Lin-Manuel Miranda
Lin-Manuel Miranda (ur. 16 stycznia 1980 w Nowym Jorku) – amerykański aktor, dramatopisarz, kompozytor, raper i pisarz. Najszerzej znany z napisania muzyki, tekstu oraz występowania w broadwayowskich musicalach In the Heights i Hamilton. Zdobył nagrodę Pulitzera, dwie nagrody Grammy, nagrodę Emmy, MacArthur Fellowship oraz trzy nagrody Tony.
 Miranda w biurze sekretarza skarbu Stanów Zjednoczonych (2016) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
aktor, kompozytor, raper, pisarz |
| Alma Mater |
Wesleyan University |
| Rodzice |
Luz Towns |
| Małżeństwo |
Vanessa Adriana Nadal (od 2010) |
| Dzieci |
Sebastian, Francesco |
| Krewni i powinowaci |
Luz Miranda-Crespo (siostra) |
| Strona internetowa | |
Życiorys
edytujMiranda urodził się w północnej części Manhattanu jako syn psycholog Luzy Towns i konsultanta Partii Demokratycznej Luisa Mirandy Jr.[1] Jest pochodzenia portorykańskiego[2].
Ukończył studia na Wesleyan University w 2002 roku. W 2004 założył komediową grupę hip-hopową nazwaną Freestyle Love Supreme. Miranda napisał wczesną wersję In the Heights w 1999 roku, którą wystawił w kwietniu tego samego roku na scenie związanego z uniwersytetem Second Stage[3].
Kariera
edytujIn the Heights (2002–2010)
edytujW 2002 roku Miranda i John Buffalo Mailer nawiązali współpracę z reżyserem Thomasem Kailem, wspólnie pisząc pięć wersji In the Heights. Po off-broadwayowskim sukcesie musical został wystawiony na Broadwayu w 2008 roku. Przedstawienie zdobyło nagrody Tony za najlepszy musical oraz najlepszą ścieżkę dźwiękową, a także nagrodę Grammy za najlepszy album musicalowy. Miranda za rolę Usnaviego uzyskał nominację do nagrody Tony za najlepszego aktora w musicalu.
Na początku 2009 roku Lin-Manuel Miranda opuścił rolę, lecz wystąpił jako Usnavi rok później w Los Angeles[4] i w San Juan[5] oraz w ostatnim miesiącu trwania przedstawienia na Broadwayu.
W tym okresie Miranda był zatrudniony do innych prac związanych z teatrem – między innymi napisał tłumaczenie dialogów na język hiszpański dla West Side Story oraz skomponował dwie nowe piosenki do Working. Zagrał też rolę Alviego w Dr House oraz pełnił obowiązki kompozytora dla Ulicy Sezamkowej.
Bring It On i role telewizyjne (2011–2014)
edytujLin-Manuel Miranda wspólnie z Tomem Kittem i Amandą Green napisali muzykę i tekst do Bring It On, musicalu opowiadającego o waśniach pomiędzy drużynami cheerleaderek. Spektakl zadebiutował w Alliance Theatre w Atlancie w styczniu 2011 roku, po czym udał się na trasę po Stanach Zjednoczonych. Ostatnie przedstawienie miało miejsce 30 grudnia 2012 roku. Został nominowany do nagród Tony za najlepszy musical i najlepszą choreografię[6].
W 2011 roku Miranda wystąpił gościnnie w odcinku Współczesnej rodziny. Rok później zagrał rolę Charleya w Merrily We Roll Along i w Niezwykłym życiu Timothy’ego Greena jako Reggie. W Do No Harm wcielił się w rolę doktora Rubena Marcado, którą zagrał we wszystkich trzynastu odcinkach serialu[7].
W 2013 roku wystąpił w Jak poznałem waszą matkę jako Gus. W 2014 roku dołączył do The Skivvies, indierockowego duetu komediowego[8]. W tym samym roku napisał muzykę i tekst do trwającego piętnaście minut musicalu 21 Chump Street oraz wystąpił w musicalu Tick, Tick... Boom!.
Hamilton (2015–2016)
edytuj
W czerwcu 2008 roku Miranda przeczytał biografię Alexandra Hamiltona autorstwa Rona Chernowa. Zaintrygowany postacią pierwszego sekretarza skarbu Stanów Zjednoczonych napisał rapowany utwór[9], który następnie przedstawił 12 maja 2009 roku na wieczorku poetyckim zorganizowanym przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Baracka Obamę. Do 2012 roku Miranda napisał i skomponował znaczną część utworów o życiu Hamiltona.
