Język hopi
Język hopi (Hopílavayi)[1] – język Indian Hopi w Arizonie, należący do rodziny uto-azteckiej. W 2015 roku odnotowano, że jest używany przez ok. 6 tys. osób[2].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ok. 6 tys. | ||
| Pismo/alfabet |
łacińskie, dawniej też pismo deseret | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 2 wrażliwy↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | hop | ||
| IETF | hop | ||
| Glottolog | hopi1249 | ||
| Ethnologue | hop | ||
| WALS | hop | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Badaniem języka hopi zajmował się zwłaszcza amerykański językoznawca Benjamin Lee Whorf. Ze względu na specyficzny system czasownikowy w języku hopi uważał on, że Indianie Hopi inaczej postrzegają czas i przestrzeń. Ich język nie dysponuje bowiem czasem przyszłym i przeszłym, ani pojęciami z nimi związanymi. Określenia te w hopi przekształcają się w zwroty wyrażające rozciągłość, operacje i cykliczność, jeżeli dotyczą rzeczywistości obiektywnej – widzialnej, empirycznej. Indianie Hopi bowiem rozróżniają uniwersum obiektywne (ujawnione) i subiektywne (ujawniające się). To ostatnie dotyczy dziedziny życia mentalnego lub czasu mitycznego[3].
Język ten zapisuje się pismem łacińskim, choć kiedyś używano do tego alfabetu deseret.
Ortografia
edytujJęzyk hopi zapisywany jest przy pomocy alfabetu łacińskiego. Samogłoski: a /ɔ/, e /ɛ/, i /ɪ/, o /o/, u /ɨ/ oraz ö /ø/. Długie samogłoski zapisuje się poprzez podwojenie litery: aa, ee, ii, oo, uu, öö.
Znaki spółgłoskowe: ’ /ʔ/, h /h/, k /k/, ky /kʲ/, kw /kʷ/, l /l/, m /m/, n /n/, ng /ŋ/, ngw /ŋʷ/, ngy /ŋʲ/, p /p/, q /q/, qw /qʷ/, r /ʒ/, s /s/, t /t/, ts /ts/, v /β/, w /w/, y /j/.
Ton opadający zaznaczany jest za pomocą akcentu gravis ’: tsiròot „ptaki”.
Dla odróżnienia pojedynczych głosek od głosek zapisywanych dwuznakami używa się kropki: kwaahu „orzeł”, ale kuk.wuwàaqe „iść ścieżką”.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Milo Kalectaca, Ronald W. Langacker, Lessons in Hopi, Tucson: University of Arizona Press, 1978, s. 13, ISBN 0-8165-0617-5 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Hopi, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-07-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
- ↑ Whorf, B., J., Model universum Indian, [w:] Antropologia słowa – zagadnienia i wybór tekstów, Godlewski G. (red.), Warszawa 2004, s. 83–89.
Bibliografia
edytuj- Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Dick Grune: Hopi: Survey of an Uto-Aztecan Language. 1997. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
- Hopi, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-11-18] (ang.).