Lis polarny
Lis polarny[4][5][6], piesiec[7][6][5], piesak[5] (Vulpes lagopus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych, występujący na obszarach na północ od północnego kręgu polarnego.
Vulpes lagopus[1] | |||
(Linnaeus, 1758) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
lis polarny | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki[2] | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
Zasięg występowania | |||
Lisy te można spotkać zarówno nad morzem, w dolinach, jak i wysoko na grzbietach górskich. Są to zwierzęta terytorialne. Najczęściej występuje w ubarwieniu letnim brązowo-szarym, a zimą śnieżnobiałym lub stalowoniebieskim, choć spotyka się też lisy czarne przez cały rok. Żywi się ptakami (szczególnie ich pisklętami), małymi ssakami (np. lemingami), jajami, rybami i padliną. Przez zimę do wiosny często podążają za niedźwiedziami polarnymi, podobnie jak szakale za lwami, licząc na pozostałości z ich zdobyczy. Nory lęgowe kopie w ziemi, na zboczach, pomiędzy kamieniami. Ciąża trwa 49-57 dni. W maju lub czerwcu samica rodzi 2-8, maksymalnie 12 szczeniąt, ważących 40-80 g. Śmiertelność młodych jest duża i dochodzi do 50%, praktycznie lisica odchowuje 3-4 szczenięta. Szczenięta zaczynają widzieć po 14 dniach[8], matka natomiast żywi je mlekiem przez 8-10 tygodni.
Lisy polarne mają na ogół spokojniejsze usposobienie i są bardziej łagodne od lisów pospolitych[9].
Dane liczbowe
edytuj- długość ciała (z ogonem): 80–95 cm
- długość ogona: 28–40 cm
- wysokość: 25–30 cm
- masa: samica 2,5–8 kg, samiec nieco cięższy
- ciąża: 50–55 dni
- liczba młodych w miocie 1–12 szczeniąt
- długość życia: 12–14 lat
- lis niebieski (odmiana podstawowa)
- lis cienisty
- lis biały
- lis beżowy
- lis szafirowy
Systematyka
edytujBadania chromosomów i mtDNA wskazują bliskie pokrewieństwo lisa polarnego z gatunkami rodzaju Vulpes (Vulpes macrotis lis długouchy i Vulpes velox lis płowy), co – zdaniem naukowców – nie daje podstaw do wydzielania lisa polarnego w odrębnym rodzaju Alopex. W pracach Geffen et al. (1992), Mercure et al. (1993), Baker et al. (2003) i Wozencraft (in Wilson & Reeder 2005) zaproponowano nazwę Vulpes lagopus.
Hodowla
edytujHodowlę fermową lisa polarnego zapoczątkowano w Ameryce Północnej w 1897 roku. W Polsce pierwsza ferma lisów polarnych została założona w 1938[11].
Zagrożenie i ochrona
edytujW Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (niższego ryzyka) pod nazwą Alopex lagopus[12].
Galeria
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Vulpes lagopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Vulpes lagopus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 24 października 2009]
- ↑ A. Angerbjörn , M. Tannerfeldt , Vulpes lagopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.1 [dostęp 2015-07-13] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 150. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 263. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b Piotr Sumiński, Jacek Goszczyński, Jerzy Romanowski: Ssaki drapieżne Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1993, s. 42. ISBN 83-09-01483-X.
- ↑ Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 127. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ Miroslav Bouchner, Lis polarny [w:] Zwierzęta łowne, wyd. Delta, Warszawa 1992
- ↑ Władysław Herman: Hodowla zwierząt futerkowych. PWN, 1974.
- ↑ Ryszard Cholewa: Chów i hodowla lisów. Warszawa: PWRiL, 1988. ISBN 83-09-01075-3.
- ↑ Janusz Kuźniewicz: Chów i Hodowla zwierząt futerkowych. Wrocław: 1999. ISBN 83-87866-76-8.
- ↑ A. Angerbjörn , M. Tannerfeldt , Vulpes lagopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-10-24] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Kaleta: Dzikie psy i hieny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1998. ISBN 83-214-1096-0.