Hamilton zadebiutował w styczniu 2015 roku na scenie The Public Theater na Off-Broadwayu. Miranda ponowił współpracę z Thomasem Kailem, reżyserem jego wcześniejszego dzieła In the Heights. Uzyskując bardzo przychylne recenzje[10] i wysokie wyniki sprzedaży biletów, przedstawienie przeniosło się na Broadway w sierpniu tego samego roku[11].
Na prośbę J.J. Abramsa Lin-Manuel Miranda skomponował fragmenty muzyki do Gwiezdnych wojen: Przebudzenia Mocy, w tym piosenkę do sceny w kantynie.
W kwietniu 2016 roku Miranda i Jeremy McCarter wydali książkę zatytułowaną Hamilton: The Revolution, która opisuje szczegóły związane z produkcją Hamiltona, realizacją początkowego pomysłu oraz wpływu kulturowego spektaklu[12].
Lin-Manuel Miranda wcielił się w rolę Alexandra Hamiltona po raz ostatni 9 lipca 2016 roku. Zastąpił go Javier Muñoz[13][14].
Po Hamiltonie (od 2016)
edytujMiranda wraz z Opetaia Foa'i skomponował piosenki do filmu animowanego Vaiana: Skarbu oceanu, który miał swoją premierę w 2016 roku. Ścieżkę dźwiękową natomiast skomponował Mark Mancina. Miranda wykonał następujące utwory w filmie: We Know The Way oraz jego repryzę (wraz z Opetaia Foa'i), a także You're Welcome w wersji z napisów końcowych (w duecie z Jordanem Fisherem).
Za piosenkę „How Far I'll Go“ otrzymał nominację do Złotego Globu[15].
Życie prywatne
edytujW 2010 Miranda poślubił Vanessę Adrianę Nadal, przyjaciółkę ze szkoły średniej[16]. Mają dwóch synów: Sebastiana (ur. 10 listopada 2014)[17] oraz Francisco (ur. 2 lutego 2018)[18].
Praca w teatrze
edytuj- 1999, 2005, 2007, 2008–2011: In the Heights jako Usnavi (również kompozytor i autor tekstów)
- 2009: West Side Story (tłumaczenie dialogów na język hiszpański)
- 2011: Working (autor dwóch piosenek)
- 2012: Merrily We Roll Along jako Charley
- 2012: Bring It On: The Musical (kompozytor i autor tekstów)
- 2014: 21 Chump Street jako narrator (również kompozytor i autor tekstów)
- 2014: Tick, Tick... Boom! jako Jon
- 2015–2016: Hamilton jako Alexander Hamilton (również kompozytor i autor tekstów)
- 2016: Les Misérables jako oficer (głos z offu)
Filmografia
edytuj- 1996: Clayton's Friends jako Pete (również scenarzysta, producent, reżyser)
- 2007: Rodzina Soprano jako Bellman (jeden odcinek)
- 2009–2012: Ulica Sezamkowa jako Freddy Flapman i Lamb-Manuel Miranda (2 odcinki, również kompozytor)
- 2009–2010: Dr House jako Juan „Alvie“ Alvarez (3 odcinki)
- 2009–2010: The Electric Company jako Mario i on sam (17 odcinków, również kompozytor)
- 2011: Współczesna rodzina jako Guillermo (jeden odcinek)
- 2012: Niezwykłe życie Timothy’ego Greena jako Reggie
- 2012: The Polar Bears jako Rak
- 2012: Submissions Only jako Auditioner #1 (jeden odcinek)
- 2012: Freestyle Love Supreme jako on sam
- 2013: 200 Cartas jako Raul
- 2013: Do No Harm jako Ruben Marcado (11 odcinków)
- 2013: Smash jako on sam (jeden odcinek)
- 2013: Jak poznałem waszą matkę jako Gus (jeden odcinek)
- 2015: Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy jako Shag Kava (głos, również kompozytor)
- 2016: Studio Heads jako on sam
- 2016: Vaiana: Skarb oceanu (kompozytor, śpiew)
- 2016: Inside Amy Schumer jako on sam (jeden odcinek)
- 2016: Last Week Tonight with John Oliver jako on sam (jeden odcinek)
- 2016: Difficult People jako on sam (jeden odcinek)
- 2016: Saturday Night Live (gospodarz, jeden odcinek)
- 2016: Drunk History jako on sam (jeden odcinek)
- 2017: Speech & Debate jako The Genie
- 2017: BoJack Horseman jako Crackerjack Sugarman (jeden odcinek)
- 2018: Mary Poppins powraca jako Jack
- 2019: His Dark Materials jako Lee Scoresby
- 2020: Hamilton jako Alexander Hamilton i kompozytor
- 2021: Vivo jako Vivo (głos)
- 2021: Nasze magiczne Encanto (napisał piosenki)
- 2021: Tick, tick…BOOM! (reżyser)[19]
- 2023: Mała Syrenka (kompozytor)[20]
- 2023: Percy Jackson i bogowie olimpijscy jako Hermes
Publikacje
