Jaskier alpejski

Jaskier alpejski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	jaskier
Gatunek	jaskier alpejski
	Nazwa systematyczna
	Ranunculus alpestris L.; Sp. Pl. 1: 553. 1753
Synonimy
	Hecatonia alpestris Schur; Hecatonia traunfellneri Schur;
	Hecatonia alpestris Schur; Hecatonia traunfellneri Schur;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jaskier alpejski^[4] (Ranunculus alpestris L.) – gatunek roślin z rodziny jaskrowatych. Występuje w górach południowej i środkowej Europy. W Polsce rośnie tylko w Tatrach^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina wieloletnia, rosnąca pojedynczo. Jej wielkość jest w dużym stopniu uzależniona od warunków środowiska. W miejscach bardziej wilgotnych i położonych niżej, tworzy bujne kępy o dużych kwiatach i liściach. W miejscach leżących wyżej, bardziej suchych i silniej nasłonecznionych jest drobniejszy^[6].
Łodyga: Łodyżka kwiatowa ma wysokość 10 – 20 cm. Wyrastają z niej drobne listki, zupełnie innego kształtu niż liście odziomkowe. Listki na łodyżce kwiatowej są równowąskie, lub trójdzielne i ustawione są naprzemianlegle. Na jednej łodyżce jest od jednego do trzech takich listków^[6].
Liście: Okrągłe lub nerkowate blaszki liściowe o głęboko ząbkowanych klapach tworzą worzą kępkę liści odziomkowych. Liście łodygowe niepodzielone^[6].
Kwiaty: Jest jednym z nielicznych krajowych gatunków jaskrów o białych kwiatach. Na szczycie każdej łodyżki kwiatowej wyrasta pojedynczy, biały kwiat o średnicy 1 – 2 cm. Kielich jest nagi z zewnątrz. Korona kwiatu składa się z 5 jajowato-sercowatych płatków z wycięciem na szczycie. Kielich ma 5 wolnych, wgłębionych miseczkowato działek, które opadają bardzo wcześnie, bo zaraz po rozwinięciu się pączka kwiatowego^[6]^[7].
Owoc: Zielona, niewielka niełupka, posiadająca charakterystyczny, zagięty dzióbek^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Typowy gatunek górski. Kwitnie od maja do września. Jak u większości roślin górskich termin jego kwitnięcia związany jest z wysokością n. p. m. – czym wyżej, tym późniejszy termin kwitnięcia. Rośnie na wilgotnych skałkach, słabo zarośniętych zboczach gór, na piargach. Preferuje podłoże wapienne, ale można go też spotkać na podłożu granitowym (roślina umiarkowanie wapieniolubna). Jest typową roślina wysokogórską. Rośnie na wysokości od 800 do 2500 m n.p.m., a więc niemal na najwyższych szczytach Tatr^[6]. Głównie występuje w piętrze kosówki i w piętrze alpejskim^[5]. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Arabidetalia coeruleae^[8].

Zobacz też: rośliny tatrzańskie.

Zastosowanie i uprawa

Jest uprawiany jako roślina ozdobna, szczególnie nadająca się do skalniaków, gdzie może rosnąć nie tylko w glebie, ale również pomiędzy skałami. Jest całkowicie mrozoodporny, może rosnąć w miejscu zacienionym, wymaga stale wilgotnej, próchniczno-piaszczystej gleby wapiennej. Rozmnaża się go przez wysiew nasion jesienią, lub przez podział rozrośniętych kęp^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-02-00872-9.
↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4
↑ Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-01-11].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[mirek-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.

[paryska-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-02-00872-9.

[szafer-7] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[8] Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4

[skalniaki-9] Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]