MS St. Louis
MS St. Louis – niemiecki statek pasażerski, na którym w 1939 r. grupa Żydów podjęła próbę ewakuacji z terytorium III Rzeszy.
Rejs wyklętych
edytuj13 maja 1939 statek rozpoczął rejs z Hamburga do Hawany, któremu historia nadała nazwę rejs wyklętych. Na jego pokładzie znajdowało się 937 osób, w tym 930 pochodzenia żydowskiego[1]. Ich celem była emigracja z terenu III Rzeszy i uniknięcie prześladowań o charakterze antysemickim. Po przybyciu na Kubę okazało się, że dokumenty imigracyjne pasażerów statku zostały anulowane, a negocjacje z rządem kubańskim (prowadzone m.in. przez kapitana Gustava Schrödera) nie przyniosły rezultatów. Wówczas statek udało się opuścić jedynie 29 pasażerom.
Negocjacje z innymi krajami regionu również okazały się nieskuteczne. Próba przedostania się na wybrzeże Stanów Zjednoczonych skutkowała ostrzałem z kanonierek straży przybrzeżnej, a prezydent Franklin Roosevelt nie zdecydował się na udzielenie pomocy uciekinierom. Także Kanada odmówiła przyjęcia pasażerów St. Louise. W tej sytuacji statek odpłynął w kierunku Europy.
Ostatecznie 17 czerwca 1939 St. Louis zacumował w Antwerpii z 907 osobami na pokładzie[2] (jeden z pasażerów zmarł w trakcie rejsu). Stamtąd po trudnych negocjacjach przeprowadzonych przez amerykańską organizację żydowską (American Jewish Organizations: Joint Distribution Committee (JDC)) i dyrektora HAPAG-u Holthusena 288 pasażerów udało się do Wielkiej Brytanii, 224 do Francji, 214 do Belgii, a 181 do Holandii. Z tej liczby w Zagładzie zginęło 29,2% (254) osób, wyłącznie tych, skierowanych do kontynentalnej Europy po zajęciu przez Niemów terytorium Belgii, Francji i Holandii[2][3]. Dowodzący statkiem kapitan Gustav Schröder po wojnie za swoją postawę został uhonorowany w 1957 Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, a w 1993 medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[4][5][6].
II wojna światowa
edytujPo powrocie do Hamburga służył jako statek pasażerski na linii Hamburg – Nowy Jork. Udało mu się opuścić Nowy Jork (bez pasażerów) na krótko przed wybuchem wojny i tym samym uniknął internowania w USA. W dniach 4–8 września 1939 przepłynął przez Cieśninę Duńską niezauważony przez brytyjskie okręty i 11 września 1939 dotarł do sowieckiego Murmańska, żeby w grudniu 1939 wzdłuż norweskiego wybrzeża przedostać się do Niemiec. 1 stycznia 1940 dotarł do Hamburga. Po przebudowie w maju 1940 służył marynarce wojennej za koszary. Podczas nalotu alianckiego na Kilonię 30 sierpnia 1944 został trafiony kilkoma bombami i częściowo spłonął. Poważnie uszkodzony statek został osadzony na dnie 22 września, aby uniknąć zatonięcia[7].
Losy powojenne
edytujW 1946 roku statek został podniesiony, odholowany do Hamburga za zgodą brytyjskich sił okupacyjnych i prowizorycznie naprawiony. Zacumowany w Altonaer Landungsbrücke St. Louis służył jako statek hotelowy dla HAPAG do kwietnia 1950. St. Louis został następnie sprzedany do Bremerhaven do rozbiórki i złomowany tam w 1952[7].
W 2012 Departament Stanu Stanów Zjednoczonych przeprosił ocalałych ze statku, a premier Kanady Justin Trudeau zrobił to samo w 2018[5][8].
Zobacz też
edytuj- Przeklęty rejs – brytyjski dramat z 1976 r. na podstawie opisu rejsu MS St. Louis w 1939 r.
- zatopienie MV Strumy – storpedowanie i zniszczenie przez radziecki okręt podwodny na Morzu Czarnym cywilnego statku z żydowskimi uchodźcami w lutym 1942 r.
Przypisy
edytuj- ↑ Scott Miller and Sarah Ogilvie (2010). Refuge Denied: The St. Louis Passengers and the Holocaust. University of Wisconsin Press. s. 174–175. Pełna imienna lista pasażerów s. 197–203.. www.books.google.de. [dostęp 2022-02-21]. ISBN 978-0-299-21983-3.
- ↑ a b George Axelsson, 907 Refugees End Voyage in Antwerp, „The New York Times”, 18 czerwca 1939, s. 1 (ang.).
- ↑ The Tragedy of the S.S. St. Louis, [w:] The Holocaust: U.S. Policy During WWII [online], Jewish Virtual Library [dostęp 2023-03-28] (ang.).
- ↑ Mateusz „Biszop” Biskup, Śladami zapomnianych bohaterów. Rejs wyklętych, Poznań: Vesper, 1980, s. 329–331, ISBN 83-04-00678-2.
- ↑ a b U.S. Policy During the Holocaust: The Tragedy of the S.S. St. Louis (May 13 – June 20, 1939). www.jewishvirtuallibrary.org. [dostęp 2022-02-20].
- ↑ Szymon Babuchowski: Niechciany statek. gosc.pl, 2013-04-18. [dostęp 2021-08-11].
- ↑ a b M/S St. Louis, Hamburg America Line. www.norwayheritage.com. [dostęp 2022-02-21].
- ↑ Trudeau apologizes for Canada’s 1939 refusal of Jewish refugee ship. www.yahoo.com. [dostęp 2022-02-21].