Wikipedia

James Polk

amerykański prawnik, 11. prezydent Stanów Zjednoczonych (1845—1849)

James Knox Polk (ur. 2 listopada 1795 w hrabstwie Mecklenburg, zm. 15 czerwca 1849 w Nashville) – prawnik, 11. prezydent Stanów Zjednoczonych (1845–1849).

James Polk
Ilustracja
James Polk między 1845 a 1849
Pełne imię i nazwisko

James Knox Polk

Data i miejsce urodzenia

2 listopada 1795
Hrabstwo Mecklenburg

Data i miejsce śmierci

15 czerwca 1849
Nashville

11. prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres

od 4 marca 1845
do 4 marca 1849

Przynależność polityczna

Partia Demokratyczna

Pierwsza dama

Sarah Childress

Wiceprezydent

George Dallas

Poprzednik

John Tyler

Następca

Zachary Taylor

Spiker Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych
Okres

od 7 grudnia 1835
do 3 marca 1839

Poprzednik

John Bell

Następca

Robert Mercer Taliaferro Hunter

Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Młodość i edukacja

edytuj

James Knox Polk urodził się 2 listopada 1795 w hrabstwie Mecklenburg, jako syn plantatora, Samuela Polka i jego żony Jane[1]. W wieku 11 lat, przeprowadził się wraz z rodziną do Tennessee, gdzie postanowił przygotowywać się do kariery politycznej[1]. W 1818 roku ukończył prawo na University of North Carolina, a następnie odbył praktykę prawniczą w Nashville[1].

Kariera polityczna

edytuj

Od 1821 do 1825 zasiadał w różnych legislaturach stanowych Tennessee, gdzie przyczynił się do uchwalenia ustawy zakazującej pojedynków[1]. W 1824 wygrał wybory do Izby Reprezentantów, w której zasiadał nieprzerwanie do 1839[1]. Jedną z jego pierwszych inicjatyw ustawodawczych była propozycja zmiany Konstytucji, dotyczącej sposobu wyboru prezydenta i wiceprezydenta[2]. Zakładała ona wybory bezpośrednie, by nie dopuścić do sytuacji jaka miała miejsce w wyborach prezydenckich w 1824, kiedy to John Quincy Adams został prezydentem, pomimo że przegrał w głosowaniu powszechnym[2]. Poprawka została jednak odrzucona[2].

Jako kongresmen wspierał pomysł likwidacji Banku Stanów Zjednoczonych, za czasów prezydentury Jacksona[2]. Od 7 grudnia 1835 do 3 marca 1839 pełnił rolę spikera Izby Reprezentantów[2]. Następnie przyjął propozycję zostania gubernatorem Tennessee, dlatego też zrezygnował z roli kongresmena[2]. Stanowisko gubernatora zajmował od 1839 do 1841 roku[3].

W wyborach prezydenckich w 1844 roku Partia Demokratyczna planowała nominować Martina Van Burena, jednakże jego sprzeciw wobec aneksji Teksasu wzbudził wątpliwości wśród delegatów[3]. Za radą Andrew Jacksona, nominację prezydencką uzyskał Polk, natomiast kandydatem na wiceprezydenta został George Dallas[3]. Po zwycięstwie w wyborach powszechnych, Polk uzyskał 170 głosów w Kolegium Elektorskim, wobec 105 głosów dla kandydata Wigów – Henry’ego Claya[3].

Prezydentura

edytuj

Kiedy Polk objął fotel prezydenta, w Stanach Zjednoczonych rozwinął się ruch ekspansjonistyczny zwany „Boskim Przeznaczeniem”[4]. Termin ten został po raz pierwszy użyty 27 grudnia 1845, przez Johna Sullivana, redaktora nowojorskiej gazety codziennej „Morning News”[4]. Miał on walny wpływ na charakter prezydentury Polka[4].

