Wikipedia

John Adams

amerykański dyplomata, politolog i polityk, 2. prezydent Stanów Zjednoczonych (1797—1801)
Ten artykuł dotyczy 2. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Zobacz też: jego syna J.Q. Adamsa, 6. prezydenta USA oraz inne osoby o tym nazwisku.

John Adams Jr. (ur. 30 października[a] 1735 w Braintree, zm. 4 lipca 1826 w Quincy) – amerykański politolog, dyplomata i polityk, 1. wiceprezydent (1789-1797), a następnie 2. prezydent Stanów Zjednoczonych (1797–1801), ojciec Johna Quincy’ego Adamsa, 6. prezydenta (1825–1829).

John Adams
Ilustracja
Portret Adamsa, autorstwa Gilberta Stuarta
Data i miejsce urodzenia

30 października 1735
Braintree

Data i miejsce śmierci

4 lipca 1826
Quincy

2. prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres

od 4 marca 1797
do 4 marca 1801

Przynależność polityczna

Partia Federalistyczna

Pierwsza dama

Abigail Smith

Wiceprezydent

Thomas Jefferson

Poprzednik

George Washington

Następca

Thomas Jefferson

1. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych
Okres

od 21 kwietnia 1789
do 4 marca 1797

Poprzednik

brak

Następca

Thomas Jefferson

Ambasador Stanów Zjednoczonych w Wielkiej Brytanii
Okres

od 19 kwietnia 1782
do 20 lutego 1788

Poprzednik

brak

Następca

Thomas Pinckney

Ambasador Stanów Zjednoczonych w Holandii
Okres

od 19 kwietnia 1782
do 30 marca 1788

Poprzednik

brak

Następca

Charles W.F Dumas

Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Rodzinny dom Adamsa

Lata młodości i edukacja

edytuj

John Adams jr. urodził się 30 października (według niektórych biografii 19 października) 1735 w Braintree (obecnie Quincy w stanie Massachusetts) w średnio zamożnej rodzinie farmera[1]. Był najstarszym z trzech synów Johna Sr. i Susanny Boylston Adams. Jego pradziadek Henry Adams przybył do Stanów Zjednoczonych wraz z żoną Edith i dziewięciorgiem dzieci; emigrowali z Barton St David w angielskim hrabstwie Somerset.

Rodzice Adamsa, chcąc dać mu wykształcenie zadecydowali, że ma on zostać pastorem[2]. Młodzieniec jednak odmówił i postanowił szkolić się na Uniwersytecie Harvarda, na który wstąpił w 1751 roku[2]. Po czterech latach uzyskał stopień bakałarza, a po siedmiu magisterium[2].

Jeszcze w 1755 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel, jednak była ona męcząca, więc po uzyskaniu stopnia magistra rozpoczął praktykę adwokacką[2]. Początkowo działalność prawnicza nie wiodła mu się najlepiej, jednak działania na rzecz społeczności lokalnej przysporzyły mu popularności i klientów[3]. 5 marca 1770 doszło do tzw. masakry bostońskiej, podczas której żołnierze brytyjscy strzelali do kolonistów, zginęło pięć osób[3]. Pomimo że żaden adwokat nie chciał podjąć się obrony Anglików, John Adams zgodził się ich reprezentować i uzyskał wyroki uniewinniające dla dowódcy Thomasa Prestona i dla większości jego oddziału (dwóm żołnierzom wymierzono niewielkie kary)[3].

Kariera polityczna

edytuj
 
John Adams jest jednym z sygnatariuszy deklaracji niepodległości

Także w 1770 roku został wybrany do stanowej legislatury Massachusetts[3]. Jednak zwycięstwo w procesie przeciw żołnierzom zamieszanym w masakrę bostońską sprawiło, że przyszły prezydent zaczął być izolowany, a gdzieniegdzie nazywany wręcz „zdrajcą”, który popiera rojalistów[4]. Taka postawa środowiska i opinii publicznej spowodowała, że Adams opuścił Boston i na dwa i pół roku rozstał się z polityką[4]. Wiosną 1773 roku, Adams ponownie został wybrany do legislatury stanowej, lecz jego kandydatura została zawetowana przez gubernatora kolonii[4]. Pół roku później, doszło do tzw. herbatki bostońskiej, którą poparł Adams, w wyniku czego patrioci ponownie obdarzyli go zaufaniem[4]. W 1774 został delegatem swojej kolonii do 1. Kongresu Kontynentalnego, a w 1775 do 2. Kongresu[5]. W obu kadencjach brał aktywny udział w pracach parlamentu: zgłosił kompromisową kandydaturę George’a Washingtona na dowódcę Armii Kontynentalnej, a następnie został wybrany na członka pięcioosobowej grupy, mającej opracować projekt Deklaracji Niepodległości[5]. Już wówczas Adams był zdecydowanym zwolennikiem oderwania Kolonii od Wielkiej Brytanii i utworzenia niepodległego państwa z silnym rządem federalnym[5].

