Kolcolist

Kolcolist
	; Kolcolist zachodni
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	kolcolist
	Nazwa systematyczna
	Ulex L.; Sp. Pl. 741. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Ulex europaeus L.
Synonimy
	Genista-spartium Duhamel du Monceau; Nepa Webb;
	Genista-spartium Duhamel du Monceau; Nepa Webb;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kolcolist (Ulex L.) – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych. Obejmuje 15 gatunków występujących w zachodniej Europie i północno-zachodniej Afryce. Kolcolist zachodni Ul. europaeus został szeroko rozprzestrzeniony na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy^[5]^[6] (jako introdukowany obecny jest także w Polsce)^[7]. Są to krzewy rosnące w śródziemnomorskich formacjach zaroślowych (w makii), w widnych lasach, na wrzosowiskach i na wydmach^[6]. Często związane są z obszarami występowania pożarów^[8].

Kolcolist zachodni uprawiany bywa jako krzew ozdobny, żywopłotowy, dla stabilizacji gleb i ochrony ich przed erozją, jednak jest bardzo kłopotliwy z powodu swojej inwazyjności. Użytkowane jest także jego drewno, wykorzystywany był jako roślina barwierska, kwiaty zaparzano i pito w formie naparów^[6].

Morfologia

Ulex gallii z wrzoścem popielatym

Pokrój: Krzewy osiągające do 3 m wysokości o pędach silnie ciernistych^[8].
Liście: Skrętoległe, sezonowe i w dodatku często odpadające na początku sezonu wegetacyjnego, przez co pędy przez jego znaczną część pozostają bezlistne. U młodych roślin liście trójlistkowe z cienkimi blaszkami, u starszych listki zwykle zredukowane do łusek lub cierni^[8].
Kwiaty: Motylkowe, wyrastają pojedynczo lub skupione po kilka w kątach liści. Kielich z 5 nierównymi ząbkami, dwuwargowy, zwykle owłosiony. Korona żółta, z żagielkiem szerokim, jajowatym, zgiętym pośrodku, skrzydełka wąskie, łódeczka na szczycie zaokrąglona. Pręcików jest 10, ich nitki w dolnej połowie są zrośnięte w rurkę. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią zawierającą kilka zalążków^[8].
Owoce: Strąki owłosione, zawierające od jednego do 6 nasion^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rodzinie bobowatych Fabaceae s.l.^[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Genisteae^[4]. W niektórych analizach rodzaj zagnieżdżony jest w obrębie rodzaju janowiec Genista^[6], stąd rozważane jest jego tam włączenie^[4]. Wskazywany jest też jako odrębny takson monofiletyczny, siostrzany względem rodzaju Stauracanthus^[9].

Podział na gatunki w obrębie rodzaju jest w wielu przypadkach problematyczny ze względu na ich ewolucję retikularną (siateczkową) powodowaną przez powszechne występowanie hybrydyzacji i poliploidyzacji^[6].

Wykaz gatunków^[5]

Ulex argenteus Welw. ex Webb
Ulex australis Clemente
Ulex baeticus Boiss.
Ulex borgiae Rivas Mart.
Ulex × breoganii (Castrov. & Valdés Berm.) Castrov. & Valdés Berm.
Ulex canescens Lange
Ulex cantabricus Álv.Mart., Fern.Casado, Fern.Prieto, Nava & Vera
Ulex × dalilae Capelo, J.C.Costa & Lousã
Ulex densus Welw. ex Webb
Ulex erinaceus Welw. ex Webb
Ulex eriocladus C.Vicioso
Ulex europaeus L. – kolcolist zachodni
Ulex gallii Planch.
Ulex jussiaei Webb
Ulex × lagrezii Rouy
Ulex micranthus Lange
Ulex minor Roth
Ulex parviflorus Pourr.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-25].
↑ ^a ^b ^c Genus Ulex L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-16].
↑ ^a ^b Ulex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-07].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 296. ISBN 978-1-900347-80-8.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 197, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 303. ISBN 0-333-73003-8.
↑ Ainouche, A., Bayer, R.J., Cubas, P. and Misset, M.-T. Phylogenetic relationships within tribe Genisteae (Papilionoideae) with special reference to genus Ulex. „Advances in Legume Systematics”. 10, s. 239–252, 2003.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-25].

[grin-4] Genus Ulex L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-16].

[powo-5] Ulex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-07].

[legumes-6] G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 296. ISBN 978-1-900347-80-8.

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 197, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[philips-8] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 303. ISBN 0-333-73003-8.

[9] Ainouche, A., Bayer, R.J., Cubas, P. and Misset, M.-T. Phylogenetic relationships within tribe Genisteae (Papilionoideae) with special reference to genus Ulex. „Advances in Legume Systematics”. 10, s. 239–252, 2003.

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[9]