Lennart Torstensson

Lennart Torstenson (ur. 17 sierpnia 1603 na dworze Forstena w Västergötlandzie, zm. 7 kwietnia 1651 w Sztokholmie) – wódz szwedzki z czasów wojny trzydziestoletniej.

Portret L. Torstenssona (mal. David Beck)

Życiorys

Był zarówno wodzem, jak i wojskowym inżynierem, synem Torstena Lennartsona, komendanta twierdzy Älvsborg i Märty Nilsdotter.

W wieku 15 lat został jednym z paziów króla Gustawa Adolfa i obecny był podczas kampanii w Prusach 1628–1629. Podczas jednej z bitew król wysłał z rozkazem Torstenssona, który w drodze zwrócił uwagę, że nieprzyjaciel zmienił swój szyk – co widząc, samowolnie zmienił królewskie rozkazy dla oficerów. Kiedy Gustaw Adolf też zauważył zmianę szyku wojsk nieprzyjacielskich i dowiedział się od pazia o zmianie rozkazów, początkowo wpadł w gniew, później jednak oznajmił: Lennart, twój czyn mógł cię kosztować życie, ale doszedłem do wniosku, że może bardziej pasujesz do roli generała niż pazia na królewskim dworze. W kilka lat później, Torstensson w 1629 został naczelnym dowódcą szwedzkiej artylerii, która pod jego kierownictwem odegrała istotną rolę w zwycięstwach pod Breitenfeld i nad rzeką Lech (15 kwietnia 1632), m.in. stosując nawałę ogniową i ogień zaporowy artylerii podczas przeprawy przez Lech. W 1632 został wzięty do niewoli pod Alte Veste i blisko rok przebywał w zamknięciu w Ingolstadt. Pod wodzą Johana Banéra wyróżnił się w bitwie pod Wittstock (1636) i podczas energicznej obrony Pomorza w latach 1637–1638, a także w bitwie pod Chemnitz w 1638 oraz podczas wyprawy na Czechy w 1639. Choroba, której nabawił się w trakcie niewoli, zmusiła go do powrotu do Szwecji w 1641, gdzie został członkiem Rady Królewskiej.

Generalissimus

Nagła śmierć Banéra w maju 1641 spowodowała wezwanie Torstenssona do Niemiec, gdzie został generalissimusem szwedzkich sił w Niemczech oraz gubernatorem szwedzkiego Pomorza (Generalguvernör i Pommern). W tym samym roku otrzymał również rangę feldmarszałka.
W 1642 maszerował przez Brandenburgię i Śląsk na Morawy, zdobywając po drodze wszystkie znaczące twierdze. Powracając przez Saksonię, niemal unicestwił armię cesarską w drugiej bitwie pod Breitenfeld (23 października 1642).

Grobowiec Torstensona w sztokholmskim Riddarholmskyrkan

W 1643 najechał Morawy po raz drugi, lecz wkrótce został wezwany z powrotem dla przeprowadzenia inwazji na Danię, gdzie jego szybka i niespodziewana interwencja sparaliżowała duńską obronę na lądzie (choć jego sytuacja w Jutlandii była przez pewien czas utrudniona wskutek zagrożenia zręcznymi manewrami floty duńskiej dowodzonej przez samego Chrystiana IV).

W 1644 poprowadził swą armię po raz trzeci w głąb Niemiec i rozgromił armię cesarską w bitwie pod Jüterbogiem w Brandenburgii 21 listopada 1644. Następnie przedarł się do Czech i 24 lutego 1645 wygrał bitwę pod Jankowem, co otworzyło mu drogę na Wiedeń. Mimo uchwycenia przyczółka mostowego na Dunaju, jego wyczerpana armia nie była w stanie kontynuować działań. Ponadto zimą 1645 unieruchomiła go zaawansowana podagra, co ostatecznie zmusiło go do rezygnacji z dowództwa i powrotu do kraju latem 1646.

W 1647 uzyskał tytuł hrabiego Ortali. W latach 1648–1651 jako generał gubernator zarządzał zachodnimi prowincjami Szwecji. Po śmierci uroczyście pochowano go w kościele Riddarholmskyrkan w sztokholmskiej w dzielnicy na wyspie Riddarholmen – Panteonie wybitnych Szwedów.
Cechowała go niesłychana i nieobliczalna szybkość działania, choć często musiał dowodzić niesiony w lektyce, ze względu na chorobę nie pozwalającą mu dosiąść konia. Dowodząc artylerią, starał się wykorzystać ówczesną wiedzę naukową dla wyzyskania optymalnej skuteczności jej ognia na polu bitwy. Był także znakomitym inżynierem wojskowym.

Bibliografia

• Mała encyklopedia wojskowa. Warszawa: Wyd. MON, 1967