Leysin
Leysin – miejscowość i gmina (commune) w zachodniej Szwajcarii, w kantonie Vaud, w okręgu (district) Aigle. Leysin jest ośrodkiem sportów zimowych. Leży na wysokości 1253 m n.p.m. i zajmuje powierzchnię 18,57 km². Leży w dolinie Rodanu, w miejscu gdzie Alpy Fryburskie stykają się z Alpami Berneńskimi.
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kanton | |||
| Okręg | |||
| BFS Nummer | |||
| Zarządzający |
Jean-Marc Udriot↗ | ||
| Powierzchnia |
18,57 km² | ||
| Wysokość |
1253 m n.p.m. | ||
| Populacja (31 grudnia 2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy |
024 | ||
| Kod pocztowy |
1854 | ||
| Tablice rejestracyjne |
VD | ||
| |||
Położenie na mapie Szwajcarii  | |||
 46°20′N 7°00′E/46,333333 7,000000
| |||
| Strona internetowa | |||
W pobliżu gminy leżą między innymi Jezioro Genewskie oraz szczyty Sommet des Diablerets, Grand Muveran, Tour d’Aï i Pic Chaussy. Najbliższym większym miastem jest Montreux.
Historia
edytujNazwa miejscowości (w formie Leissin) pojawiła się po raz pierwszy w datowanym na 1276 r. dokumencie książąt Sabaudii, władających regionem Chablais przez 250 lat. Od czasów reformacji w XVI w. Leysin znajdował się we władaniu Berna aż do chwili uzyskania niezależności przez kanton Vaud w 1803 r. Najstarszymi pamiątkami z dawnych lat są drewniane zabudowania mieszkalno-gospodarcze, bogato zdobione ornamentami rzeźbionymi i malowanymi, zachowane przy głównej ulicy miejscowości oraz w Veyges i En Crettaz.
Pod koniec XIX w. Leysin, dzięki korzystnemu położeniu i specyficznemu mikroklimatowi, przekształca się w miejscowość kuracyjną. Zaczynają powstawać liczne szpitale i sanatoria, a Leysin na ponad 60 lat staje się znane jako jeden z najważniejszych szwajcarskich ośrodków leczenia gruźlicy.
W Leysin-Feydey, w pensjonacie Pension de la Fôret, mieszkała od lutego do kwietnia 1925 r. z chorym na płuca mężem Zofia Nałkowska. Liczne kontakty z przebywającym tu międzynarodowym towarzystwem dały jej materiał do powieści pt. Choucas. W maju 1933 r. w sanatorium w Leysin przebywał na kuracji chory na gruźlicę pisarz Michał Choromański. Według danych szwajcarskich w końcu kwietnia 1933 r. przebywało tu 64 Polaków[2].
W latach II wojny światowej leczyli się tu m.in. chorzy na gruźlicę polscy żołnierze z oddziałów Wojska Polskiego internowanych w Szwajcarii po klęsce Francji w 1940 r. 27 z nich tu zmarło i zostało pochowanych na miejscowym cmentarzu[3] przy Route des Larrets, ok. 3 km na południowy zachód od centrum Leysins[4][5]. 1 listopada 1967 r. ówczesny Szef Urzędu Rady Ministrów, a jednocześnie Przewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Janusz Wieczorek odsłonił na tym cmentarzu pomnik ku czci tych żołnierzy. Autorem pomnika jest Maciej Piotrowski, były żołnierz internowanej tu w czerwcu 1940 r. 2 Dywizji Strzelców Pieszych[2].
Od połowy lat 50. XX w., w związku ze znacznym spadkiem zachorowań na gruźlicę, Leysin zaczyna orientować się na turystykę i sporty zimowe, kierując swą ofertę głównie do rodzin z dziećmi. W latach 60. większość opustoszałych sanatoriów z charakterystycznymi rzędami skierowanych ku słońcu balkonów przebudowanych zostało na apartamenty lub na prestiżowe obecnie, międzynarodowe szkoły z internatami. Uczy się w nich młodzież z ponad 100 krajów świata. Dzięki nim 34% mieszkańców Leysin liczy nie więcej niż 19 lat. W 2006 i 2008 r. rozgrywano tu zawody w ramach Pucharu Świata w snowboardzie.
Demografia
edytujW Leysin mieszka 3618 osób[1]. W 2021 roku 50,4% populacji gminy stanowiły osoby urodzone poza Szwajcarią[1].
Galeria
edytuj
Linki zewnętrzne
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Bundesamt für Statistik, Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2020 - 2020 | Tabelle [online], Bundesamt für Statistik, 1 września 2021 [dostęp 2022-05-16] (niem.).
- ↑ a b Zieliński Jan: Nasza Szwajcaria. Przewodnik śladami Polaków, Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Muzeum Polskie w Rapperswilu, Warszawa 1999, s. 109-110, ISBN 83-87893-21-8
- ↑ Tomaszewski Kazimierz: W krainie nie z tej ziemi, Wydawnictwo Epoka i Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa 1989, ISBN 83-85021-08-6, s. 12, 95
- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2023-10-19].
- ↑ Mapa SuisseMobile. [dostęp 2023-10-19].