Poseł USA w Europie

edytuj

Francja

edytuj

W 1778 Adams został skierowany do Paryża, by wspomóc tamtejszego posła Benjamina Franklina[6]. Ponieważ współpraca z ambasadorem, a także z ministrem spraw zagranicznych Charles'em de Vergennesem się nie układała, już po roku Adams został odwołany[6]. Powrócił jeszcze do Francji, by 30 listopada 1782 podpisać tymczasowy traktat pokojowy[6]. W konsekwencji tego wydarzenia 3 stycznia 1783 roku podpisano także traktat amerykańsko-brytyjski[6]. Te sukcesy sprawiły, że Kongres Kontynentalny upoważnił przyszłego prezydenta do podpisania traktatu o przyjaźni i handlu z dowolnym państwem europejskim (choć udało się to osiągnąć tylko z Prusami)[7].

Holandia

edytuj

Pod koniec 1780 roku mianowano Adamsa posłem pełnomocnym w Hadze[6]. Dzięki temu zabiegowi udało się wynegocjować układ o przyjaźni i handlu oraz pożyczkę dla młodych Stanów Zjednoczonych[6].

Anglia

edytuj

24 lutego 1785 Adams został mianowany posłem amerykańskim w Londynie, jako pierwszy w historii[7]. Po przybyciu na miejsce, w maju, został umiarkowanie ciepło przyjęty przez króla Jerzego III, lecz niechęć prasy i brytyjskiej opinii publicznej była dla niego zauważalna na każdym kroku[8]. Niechęć ze strony korony brytyjskiej uniemożliwiła posłowi zrealizowanie założeń traktatu pokojowego i rozwiązanie problemów, jak spory graniczne czy długi z okresu kolonialnego[8]. Z tego też powodu w 1788 Adams poprosił o odwołanie go z misji dyplomatycznej i w kwietniu powrócił do Stanów Zjednoczonych[8].

Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych

edytuj
 
Pieczęć wiceprezydenta
 
Adams był wiceprezydentem w gabinecie George’a Washingtona

W wyborach prezydenckich w 1789 roku zdobył 34 głosy Kolegium Elektorskiego[9]. Był to drugi wynik, a więc zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami Konstytucji został wybrany wiceprezydentem[9]. Jego rola ograniczała się w zasadzie jedynie do przewodniczenia Senatowi[9].

W wyborach prezydenckich w 1792 roku ponownie startował na wiceprezydenta (gdyż w następnych wyborach chciał się ubiegać o prezydenturę) i został wybrany[9]. W drugiej kadencji jego rola była jeszcze bardziej marginalna[9]. Charakterystyczną cechą etykiety Adamsa, jako wiceprezydenta, było przywiązywanie uwagi do drobiazgów i ceremoniału, co było przez ówczesnych uważane za nadmierny formalizm[9].

Prezydentura

edytuj
Gabinet Johna Adamsa (1797-1801)
Urząd Nazwisko Kadencja
Prezydent John Adams 1797-1801
Wiceprezydent Thomas Jefferson 1797-1801
Sekretarz stanu Timothy Pickering 1797-1800
John Marshall 1800-1801
Sekretarz skarbu Oliver Wolcott Jr. 1797-1801
Samuel Dexter 1801-1801
Sekretarz wojny James McHenry 1797-1800
Samuel Dexter 1800-1801
Prokurator generalny Charles Lee 1797-1801
Poczmistrz generalny Joseph Habersham 1797-1801
Sekretarz Marynarki Wojennej Benjamin Stoddert 1798-1801

Podczas wyborów prezydenckich w 1796 roku, znacznie większe znaczenie miały partie polityczne, niż w poprzednich głosowaniach[9]. Kandydatami Federalistów byli John Adams i Thomas Pinckney, natomiast Demokratyczni Republikanie wystawili Thomasa Jeffersona i Aarona Burra[9]. W głosowaniu Kolegium Elektorskiego zwyciężył Adams, uzyskując 71 głosów (potrzeba było 70), a drugie miejsce zajął Jefferson (obejmując urząd wiceprezydenta)[9].

