Jo, piękna Irlandka
Jo, piękna Irlandka (fr. Jo, la belle irlandaise) – obraz olejny francuskiego malarza Gustave’a Courbeta namalowany w latach 1865–1866 w czterech wersjach, przedstawiający portret irlandzkiej modelki Joanny Hiffernan.
| |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Data powstania | |
| Medium | |
| Wymiary |
54,0 × 65,0 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
| |
| Autor |
Gustave Courbet |
|---|---|
| Data powstania | |
| Medium | |
| Wymiary |
55,9 × 66,0 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Poszczególne wersje obrazu znajdują się w zbiorach: Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, Nelson-Atkins Museum of Art w Kansas City (Missouri), Nationalmuseum w Sztokholmie i w kolekcji prywatnej. W 1988 roku wszystkie cztery wersje zostały pokazane w Brooklyn Museum jako część wystawy „Courbet Reconsidered”[1].
Według Nationalmuseum i Kathryn Milligan oryginalnym obrazem jest ten, który znajduje się w jego zbiorach[2][3]. Jest on darem Przyjaciół Muzeum (Nationalmusei Vänner) z 1926 roku[2].
Okoliczności powstania
edytujW 1865 roku Gustave Courbet postanowił poświęcić się głównie malarstwu pejzażowemu portretowemu[4]. Miał on już za sobą takie programowe prace jak Kamieniarze, Atelje, czy Pogrzeb w Ornans. Zawarł w tym czasie znajomość z amerykańskim malarzem Jamesem McNeillem Whistlerem i jego irlandzką przyjaciółką, Joanną Hiffernan. Kiedy wszyscy troje wyjechali do Trouville w Normandii, Courbet postanowił namalować portret Hiffernan[4]. Hiffernan, urodzona około 1843 roku, pod koniec lat 40. przeniosła się wraz z rodziną do Londynu zamieszkując przy 69 Newman Street. Po tym, jak przy tej samej ulicy w 1859 roku zamieszkał James McNeill Whistler, Hiffernan zaczęła mu pozować, pojawiając się po raz pierwszy w 1861 roku na obrazie Wapping. Zaczęli wtedy także romans. Hiffernan pozowała do wielu prac Whistlera, w tym do Symfonii w bieli nr 1, który stał się sensacją, gdy wystawiono go w 1862 roku w Londynie i w 1863 roku na wystawie Salonu Odrzuconych w Paryżu[3].
Podczas wyprawy do Trouville Courbet malował Hiffernan jako Piękną Irlandkę. Wykonał cztery wersje tego portretu, jednak wersja z Nationalmuseum jest uważana za oryginał. Po latach w liście do Whistlera wspominał:
- „pamiętasz Trouville i Jo, jak udawała klauna, żeby nas zabawić. Tego wieczora, kiedy śpiewała tak dobrze piosenki irlandzkie, miała nastrój i wyczucie sztuki”[3].
Pod koniec lat 60., kiedy Whistler wyjechał na pewien czas do Ameryki Południowej, Hiffernan pozowała do wielu innych dzieł Courbeta, w tym znanego Sen (Le Sommeil). Są sugestie, że pozowała również do prowokacyjnego dzieła Pochodzenie świata, jednak nie ma na to niezbitych dowodów[3].
W liście do Whistlera z 1877 roku Courbet zauważył:
- „Mam wciąż portret Jo, którego nigdy nie sprzedam. Każdy go podziwia”[3].
Obraz, zatytułowany Jo, femme d’Irlande (Jo, kobieta z Irlandii), został wystawiony w 1882 roku w École des Beaux-Arts[5].
Opis i znaczenie
edytujObraz przedstawia Joanne Hiffernan, jak jedną ręką ciągnie swoje rude, luźno rozpuszczone i połyskujące włosy wpatrując się w swoje odbicie w lusterku[2]. Artysta po mistrzowsku oddał jej bladą, delikatną i klarowną cerę, szare oczy pod czarnymi brwiami i usta, wokół których zarysowuje się drżenie zdradzające niepokój; modelka z badawczym wzrokiem pyta czarne, kontrastujące z łagodnymi, szarymi odcieniami płótna lusterko, jak długo jeszcze będzie młoda i piękna[4]. Wpatrywanie się jej w lusterko nacechowane jest symbolizmem, kojarzonym z takimi zagadnieniami jak zmysłowość, próżność czy przemijanie urody[2]. Alexander Apsis, szef działu impresjonizmu i sztuki nowoczesnej w Sotheby’s określił sposób, w jaki Courbet namalował zmysłowe, rude włosy Hiffernan oraz jej sposób pozowania i patrzenia w lusterko, jako bardzo tycjanowski w stylu[1].
List Courbeta do Whistlera sugeruje, że Hiffernan interesowała się swoim irlandzkim dziedzictwem kulturowym, co znajdowało wyraz w jej koncertach muzyki irlandzkiej. Tytuł płótna i ukazanie rudych włosów modelki, często kojarzonych z irlandzką tożsamością, nie tylko przypomina widzowi o jej narodowości, ale również wskazuje, że Courbet przedstawił na swym obrazie pewną ideę postaci młodej Irlandki. Portret ten stawia Hiffernan w centrum europejskiej awangardy oraz zmian zachodzących w malarstwie w okresie od połowy do końca XIX wieku. Według Fintana Cullena portret Hiffernan pędzla Whistlera ukazuje ją jako Irlandkę uczestniczącą w modernistycznym eksperymencie, badającym granicę między portretem a malarstwem rodzajowym. To samo spostrzeżenie można, zdaniem Kathryn Milligan, odnieść do portretu Hiffernan namalowanego przez Courbeta[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Carol Vogel: INSIDE ART; Of the Voluptuous And the Dead. www.nytimes.com. [dostęp 2016-05-21]. (ang.).
- ↑ a b c d Nationalmuseum: Jo, the Beautiful Irish Girl. www.nytimes.com. [dostęp 2016-05-21]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Kathryn Milligan: Jo, The Beautiful Irish Girl. National Gallery of Ireland. [dostęp 2016-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-31)]. (ang.).
- ↑ a b c Grate 1984 ↓, s. 126.
- ↑ Patric Chaleyssin: James McNeill Whistler. Parkstone International, 2011, s. 19. ISBN 978-1-78042-304-3. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Pontus Grate: Frankrike 1400 - 1900. W: Ulf Abel, Görel Cavalli-Björkman, Helena Dahlbäck Lutteman: Nationalmuseum Stockholm. Höganäs: Bokförlaget Bra böcker, 1984. (szw.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Jo, La Belle Irlandaise. Metropolitan Museum of Art. (ang.).
- Jo, the Irish Woman. Nelson-Atkins Museum of Art. [dostęp 2019-09-30]. (ang.).