Język maya, język maja (maaya t'aan) – język z grupy jukatańskiej w ramach rodziny majańskiej. Używany jest głównie w meksykańskiej części półwyspu Jukatan oraz na niektórych obszarach Belize. Posiada bogatą literaturę z okresu post-kolonialnego i jest powszechnie używany jako pierwszy język na obszarach wiejskich w stanie Jukatan oraz w sąsiednich stanach Quintana Roo i Campeche. Rodzimi użytkownicy nazywają swój język po prostu „maya”, natomiast zwłaszcza w literaturze anglojęzycznej, gdzie istnieje możliwość pomylenia Maya („język maja”) i Mayan („cała rodzina języków majańskich”), preferuje się dodawanie przymiotnika Yucatec („jukatański”). W Meksyku uznany jest za jeden z 69 języków narodowych (lenguas nacionales)[2], nauczany dość intensywnie w ramach oficjalnego systemu szkolnictwa. Pod względem liczby użytkowników zajmuje trzecie miejsce w Meksyku, po języku hiszpańskim i nahuatl.
Maya yucateco jest jednym z nielicznych tonalnych języków w rodzinie języków majańskich, rozróżnia tony niskie oraz wysokie (wysokie zaznaczane są w grafii akcentem np. á, é, ó). Oprócz maya, tony istnieją jedynie w językach uspantec oraz tsotsil.
|
|
Przednie
|
Centralne
|
Tylne
|
| Wysokie
|
i [i] |
|
u [u]
|
| Średnie
|
e [e̞] |
|
o [o̞]
|
| Niskie
|
|
a [ä] |
|
|
|
Dwuwargowe
|
Dziąsłowe
|
Podniebienne
|
Tylnojęzykowe
|
Języczkowe
|
Gardłowe
|
| Normalne
|
Implozyjne
|
Normalne
|
Ejektywne
|
Normalne
|
Ejektywne
|
Normalne
|
Ejektywne
|
Normalne
|
Ejektywne
|
Normalne
|
| Zwarte
|
p [p]
|
b [ɓ]
|
t [t]
|
t [t']
|
|
k [k]
|
k [k']
|
|
|
' [ʔ]
|
| Zwarto-szczelinowe
|
|
|
tz [ʦ]
|
tz' [ʦ’]
|
ch [ʧʰ]
|
ch' [ʧ’]
|
|
|
|
|
|
| Szczelinowe
|
|
s [s]
|
x [ʃ]
|
|
j [x]
|
h [h]
|
| Nosowe
|
m [m]
|
n [n]
|
|
|
|
|
| Płynne
|
|
l [l]
|
|
|
|
|
| Półsamogłoski
|
|
|
y [j]
|
w [w]
|
|
|
- ↑ David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Maya, Yucatec, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ 69 Lenguas Nacionales: Patrimonio Lingüístico de México [online], Instituto Nacional de Lenguas Indígenas, Gobierno de México [dostęp 2023-10-02] (hiszp.).
- Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- M. Zavala, Gramatica maya, Centro Cultural Prohispen, Merida de Yucatan
- Diccionario espanol-maya, maya-espanol, Editorial Dante, Merida, Yucatan, 2008, ISBN 970-605-424-3
- Nils Th. Grabowski, Katrin Kolmer, Maya für Yucatán, Reise Know-how Verlag 2006, ISBN 3-89416-367-4
