Krótkonosek

rodzaj ssaków

Krótkonosek[5] (Cynopterus) – rodzaj latających ssaków z podrodziny Cynopterinae w obrębie rodziny rudawkowatych (Pteropodidae).

Krótkonosek
Cynopterus
F. Cuvier, 1824[1]
Ilustracja
Krótkonosek krótkouchy (C. brachyotis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Podrząd

rudawkokształtne

Rodzina

rudawkowate

Podrodzina

Cynopterinae

Plemię

Cynopterini

Rodzaj

krótkonosek

Typ nomenklatoryczny

Pteropus marginatus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810 (= Vespertilio sphinx Vahl, 1797)

Synonimy
Gatunki

7 gatunków – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowej i południowo-wschodniej Azji[6][7][8].

Morfologia

edytuj

Długość ciała (bez ogona) 72–127 mm, długość ogona 5–19 mm, długość ucha 14–23 mm, długość tylnej stopy 11–20,5 mm, długość przedramienia 54,3–89,5 mm; masa ciała 19–84 g[7][9].

Systematyka

edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1824 roku przyrodnik Frédéric Cuvier w publikacji dotyczącej uzębienia ssaków o tytule Des Dentes des Mammifères[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) krótkonosek sfinksowy (C. sphinx).

Etymologia

edytuj
  • Cynopterus (Cyanopterus): gr. κυων kuōn, κυνος kunos ‘pies’; πτερον pteron ‘skrzydło’[10].
  • Pachysoma: gr. παχυς pakhus ‘duży, tęgi’; σωμα sōma, σωματος sōmatos ‘ciało’[11]. Gatunek typowy: Geoffroy Saint-Hilaire wymienił trzy gatunki – Pachysoma duvaucelii I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1828 (= Pachysoma brachyotis S. Müller, 1838), Pteropus titthæcheilus Temminck, 1825 i Pachysoma diardii I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1828 (= Pteropus titthæcheilus Temminck, 1825) – z których gatunkiem typowym jest Pteropus titthaecheilus Temminck, 1825.
  • Niadius: Nias, Indonezja[4]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Cynopterus princeps[c] G.S. Miller, 1906.

Podział systematyczny

edytuj

Do rodzaju należą następujące gatunki[12][9][6][5]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[5] Podgatunki[7][6][9] Rozmieszczenie geograficzne[7][6][9] Podstawowe wymiary[7][9][d] Status
IUCN[13]
 
Cynopterus sphinx (Vahl, 1797) krótkonosek sfinksowy 6 podgatunków Pakistan i Indie (z wyjątkiem pustyni Thar) na wschód do południowej Chińskiej Republice Ludowej, na południe do Wielkich Wysp Sundajskich, zachodnia Sumbawa, południowe Celebes i wiele innych wysp; zakres wysokości: 0–400 m n.p.m. DC: 8,9–10,9 cm
DO: 1,3–1,8 cm
DP: 6,7–7,6 cm
MC: 28–70 g
 LC 
 
Cynopterus brachyotis (S. Müller, 1838) krótkonosek krótkouchy 8 podgatunków południowe i północno-wschodnie Indie, Sri Lanka, Bhutan, Bangladesz i północna Mjanma do Wietnamu, na południe do Wielkich Wysp Sundajskich, Andamany i Enggano; niepotwierdzony w południowej CHińskiej Republice Ludowej; zakres wysokości: 0–1600 m n.p.m. DC: 7,2–9,6 cm
DO: 1–1,6 cm
DP: 5,5–6,6 cm
MC: 27–45 g
 LC 
Cynopterus horsfieldii J.E. Gray, 1843 krótkonosek sundajski 4 podgatunki zachodnia i środkowa Tajlandia, Półwysep Malajski (z wyspą Tioman)., Wielkie Wyspy Sundajskie, Lombok, i Flores; być może Sumbawa; zakres wysokości: 0–1460 m n.p.m. DC: 8,5–12 cm
DO: 1,2–1,9 cm
DP: 6,4–8,9 cm
MC: 43–63 g
 LC 
Cynopterus luzoniensis (W. Peters, 1861) krótkonosek uprawowy gatunek monotypowy endemit Filipin (Palawan, Archipelag Sulu (Sibutu, Sanga-Sanga i Bongao)); zakres wysokości: 0–1600 m n.p.m. DC: 9,5–10,8 cm
DO: 0,9–1,4 cm
DP: 5,7–6,8 cm
MC: 26–45 g
 LC 
 
Cynopterus minutus G.S. Miller, 1906 krótkonosek drobny gatunek monotypowy Sumatra (wraz z wyspą Nias), Borneo, Jawa i Celebes DC: 7,6–8,3 cm
DO: 1–1,2 cm
DP: 5,4–5,9 cm
MC: 19–24 g
 LC 
Cynopterus nusatenggara Kitchener & Maharadatunkamsi, 1991 krótkonosek wyspowy 3 podgtaunki Małe Wyspy Sundajskie (od bali do Wetar, Timoru i Bahar); zakres wysokości: do 100 m n.p.m. DC: około 8,8 cm
DO: około 0,5 cm
DP: 55–6,5 cm
MC: 24–37 g
 LC 
 
Cynopterus titthaecheilus (Temminck, 1825) krótkonosek indonezyjski 3 podgatunki Sumatra (wraz wyspami Nias, Krakatau i Sebesi), Jawa, Bali, Lombok i Timor; zakres wysokości: 0–800 m n.p.m. DC: 11,4–12,7 cm
DO: 0,9–1,2 cm
DP: 7,4–8,4 cm
MC: 76–84 g
 LC 

Kategorie IUCN:  LC gatunek najmniejszej troski.

  1. Młodszy homonim Pachysoma Macleay, 1821 (Coleoptera).
  2. Niepoprawna późniejsza pisownia Cynopterus F. Cuvier, 1824.
  3. Podgatunek C. horsfieldii.
  4. DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

Przypisy

edytuj
  1. a b F. Cuvier: Des Dentes des Mammifères. Strasbourg; Paris: F. G. Levrault; Le Normant, 1824, s. 248. (fr.).
  2. I. Geoffroy Saint-Hilaire: Rousette. W: M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire Classique d’Histoire Naturelle. Cz. 14. Paris: Rey et Gravier, Libraries-Editeurs, Auai des Augustins, 1828, s. 704. (fr.).
  3. B.H. Hodgson. On a new species of Plecotus. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 16 (2), s. 896, 1847. (ang.). 
  4. a b G.S. Miller. Twelve new Genera of Bats. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 19, s. 83, 1906. (ang.). 
  5. a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 78–79. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 88. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  7. a b c d e N. Giannini, C. Burgin, V. Van Cakenberghe, S. Tsang, S. Hintsche, T. Lavery, F. Bonaccorso, F. Almeida & B. O’Toole: Family Pteropodidae (Old World Fruit Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 64–68. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
  8. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cynopterus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-14].
  9. a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 448. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  10. Palmer 1904 ↓, s. 212.
  11. Palmer 1904 ↓, s. 495.
  12. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-12-21]. (ang.).
  13. Taxonomy: Cynopterus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-12-21]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  NODES