Kiedy 29 grudnia 1845 prezydent podpisał akt aneksji Teksasu, Meksyk zerwał stosunki dyplomatyczne ze Stanami Zjednoczonymi[5]. Pomimo kilku prób nawiązania kontaktu, poseł amerykański był konsekwentnie odprawiany, przez co Polk postanowił wysłać do Teksasu wojska, by umocnić granicę[6]. Nakazał jednak generałowi Zachary’emu Taylorowi, by nie naruszył terenów meksykańskich i nie traktował Meksyku jak wroga[6]. Wiosną 1846 oddziały Taylora dotarły pod Rio Grande i wkrótce potem zostały zaatakowane przez wojska meksykańskie[6]. Latynosi liczyli na poparcie mocarstw europejskich, zwłaszcza Anglii, biorąc pod uwagę spór o Oregon[7]. 11 maja 1846 prezydent przedstawił w Kongresie akt wypowiedzenia wojny Meksykowi, który został przegłosowany przez Izbę Reprezentantów (głosy – 174:14) i Senat (głosy – 40:2)[7]. Dwa dni później Polk podpisał akt, który zezwalał na wydatkowanie 10 milionów dolarów na rekrutację 50 tysięcy ochotników[7]. Początkowo wojska amerykańskie odniosły sukcesy m.in. w bitwie pod Monterrey 21 września 1846[7]. Szansą na szybkie zakończenie wojny był powrót generała Santa Anny, który początkowo nie sprzeciwiał się amerykańskim planom[7]. Kiedy jednak objął władzę i zobaczył skalę antyamerykańskich nastrojów w Meksyku, postanowił kontynuować wojnę[8]. Po zwycięskich bitwach pod Santa Fe i Monterrey, wojska generała Stephena Watta Kearny’ego zajęły Nowy Meksyk i Kalifornię[8]. Ponieważ James Polk obawiał się rywalizacji politycznej z Zachary’m Taylorem, wysłał generała Winfielda Scotta, by zdobył stolicę Meksyku[8]. Jego armia wylądowała w Veracruz 9 marca 1847 i zdobyła miasto trzy dni później[8]. Następnie pokonała wojska Santa Anny w bitwie pod Cerro 17 kwietnia i ruszyła na stolicę[8]. Tymczasem w amerykańskiej opinii publicznej nasilały się nastroje antywojenne, zwłaszcza w kręgach abolicjonistów i mieszkańców stanów północnych[9]. Aby skrócić wojnę i jednocześnie nie dopuścić by Meksyk kolejny raz odmówił przyjęcia posła USA, Polk wysłał nieoficjalne Nicholasa Trista na misję dyplomatyczną (15 kwietnia 1847)[9]. Poseł otrzymał polecenie zaproponowania 30 milionów dolarów za zakup Kalifornii i Nowego Meksyku, a także przejęcie wszelkich zobowiązań Meksyku wobec USA[9]. Po początkowych nieporozumieniach, Trist nawiązał współpracę z generałem Scottem, wraz z którym usiłował wynegocjować, a następnie wymóc na Meksyku podpisanie traktatu pokojowego[10]. 24 sierpnia zawarto tymczasowy rozejm i rozpoczęto negocjacje, jednak zakończyły się one niepowodzeniem i Stany Zjednoczone wznowiły wojnę 8 września[11]. Pięć dni później wojska amerykańskie zajęły twierdzę Chapultepec, a 14 września – stolicę[11]. Po tych wydarzeniach Trist został odwołany do Waszyngtonu, jednak odwlekał swój wyjazd i wbrew rozkazom, kontynuował negocjacje[12]. 2 lutego 1848 udało mu się podpisać traktat pokojowy, który przewidywał, że Stany Zjednoczone otrzymają za 15 milionów dolarów: Nowy Meksyk i Kalifornię, a granica będzie przebiegać na rzece Rio Grande[12]. Prezydent przesłał traktat Senatowi 22 lutego 1848, a ten ratyfikował go 10 marca, stosunkiem głosów 38:14[13]. Mimo tego, że Stany Zjednoczone uzyskały większe tereny, niż początkowo chciały, na fali zwycięskiej wojny w kraju organizował się silny ruch na rzecz aneksji całego Meksyku[13].