edytuj- 2016: Hamilton: The Revolution razem z Jeremym McCarterem
- 2016: „Stop the Bots From Killing Broadway“ (artykuł dla The New York Times)
- 2016: „Give Puerto Rico Its Chance to Thrive“ (artykuł dla The New York Times)
Dyskografia
edytujAlbumy obsadowe
edytuj- 2008: In the Heights
- 2014: 21 Chump Street
- 2015: Hamilton
Single
edytuj- 2016: „Jabba Flow“ z Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy
- 2016: „Love Make the World Go Round“ wspólnie z Jennifer Lopez
- 2016: „What the World Needs Now Is Love“ wspólnie z Broadway for Orlando
Przypisy
edytuj- ↑ Jeff MacGregor: Meet Lin-Manuel Miranda, the Genius Behind „Hamilton,” Broadway's Newest Hit. Smithsonian Magazine, 2015-11-12. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ David Smith: Lin-Manuel Miranda's ancestry is as multifaceted as Hamilton. The Guardian, 2016-07-01. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Lin-Manuel Miranda: Lin-Manuel Miranda: Scaling the Heights. broadway.com, 2007-01-09. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ David Ng: Lin-Manuel Miranda returning to 'In the Heights' at Pantages Theater. Los Angeles Times, 2010-05-10. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Kenneth Jones: Lin-Manuel Miranda Takes In the Heights to Puerto Rico. Playbill, 2010-11-24. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Bring It On The Musical. IBDB: The official source for Broadway Information. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Nellie Andreeva: Lin-Manuel Miranda To Recur On NBC Drama Series 'Do No Harm'. Deadline, 2012-09-12. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ The Skivvies with Lin-Manuel Miranda, Fyvush Finkel and More Set for 54 Below this Week. Broadway World, 2014-03-10. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Rebecca Mead: All About The Hamiltons. The New Yorker, 2015-02-09. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Marilyn Stasio: Off Broadway Review: ‘Hamilton’ by Lin-Manuel Miranda. Variety, 2015-02-17. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Michael Gioia: History in the Making – Revolutionary Musical Hamilton Opens on Broadway Tonight. Playbill, 2015-08-06. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Alexandra Alter: ‘Hamilton: The Revolution’ Races Out of Bookstores, Echoing the Musical’s Success. The New York Times, 2016-05-03. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Peter Marks: Hurry up, ‘Hamilton’ fans: Lin-Manuel Miranda announces departure date from show. The Washington Post, 2016-06-16. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Mark Kennedy: Lin-Manuel Miranda leaving 'Hamilton' July 9; vows to return. Associated Press, 2016-06-16. [dostęp 2016-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-31)]. (ang.).
- ↑ Melinda Newman: Lin-Manuel Miranda, Mark Mancina & Opetaia Foa'i on Creating Disney's 'Moana' Music as 'Hamilton' Exploded. Billboard, 2016-11-23. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Lois Smith Brady: Vanessa Nadal and Lin Miranda. The New York Times, 2010-09-10. [dostęp 2016-12-30]. (ang.).
- ↑ Michael Gioia: Lin-Manuel Miranda and Vanessa Nadal Welcome First Child. [w:] playbill.com [on-line]. 2014-11-10. [dostęp 2019-08-26]. (ang.).
- ↑ Andrea Mandell: Lin-Manuel Miranda welcomes second child with a perfect tweet. [w:] usatoday.com [on-line]. 2018-02-02. [dostęp 2019-08-26]. (ang.).
- ↑ Tick, Tick... Boom!. [dostęp 2022-02-05].
- ↑ Marc Snetiker, Lin-Manuel Miranda, Alan Menken team up for live-action 'Little Mermaid' [online], EW.com, 16 sierpnia 2016 [dostęp 2023-09-16] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona oficjalna (ang.)
- Lin-Manuel Miranda w Internet Broadway Database (ang.)
- Lin-Manuel Miranda. lortel.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-19)]. w Internet Off-Broadway Database (ang.)
- Lin-Manuel Miranda w bazie IMDb (ang.)