Matthew Gregory Lewis

Matthew Gregory Lewis (ur. 9 lipca 1775 w Londynie, zm. 14 maja 1818) – brytyjski pisarz i dramaturg, autor słynnej powieści gotyckiej Mnich. Do fascynacji tą powieścią gotycką przyznawali się m.in. Byron i de Sade.

Matthew Gregory Lewis

Matthew Gregory Lewis, Henry William Pickersgill (1809)
Data i miejsce urodzenia	9 lipca 1775 Londyn
Data śmierci	14 maja 1818
Narodowość	angielska
Dziedzina sztuki	pisarz, dramaturg
Ważne dzieła
Mnich The Castle Spectre

Życiorys

Lewis urodził się jako najstarszy syn małżeństwa Matthew Lewisa seniora oraz Frances Lewis. Jego ojciec przyszedł na świat na Jamajce w 1750 roku, był sekretarzem stanu w Ministerstwie Wojny i miał z tej racji pokaźne pobory. Matka Lewisa opuściła męża w 1781 i związała się z muzykiem. Łączący się z tym skandal wymagał złożenia pozwu o rozwód, co było procesem wymagającym aprobaty parlamentu. Postępowanie jednak się nie odbyło, a rodzice Lewisa żyli od tego czasu oddzielnie.

Podczas studiów w Westminster School oraz w Christ Church College, które miały go przygotować do kariery dyplomatycznej, Lewis spędzał trochę czasu w różnych europejskich krajach, w szczególności po to, aby poszerzać umiejętności językowe. Po wizycie w Paryżu w 1791 roku, spotkał w Weimarze Goethego, Schillera, oraz Wielanda i zapoznał jego przyjaciela Byrona z Faustem. W 1794 roku został attaché kultury brytyjskiej ambasady w Hadze.

W latach 1796–1802 Lewis był członkiem brytyjskiej Izby Niższej i reprezentował tam Hindon. Chociaż jego rodzina wywodziła się od właścicieli niewolników, w 1807 głosował on za jego zniesieniem. Po kilku latach oddał swój mandat, aby w całości poświęcić się literaturze. Mógł on sobie pozwolić na ową niezależność, ponieważ w 1812 ojciec pozostawił mu spory majątek. W 1815 Lewis odwiedził w przeciągu czterech miesięcy swoje posiadłości na Jamajce, w tym czasie powstała książka Journal of a West Indian Proprietor (opublikowana pośmiertnie). Odwiedzał on także Szwajcarię oraz Włochy, gdzie spotykał swoich przyjaciół Byrona oraz Mary Shelley. Podczas swojej kolejne wizyty na Jamajce w 1817, gdzie wstawiał się za poprawą warunków życiowych niewolników, zachorował na żółtą febrę i zmarł w drodze powrotnej. Jego prochy zostały oddane morzu.

Twórczość

Jeszcze jako student Lewis próbował przybliżyć angielskiej publiczności klasykę weimarską oraz okres burzy i naporu. Przetłumaczył on sztukę Schillera Intryga i miłość nazwaną The Minister oraz utwór Rolla autorstwa Kotzebue. Jego powieść grozy pt. Mnich (1794), opublikowana anonimowo, przyniosła mu wielki sukces. Choć większość recenzentów jak Coleridge odrzucało dzieło jako nienaturalne i nadęte, a inni mówili nawet o plugawości i bluźnierstwie, godnym potępienia na drodze prawnej, powieść odniosła dzięki owej niesławie niesamowity sukces. Bardzo krytykowane wydanie pierwsze odbiega jednak od wersji zmodyfikowanej, szczególnie w odniesieniu do seksualnie i bluźnierczo eksponowanych odcinków tekstu, wypełnionych dodatkowo przemocą, co jednak po owej korekcie nie zmieniło książkowej aury nieprzyzwoitości. Gdy autorstwo Lewisa wyszło na światło dzienne, polała się fala krytyki i oburzenia. Byron pisał, że Lewis zamienił Parnas w cmentarz i że w jego głowie sam szatan mógłby odkryć piekło, którego jeszcze nie zna.

Inspiracje

Lewis stoi całkowicie w tradycji powieści gotyckiej, do jego najważniejszych inspiracji należy książka Zamczysko w Otranto Walpole’a. Mnich jest mocno zainspirowany niemieckim okresem przedromantycznym, jak i wczesnym romantyzmem, także autorem literatury trywialnej Christianem Heinrichem Spießem. Lewis przejął elementy baśni, znalezione u Herdera oraz zintegrował tłumaczenia niektórych wierszy Musäusa, co nie zostało jednak wyraźnie zaznaczone. Do najważniejszych źródeł należy także Joseph Glanvill z dziełem Sadducismus Triumphatus, apologią wierzeń w duchy i wiedźmy.

Sama powieść Mnich inspirowała przykładowo Ann Radcliffe z utworem Italczyk albo konfesjonał czarnych pokutników (ang. The Italian), Charlesa Roberta Maturina z dziełem Melmoth the Wanderer, E.T.A. Hoffmanna z książką Diable eliksiry, a we Francji m.in. Victora Hugo. Teoretyk literacki Julia Kristeva zajmowała się w jej pracy pt. Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie (ang. Powers of Horror: an Essay on abjection) psychologią zniewolenia, więzienia, którą powieść Lewisa często pośrednio sugeruje.

Jego późniejsze dzieła, z silnymi wpływami romantycznymi, pozostające jednak wierne powieści grozy, są dzisiaj zapomniane. Jednak za czasów Lewisa cieszyły się dużym uznaniem. Razem z Walterem Scottem i Robertem Southeyem pisał on także zbiory romantycznych opowiadań.

Publikacje

• Mnich (The Monk)
• The Castle Spectre
• Adelmorn the Outlaw
• The Anaconda
• The Bravo of Venice
• The Midnight Embrace
• Mistrust
• Sir Guy, the Seeker
• Journal of a West Indian Proprietor

Tłumaczenia

• The Minister (Intryga i miłość autor: Friedrich Schiller)
• Rolla (autor: August von Kotzebue)

Linki zewnętrzne

• M.G. Lewis w Project Gutenberg