Na fali Boskiego Przeznaczenia Polk zainteresował się aneksją Oregonu, który obejmował tereny ograniczone 42. i 54. równoleżnikiem, a od wschodu Górami Skalistymi[14]. Oregon należał wówczas do Anglii, dlatego też jego przyłączenie do Unii, mogło spowodować wojnę angielsko-amerykańską, na którą USA nie mogły sobie pozwolić[14]. W 1845 ekspansjonistyczny ruch na rzecz aneksji przybrał na sile, ze względu na liczbę Amerykanów mieszkających na tamtym terenie[15]. Prezydent wysłał swojego sekretarza stanu Jamesa Buchanana, na negocjacje z posłem brytyjskim w Waszyngtonie, Richardem Pakenhamem[16]. Buchanan wyszedł z propozycją ustanowienia północnej granicy na 49. równoleżniku, lecz została ona natychmiast odrzucona[16]. Niebawem jednak Londyn sam wystosował taką propozycję, obawiając się otwartej konfrontacji ze Stanami Zjednoczonymi[16]. Polk otrzymał te propozycje 6 czerwca 1846 roku i postanowił przedstawić je Senatowi do rozpatrzenia[17]. Stosunkiem głosów 37:12 Senat ratyfikował układ 12 czerwca, natomiast Buchanan i Pakenham podpisali go trzy dni później[17].

Polk wprowadził także uzupełnienie do doktryny Monroego, które dotyczyło półwyspu Jukatan („uzupełnienie Polka”)[18]. Wiosną 1848 władze półwyspu zaproponowały sprzedaż terenu Stanom Zjednoczonym, Hiszpanii i Anglii[18]. Nie chcąc dopuścić do tego, by mocarstwo europejskie zagarnęło ziemie z zachodniej półkuli, Polk zaproponował okupację wojskową Jukatanu[18]. Wkrótce potem lokalne władze półwyspu wycofały ofertę[18]. Plany ekspansjonistyczne prezydenta obejmowały także Kubę, która była terenem pożądanym zarówno przez rzeczników „Boskiego Przeznaczenia” z Północy, jak i właścicieli niewolników z Południa (spowodowałoby to wzmocnienie pozycji stanów niewolniczych)[18]. Prezydent zaoferował Hiszpanii 100 milionów dolarów za zakup wyspy, jednak rząd w Madrycie zdecydowanie odrzucił wszelkie możliwości negocjacji w tej sprawie[19].

Emerytura i śmierć

edytuj

Ze względu na słaby stan zdrowia, Polk zrezygnował ze starań o reelekcję w wyborach w 1848 roku[18]. Po wyprowadzce z Białego Domu osiadł na swojej posiadłości w stanie Tennessee[18]. Zmarł na cholerę 15 czerwca 1849 w Nashville, zaledwie nieco ponad trzy miesiące po zakończeniu prezydentury[18].

Życie prywatne

edytuj

W 1824 roku James Polk poślubił wdowę Sarah Childress[14]. Kiedy został prezydentem jego żona, prócz roli Pierwszej Damy, była także sekretarką Polka[14]. Para nie miała dzieci[14].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e Pastusiak 1999 ↓, s. 225.
  2. ↑ a b c d e f Pastusiak 1999 ↓, s. 226.
  3. ↑ a b c d Pastusiak 1999 ↓, s. 227.
  4. ↑ a b c Pastusiak 1999 ↓, s. 223.
  5. ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 232.
  6. ↑ a b c Pastusiak 1999 ↓, s. 233.
  7. ↑ a b c d e Pastusiak 1999 ↓, s. 234.
  8. ↑ a b c d e Pastusiak 1999 ↓, s. 235.
  9. ↑ a b c Pastusiak 1999 ↓, s. 236.
  10. ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 237.
  11. ↑ a b Pastusiak 1999 ↓, s. 238.
  12. ↑ a b Pastusiak 1999 ↓, s. 239.
  13. ↑ a b Pastusiak 1999 ↓, s. 240.
  14. ↑ a b c d e Pastusiak 1999 ↓, s. 228.
  15. ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 229.
  16. ↑ a b c Pastusiak 1999 ↓, s. 230.
  17. ↑ a b Pastusiak 1999 ↓, s. 231.
  18. ↑ a b c d e f g h Pastusiak 1999 ↓, s. 241.
  19. ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 242.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=James_Polk&oldid=74852448”
  NODES
INTERN 1