Już na samym początku zaczęły się ujawniać antagonizmy pomiędzy oboma politykami[10]. Kiedy antagonizmy francusko-amerykańskie przybrały na sile, prezydent uczynił afront wiceprezydentowi, wyłączając go z obrad gabinetu przy sprawach wagi państwowej[10]. Pod koniec kadencji Jefferson i Adams praktycznie wcale ze sobą nie rozmawiali[11]. Sytuacja we własnej partii prezydenta nie była lepsza – lider Federalistów Alexander Hamilton, nie będąc przekonanym o lojalności Adamsa, niechętnie szedł z nim na kompromis, co poskutkowało chłodną reakcją Adamsa i konfliktem między nim a Hamiltonem[11]. Według historyków, spór ten zapoczątkował i walnie przyczynił się do rozpadu stronnictwa federalistycznego[11].

Głównym problemem gabinetu Adamsa było zagrożenie wojną pomiędzy Francją a USA[11]. Prezydent nie sympatyzował z Francją, ale wbrew swojemu stronnictwu, nie był także zwolennikiem Anglii[11]. Adams podjął dwie próby poprawy stosunków dyplomatycznych: najpierw wysłał z misją dyplomatyczną Charlesa Pinckneya (który nie został przyjęty), a następnie powołał trzyosobową komisję negocjacyjną, w skład której weszli Pinckney, John Marshall i Elbridge Gerry[11]. Zostali oni zatrzymani przez Francuzów, natomiast wkrótce potem do USA przybyli trzej mężczyźni, podający się za wysłanników francuskiego ministra spraw zagranicznych Charles’a de Talleyranda[11]. Zażądali oni od rządu amerykańskiego łapówki w wysokości 1,2 miliona liwrów oraz 32 milionów florenów pożyczki na cele militarne[12]. Po odmowie Amerykanów, prezydent zaniechał dalszych rozmów z Francją, a cała sytuacja została nagłośniona przez Federalistów w 1798 roku i nazwana „aferą XYZ”[12]. W obliczu takich działań, w połowie 1798 roku, Kongres podjął uchwały o zawieszeniu stosunków handlowych z Francją i anulowaniu traktatów amerykańsko-francuskich z 1778 roku[12]. Z czasem, wobec bardziej pojednawczej postawy ministra Talleyranda, który nie chciał otwartej wojny ze Stanami Zjednoczonymi, Adams w dorocznym przemówieniu przez Kongresem (z 1798 roku), zaznaczył, że nie zamyka możliwości rozmów z Francją[13]. W 1799 roku do Paryża udał się prywatnie George Logan, by przeprowadzić rozmowy pokojowe[13]. Takie działanie nie spodobało się federalistom, którzy przeforsowali ustawę, zakazującą angażowania się osób prywatnych do spraw międzynarodowych (Ustawa Logana)[13]. Na podstawie raportów synów prezydenta Johna Quincy’ego i Thomasa Boylstona, John Adams postanowił mianować Williama Vansa Murraya delegatem do rozmów pokojowych z Francją[14]. Trzyosobowa grupa negocjatorów dotarła do Paryża w marcu 1800 roku i po siedmiomiesięcznych rozmowach, 30 września 1800 udało się zawrzeć porozumienie[15].

Miesiąc po tych wydarzeniach, 1 listopada 1800 roku John Adams spędził pierwszą noc w nowej rezydencji amerykańskich prezydentów – Białym Domu w nowej stolicy USA – Waszyngtonie[16]. Wypowiedział wówczas zdanie, które Franklin Delano Roosevelt nakazał wyryć nad kominkiem w oficjalnej jadalni Białego Domu[16]:

Niechaj Nieba ześlą błogosławieństwa na ten dom i na tych wszystkich, którzy będą w nim mieszkać. Niechaj tylko uczciwi i mądrzy ludzie zawsze mieszkają pod tym dachem

John Adams

Planował pozostać na urzędzie prezydenta na drugą kadencję[16]. Pomimo że wyrzucił z rządu dwóch sprzymierzeńców Hamiltona, uzyskał poparcie Partii Federalistycznej i wraz z Charlesem Pinckneyem ponownie kandydował w wyborach w roku 1800[16]. W czasie kampanii był jednak ostro atakowany za politykę wobec Francji – Federaliści zarzucali mu niewypowiedzenie wojny, natomiast Demokratyczni Republikanie – pogorszenie stosunków z Francją[17]. Ponadto Adams był podejrzewany o sympatyzowanie z monarchistami[17]. Z tych powodów, w głosowaniu Kolegium Elektorskiego uzyskał 65 głosów i zajął trzecie miejsce, a prezydentem został jego główny polityczny antagonista Thomas Jefferson[16]. Ostatnią decyzją jaką podjął Adams, będąc prezydentem było podpisanie nominacji dla Johna Marshalla jako nowego prezesa Sądu Najwyższego, który pełnił tę funkcję przez 35 lat[16].

