Larwa
Larwa (łac. larva – maska, widmo, lm larvae) – postać i stadium rozwoju postembrionalnego (młodocianego) zwierzęcia, charakteryzujące się możliwością wzrostu, często różniące się anatomicznie, fizjologicznie i ekologicznie od postaci dojrzałej osobników tego samego gatunku. Występuje powszechnie w rozwoju bezkręgowców, ryb i płazów.
Charakterystyka ogólna
edytujStadium larwalne występuje w rozwoju osobniczym zwierząt, które składają jaja o ilości żółtka niewystarczającej do pełnego rozwoju od zarodka do postaci dojrzałej płciowo. Osobnik młodociany w postaci larwy może samodzielnie pobierać pokarm ze środowiska. Często może też realizować ekspansję terytorialną gatunku. Larwy mają narządy cenogenetyczne, czyli specyficzne dla zarodka, nieprzydatne w życiu osobnika dorosłego, nazywane narządami larwalnymi[1], oraz dobrze wykształcone narządy gębowe. Zwykle nie rozmnażają się – wyjątkiem są występujące u niektórych gatunków zjawiska pedogenezy i neotenii. Niektóre larwy tylko nieznacznie różnią się od postaci dorosłych, a u innych różnice w budowie, trybie życia, a często także zajmowanego środowiska są na tyle duże, że w wielu przypadkach formy larwalne opisywano jako odrębne gatunki, np. leptocefale.
W dalszym etapie rozwoju osobniczego następuje przeobrażenie (metamorfoza), podczas którego zanikają narządy larwalne.
Typy larw
edytuj
Rozróżnia się wiele typów form larwalnych, charakterystycznych dla poszczególnych grup systematycznych. U niektórych gatunków może istnieć więcej niż jedno stadium larwalne.
Owady
edytujLarwy owadów o przeobrażeniu zupełnym nie są podobne do imagines, podczas gdy większość larw owadów o przeobrażeniu niezupełnym przypomina postać dorosłą danego gatunku[1].
W zależności od etapu opuszczenia jaja, co wiąże się z liczbą odnóży, wyróżnia się[1]:
- larwy oligopodialne
- larwy polipodialne
- larwy postoligopodialne
- larwy protopodialne
- larwy apodialne (larva apodia) – larwy bez odnóży, występują m.in. u muchówek i błonkówek.
Inne nazwy stosowane w entomologii, uwzględniające kształt larwy lub sposób życia:
- larwy kampodeowe (kampodealne)
- larwy pędrakowate (scarabeiformes) (zobacz: pędrak)
- larwy gąsienicokształtne (euricikształtne)
- ośliczkowate larwy omarlicowatych (Silphidae)
- larwy cyklopoidalne pasożytniczych błonkówek
Płazy
edytujLarwa płazów nazywana jest kijanką. Wyróżnia się dwa jej typy: larwę limnofilną charakterystyczną dla wód stojących (np. u traszek) oraz larwę reofilną charakterystyczną dla wód płynących (np. u salamandry).
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
- ↑ a b c d Drugie stadium.
- ↑ a b c d Pierwsze stadium.
- ↑ Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ a b Niektórzy autorzy uznają stadium celoblastuli i stomoblastuli za stadium zarodkowe (Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.)
- ↑ Trzecie stadium.
Bibliografia
edytuj- Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- Mały słownik biologiczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1972.
- Czesław Jura (red.): Biologia rozwoju owadów, PWN, Warszawa 1988.
- Aleksander Rajski: Zoologia. T. 1: Część ogólna B. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1986. ISBN 83-01-06182-0.
- Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.