Krzyżodziób modrzewiowy

Krzyżodziób modrzewiowy
	Loxia leucoptera
	J.F. Gmelin, 1789
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	łuszczakowate
Podrodzina	łuskacze
Plemię	Carduelini
Rodzaj	Loxia
Gatunek	krzyżodziób modrzewiowy
Synonimy
	Crucirostra bifasciata C.L. Brehm, 1827; Loxia elegans Homeyer, 1879;
	Crucirostra bifasciata C.L. Brehm, 1827; Loxia elegans Homeyer, 1879;
Podgatunki
	L. l. bifasciata (C.L. Brehm, 1827); L. l. leucoptera J.F. Gmelin, 1789;
	L. l. bifasciata (C.L. Brehm, 1827); L. l. leucoptera J.F. Gmelin, 1789;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; występuje przez cały rok zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krzyżodziób modrzewiowy^[4], krzyżodziób dwupręgowy (Loxia leucoptera) – gatunek niewielkiego, osiadłego lub koczującego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae), zamieszkujący wąski pas w Eurazji od Finlandii po wschodnią Syberię oraz równie wąski pas w Ameryce Północnej od Alaski po Labrador. Do Polski zalatuje rzadko^[5] – do 2021 roku odnotowano około 25 stwierdzeń, łącznie obserwowano około 56 osobników^[6]. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Wyróżniono dwa podgatunki L. leucoptera^[4]^[7]^[8]:

krzyżodziób różowawy (L. leucoptera bifasciata) – północna Europa do wschodniej Syberii i północno-wschodnie Chin.
krzyżodziób modrzewiowy (L. leucoptera leucoptera) – Alaska, Kanada i północne USA.

Za podgatunek L. leucoptera uznawano dawniej także izolowaną populację zamieszkującą wyspę Haiti; obecnie takson ten jest klasyfikowany jako oddzielny gatunek o nazwie krzyżodziób karaibski (Loxia megaplaga)^[4]^[8].

Morfologia

Wygląd: Samce czerwone z brunatnoczarnymi skrzydłami i ogonem, samice zielonkawe. U obu płci na skrzydłach dwie wyraźne białe pręgi.
Wymiary średnie

Długość ciała 14,5–17 cm^[8]
Rozpiętość skrzydeł ok. 26 cm
Masa ciała 25–40 g^[8]

Ekologia

Biotop: Lasy limbowe i modrzewiowe.
Gniazdo: Na bocznej gałęzi drzewa iglastego.
Jaja: Składa 3–5 jaj.
Pożywienie: Nasiona drzew iglastych, głównie limby i modrzewia, oraz jagody i drobne bezkręgowce.

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski). Liczebność światowej populacji, wstępnie obliczona w oparciu o dane BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 10–100 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[9].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Loxia leucoptera, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b D. Lepage: White-winged Crossbill Loxia leucoptera. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-23]. (ang.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Loxia leucoptera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2019-2 [dostęp 2019-09-23] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Carduelini Vigors, 1825 (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-27].
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 757. ISBN 83-919626-1-X.
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-27]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Clement, P.: Two-barred Crossbill (Loxia leucoptera). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-24)].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Loxia leucoptera, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[avibase-2] D. Lepage: White-winged Crossbill Loxia leucoptera. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-23]. (ang.).

[iucn-3] BirdLife International, Loxia leucoptera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2019-2 [dostęp 2019-09-23] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Carduelini Vigors, 1825 (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-27].

[5] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 757. ISBN 83-919626-1-X.

[kf2021-6] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-27]. (ang.).

[hbwa-8] Clement, P.: Two-barred Crossbill (Loxia leucoptera). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-24)].

[9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[4]

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[7]

[8]

[9]