Dokonania

edytuj
 
Okręt USS Constitution

Głównym sukcesem Adamsa było niedoprowadzenie do wojny z Francją, a także powstrzymanie konfliktów wewnętrznych[16].

Prezydent Adams przywiązywał dużą rolę do rozwoju Marynarki Wojennej USA. 30 kwietnia 1798 utworzono Departament Marynarki Wojennej. 21 listopada 1800 odbyło się pierwsze posiedzenie Kongresu USA w nowo wybudowanym budynku Kapitolu, a następnego dnia prezydent Adams wygłosił pierwsze przemówienie w tym budynku.

13 lutego 1801 Kongres przyjął ustawę rozbudowującą system sądowniczy Stanów Zjednoczonych, który przewidywał powołanie 18 nowych sędziów federalnych. John Adams podpisał nominacje w ostatnim dniu urzędowania, lecz Jefferson unieważnił je 22 kwietnia 1802.

Nominacje do Sądu Najwyższego

edytuj

John Adams nominował trzech sędziów Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych (w tym jednego prezesa Sądu):

Emerytura i śmierć

edytuj
 
Miejsce spoczynku prezydentów Adamsów z żonami w Quincy

Po opuszczeniu Białego Domu, Adams nie pojawił się na zaprzysiężeniu Jeffersona i powrócił do rodzinnego Braintree, gdzie zajął się czytaniem książek i pisaniem autobiografii[18]. Pomimo tego, że pozostawał z dala od polityki, angażował się w publicystykę polityczną, a w 1820 roku został nawet wybrany na przewodniczącego konwencji stanowej Massachusetts[18]. Ze względu na wiek i stan zdrowia odmówił objęcia funkcji[18].

 
Syn Adamsa John Quincy również został prezydentem.

W międzyczasie nawiązał także korespondencję ze swoim dawnym antagonistą, Thomasem Jeffersonem, którą zapoczątkował list z 1812 roku, z życzeniami noworocznymi, podpisany jako „Przyjaciel”[18]. Zrządzeniem losu, obaj zmarli tego samego dnia – 4 lipca 1826 roku, w 50. rocznicę sygnowania Deklaracji Niepodległości[19]. Adams został pochowany w First Unitarian Church w rodzinnym Braintree[18]. W tym samym miejscu pochowany jest jego syn John Quincy Adams, 6. prezydent USA oraz żony obydwu.

Życie prywatne i poglądy

edytuj
 
Abigail Smith Adams, żona i matka prezydentów

W młodości John Adams często się zakochiwał[20]. Oświadczył się o dziewięć lat od siebie młodszej córce pastora, Abigail Smith, którą poślubił w 1764 roku[20]. Adamsowie mieli trzech synów i dwie córki[20]. Jeden z jego synów John Quincy Adams, został wybrany 6. prezydentem USA[20]. Zdaniem historyków, Abigail Adams była kobietą wykształconą, mądrą i wywarła ona duży wpływ na politykę prowadzoną przez jej męża[20].

John Adams jako najstarszy syn miał być przeznaczony do kariery duchownej i zostać pastorem[2]. Jednak nie był on osobą zaangażowaną religijnie[2]. Według biografów, jego światopogląd mógł być bliski deizmu, podobnie jak Benjamina Franklina[2].

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Według części biografów 19 października

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 57.
  2. ↑ a b c d e f g Pastusiak 1999 ↓, s. 58.
  3. ↑ a b c d Pastusiak 1999 ↓, s. 60.
  4. ↑ a b c d Pastusiak 1999 ↓, s. 61.
  5. ↑ a b c Pastusiak 1999 ↓, s. 62.
  6. ↑ a b c d e f Pastusiak 1999 ↓, s. 63.
  7. ↑ a b Pastusiak 1999 ↓, s. 64.
  8. ↑ a b c Pastusiak 1999 ↓, s. 65.
  9. ↑ a b c d e f g h i Pastusiak 1999 ↓, s. 66.
  10. ↑ a b Pastusiak 1999 ↓, s. 67.
  11. ↑ a b c d e f g Pastusiak 1999 ↓, s. 68.
  12. ↑ a b c Pastusiak 1999 ↓, s. 69.
  13. ↑ a b c Pastusiak 1999 ↓, s. 70.
  14. ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 71.
  15. ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 72.
  16. ↑ a b c d e f g Pastusiak 1999 ↓, s. 74.
  17. ↑ a b Pastusiak 1999 ↓, s. 73.
  18. ↑ a b c d e Pastusiak 1999 ↓, s. 75.
  19. ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 99.
  20. ↑ a b c d e Pastusiak 1999 ↓, s. 59.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=John_Adams&oldid=75356362”
  NODES
INTERN 1