. Ich owocem stał się dwujęzyczny słownik gorontalo-indonezyjski (Kamus bahasa Gorontalo-Indonesia, 1977)[16]. Istnieją także indonezyjskie opracowania gramatyczne (Morfologi dan sintaksis bahasa Gorontalo, 1988[17]; Kaidah bahasa Gorontalo, 1981[18]) oraz dwujęzyczny słownik z tłumaczeniami gorontalo (Kamus Indonesia-Gorontalo, 1991)[19]. Do sporadycznego zapisywania tego języka stosuje się alfabet łaciński[2].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 79, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- ↑ a b George L. Campbell: Compendium of the World’s Languages. Wyd. 2. T. 1: Abaza to Kurdish. London–New York: Routledge, 2000, s. 622. ISBN 0-415-20298-1. OCLC 41108519. [dostęp 2023-01-10]. (ang.).
- ↑ a b c d David Mead: Gorontalo. Sulawesi Language Alliance. [dostęp 2023-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-29)]. (ang.).
- ↑ Zorc, Lobel i Hall 2024 ↓, s. 85.
- ↑ Merrifield i Salea 1996 ↓, s. 6.
- ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Gorontalo, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-15] (ang.).
- ↑ a b c d Little, Jr., Machmoed i Mustafa 1995 ↓, s. 521.
- ↑ Kasim i in. 1981 ↓, s. 89–90.
- ↑ David Henley: Nationalism and regionalism in a colonial context: Minahasa in the Dutch East Indies. Leiden: KITLV Press, 1996, s. 28, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 168. DOI: 10.1163/9789004486928. ISBN 978-90-04-48692-8. ISBN 978-90-6718-080-1. OCLC 35113123. (ang.).
- ↑ J. Noorduyn, A Critical Survey of Studies on the Languages of Sulawesi, Leiden: KITLV Press, 1991 (Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde: Bibliographical series 18), s. 66, ISBN 90-6718-028-9, OCLC 24778246 (ang.).
- ↑ Adat Istiadat Daerah Sulawesi Utara, Jakarta: Proyek Penelitian dan Pencatatan Kebudayaan Daerah, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1980, s. 21 [dostęp 2023-01-03] (indonez.).
- ↑ Ulfa Zakariya, Ninuk Lustyantie, Emzir. The Gorontalo Language in Professional Communication: its Maintenance and Native Speakers’ Attitudes. „Professional Discourse & Communication”. 3 (3), s. 39–51, 2021. DOI: 10.24833/2687-0126-2021-3-3-39-51. ISSN 2687-0126. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
- ↑ Merrifield i Salea 1996 ↓, s. 130.
- ↑ Kasim i in. 1981 ↓, s. 2–3.
- ↑ Sukardi Gau, Warisan Akademik Prof. Mansoer Pateda [online], Academia.edu [dostęp 2022-02-23] (indonez.).
- ↑ Mansoer Pateda, Kamus bahasa Gorontalo-Indonesia, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1977, OCLC 5311076 [dostęp 2024-09-20] (indonez.).
- ↑ P.M H. Alitu i inni, Morfologi dan sintaksis bahasa Gorontalo, Jakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1988, ISBN 979-459-021-5, OCLC 831604321 [dostęp 2024-09-20] (indonez.).
- ↑ Mansoer Pateda, Kaidah bahasa Gorontalo, Gorontalo: Viladan, 1981, OCLC 613294927 (indonez.).
- ↑ Mansoer Pateda, Kamus Indonesia-Gorontalo, Jakarta: Balai Pustaka, 1991, ISBN 979-407-343-1, OCLC 26404800 (indonez.).
Bibliografia
edytuj- M. Musa Kasim, Habu Wahidji, Mansoer Pateda, Husain Junus, Kartin Hasan, A. P. Koem: Geografi dialek bahasa Gorontalo. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1981. OCLC 13360280. [dostęp 2023-01-09]. (indonez.).
- A. John Little, Jr., Hamzah Machmoed, Asma Djafar Mustafa: Gorontalo. W: Darrell T. Tryon (red.): Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995, s. 521–528, seria: Trends in Linguistics. Documentation 10. DOI: 10.1515/9783110884012.1.521. ISBN 978-3-11-088401-2. OCLC 868970232. (ang.).
- Scott Merrifield, Martinus Salea: North Sulawesi Language Survey. Dallas: Summer Institute of Linguistics, 1996, seria: Publications in Sociolinguistics 1. ISBN 1-55671-000-3. OCLC 36657959. (ang.).
- R. David Zorc, Jason W. Lobel, William Hall: Historical linguistics of the Philippines. W: K. Alexander Adelaar, Antoinette Schapper (red.): The Oxford Guide to the Malayo-Polynesian Languages of Southeast Asia. Oxford: Oxford University Press, 2024, s. 79–94. DOI: 10.1093/oso/9780198807353.003.0007. ISBN 978-0-19-253426-2. ISBN 978-0-19-880735-3. OCLC 1449546728. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Wilhelm Joest: Das Holontalo: Glossar und Grammatische Skizze. Berlin: A. Asher & Co., 1883. OCLC 257524706. [dostęp 2022-01-03]. (niem.).
- David Mead: Gorontalo. Sulawesi Language Alliance. [dostęp 2023-05-29]. (ang.).