Lironos żółtożyłkowany
gatunek nietoperza
Lironos żółtożyłkowany[16] (Megaderma spasma) – gatunek ssaka z rodziny lironosowatych (Megadermatidae).
| Megaderma spasma[1] | |||||
| (Linnaeus, 1758)[2] | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
lironos żółtożyłkowany | ||||
| Synonimy | |||||
| |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[15] | |||||
 | |||||
Taksonomia
edytujGatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Vespertilio spasma[2]. Jako miejsce typowe Linneusz wskazał Azję (łac. „Habitat in Asia”)[2], uściślone do wyspy Ternate, w Molukach, w Indonezji[17][18]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju lironos (Megaderma)[17][19][18].
Różne ujęcia systematyczne rozpoznają do siedemnastu podgatunków, z których wiele ma ograniczony zasięg, ale dotąd nie przeprowadzono kompleksowego przeglądu taksonomicznego w celu potwierdzenia ich statusu[17]. Morfologicznie te podgatunki są bardzo podobne, różnią się jedynie niewielkimi różnicami w wielkości ciała[17]. Niemniej jednak duże różnice w mtDNA między osobnikami z Jawy a osobnikami z Indochin kontynentalnych oraz różnice w liczbie chromosomów wśród osobników z Filipin oraz tych z Tajlandii i Chińskiej Republiki Ludowej sugerują, że niektóre z nich mogą być ukrytymi gatunkami[17]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają siedemnaście podgatunków[17]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
|---|---|---|---|
| M. s. abditum | Megaderma spasma abditum | Chasen, 1940 | Pulau Aur, wschodnie wybrzeże Półwyspu Malajskiego[20]. |
| M. s. carimatae | Megaderma carimatae | G.S. Miller, 1906 | Tanjong Karimata Tua, Karimata, Borneo Zachodnie, Borneo, Indonezja[21]. |
| M. s. celebense | Megaderma spasma celebensis | Shamel, 1940 | Likupang, Celebes Północny, Celebes, Indonezja[22]. |
| M. s. ceylonense | Megaderma spasma ceylonense | K. Andersen, 1918 | Trikunamalaja, Cejlon[23]. |
| M. s. horsfieldii | Megaderma horsfieldi | Blyth, 1863 | Tenasserim, Mjanma[24]. |
| M. s. kinabalu | Megaderma spasma kinabalu | Chasen, 1940 | Kinabalu, na wysokości 3000 ft (914 m), Sabah, Borneo[25]. |
| M. s. lasiae | Megaderma lasiae | Lyon, 1916 | Pulau Lasia, 14 mi (23 km) na południowy wschód od wyspy Simeulue, Aceh, Sumatra, Indonezja[26]. |
| M. s. majus | Megaderma spasma majus | K. Andersen, 1918 | Kin, dolny bieg rzeki Czinduin, Mjanma[27]. |
| M. s. medium | Megaderma spasma medium | K. Andersen, 1918 | Singapur[28]. |
| M. s. minus | Megaderma spasma minus | K. Andersen, 1918 | Kambodża[29]. |
| M. s. natunae | Megaderma natunae | K. Andersen & Wroughton, 1907 | Bunguran, Wyspy Natuna[30]. |
| M. s. pangandarana | Megaderma spasma pangandarana | Sody, 1936 | Półwysep Pangandaran, na poziomie morza, południowa Jawa Środkowa, Indonezja[31]. |
| M. s. philippinense | Megaderma philippinensis | Waterhouse, 1843 | Filipiny[32]. |
| M. s. siumatis | Megaderma siumatis | Lyon, 1916 | Pulau Siumat, Aceh, Sumatra, Indonezja[33]. |
| M. s. trifolium | Megaderma trifolium | É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810 | Jawa[34]. |
Etymologia
edytuj- Megaderma: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”; δερμα derma, δερματος dermatos „skóra”[35].
- spasma: gr. σπάσμα spāsma „rozerwany kawałek, strzęp”[36].
- abditum: łac. abditus „ukryty, sekretny”, od abdo „odłożyć”[37].
- carimatae: Karimata, Borneo, Indonezja[6].
- celebense: Celebes, Indonezja[38].
- ceylonense: Cejlon, Sri Lanka[39].
- horsfieldi: dr Thomas Horsfield (1773–1859), amerykański przyrodnik, odkrywca, kolekcjoner z Indii Wschodnich w latach 1796–1818[5][40][41].
- kinabalu: Kinabalu, Borneo[42].
- lasiae: Lasia, Sumatra[8].
- majus: łac. maius „większy”, forma wyższa od magnus „wielki”[43].
- medium: łac. medius „pośredni, środkowy”[44].
- minus: łac. minor „mniejszy”, forma niższa od parvus „mały”[45].
- natunae: Wyspy Natuna, Indonezja[46].
- niasense: Nias, Sumatra, Indonezja[47].
- pangandarana: półwysep Pangandaran, Jawa, Indonezja[14].
- philippinense: Filipiny[48].
- siumatis: Siumat, Sumatra, Indonezja[8].
- trifolium: łac. tri- „trój-”, od tres „trzy”[49]; folium „liść”[50].
Zasięg wstępowania
edytujLironos żółtożyłkowany występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[17][19]:
- M. spasma spasma – Te.rnate & Halmahera (północne Moluki).
- M. spasma abditum – Aur na wschód od Półwyspu Malajskiego.
- M. spasma carimatae – Karimata na zachód od Borneo.
- M. spasma celebense – Celebes.
- M. spasma ceylonense – Sri Lanka.
- M. spasma horsfieldi – Półwysep Indyjski.
- M. spasma kinabalu – Kinabalu w zachodniej części Borneo.
- M. spasma lasiae – Lasia i Babi, na zachód od Sumatry.
- M. spasma majus – większość Mjanmy, północno-wschodnich Indii i Bangladeszu.
- M. spasma medium – Półwysep Malajski (włącznie Ko Tarutao) i północna Sumatra.
- M. spasma minus – południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (Junnan), Tajlandia, Laos, Wietnam i Kambodża
- M. spasma natunae – Bunguran i North Natuna.
- M. spasma niasense – Nias i Siberut na zachód od Sumatry.
- M. spasma pangandarana – środkowa i wschodnia Jawa.
- M. spasma philippinense – Filipiny.
- M. spasma siumatis – Siumat na zachód od Sumatry.
- M. spasma trifolium – południowa Sumatra, zachodnia Jawa i Borneo, także South Natuna, Tambelan, Krakatau i Kangean.
Obserwowany również na Andamanach, ale nie można przypisać go do konkretnego podgatunku.
Morfologia
edytujDługość ciała 54–81 mm, długość ucha 30–43 mm, długość tylnej stopy 9,5–17 mm, długość przedramienia 53,5–62,5 mm; masa ciała 23–28 g[19].
Przypisy
edytuj- ↑ Megaderma spasma, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 32. (łac.).
- ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Sur les Phyllostomes et les Megadermes, Deux Genres de la Jamil le des Chauve-souris. „Annales du Muséum National d’Histoire Naturelle”. 15, s. 193, 197, 1810. (fr.).
- ↑ G.R. Waterhouse. On a New Species of Megaderma. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 11, s. 69, 1843. (ang.).
- ↑ a b E. Blyth: Catalogue of the Mammalia in the Museum Asiatic Society. Calcutta: Savielle & Cranenburgh, 1863, s. 23. (ang.).
- ↑ a b G.S. Miller. Mammals collected by Dr. W. L. Abbott in the Karimata Islands, Dutch EastIndies. „Proceedings of the United States National Museum”. 31, s. 63, 1907. (ang.).
- ↑ K.C. Andersen & R.Ch. Wroughton. On the bats of the family Megadermatidæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 19 (110), s. 133, 1907. (ang.).
- ↑ a b c d Lyon 1916 ↓, s. 439.
- ↑ Lyon 1916 ↓, s. 440.
- ↑ a b F.N. Chasen. A handlist of Malaysian mammals. „Bulletin of the Raffles Museum”. 15, s. 35, 1940. (ang.).
- ↑ H.H. Shamel. The insectivorous bats collected by H. C. Raven in Celebes. „Journal of Mammalogy”. 21 (3), s. 352, 1940. DOI: 10.2307/1374766. (ang.).
- ↑ Andersen 1918 ↓, s. 384.
- ↑ a b c Andersen 1918 ↓, s. 383.
- ↑ a b H.J.V. Sody. Seventeen new generic, specific, and subspecific names for Dutch Indian mammals. „Natuurkundig Tijdschrift voor Nederlandsch Indië”. 96 (1), s. 45, 1936. (ang.).
- ↑ B. Srinivasulu, C. Srinivasulu, K. Phelps, Megaderma spasma, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2020-3 [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 96. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 116. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Megaderma (Megaderma) spasma. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23]. (ang.).
- ↑ a b c Ch.M. Francis: Family Megadermatidae (False-vampire Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 191–192. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20066.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20067.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20068.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20069.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20070.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20071.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20072.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20073.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20074.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20075.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20076.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20078.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20079.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20080.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#20081.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 403.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 638.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 3.
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, celebense [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, ceylonense [dostęp 2022-06-15].
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 196–197. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, horsfieldi [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, kinabalu [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, majus [dostęp 2022-06-15].
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 133.
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, minor [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, natunae [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, niasense [dostęp 2022-06-15].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, philippinensis [dostęp 2022-06-15].
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 241.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 191.
Bibliografia
edytuj- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- K.C. Andersen. Diagnoses of new bats of the families Rhinolophidae and Megadermatidae. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 2 (10), s. 374–384, 1918. (ang.).
- M.W. Lyon. Mammals collected by Dr. W. L. Abbott on the chain of islands lying off the western coast of Sumatra, with descriptions of twenty-eight new species and subspecies. „Proceedings of the United States National Museum”. 52, s. 437–462, 1916. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
- J.S. Zijlstra: Home. Hesperomys project. [dostęp 2022-06-14]. (ang.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).