Max Brod

Max Brod (ur. 27 maja 1884 w Pradze, zm. 20 grudnia 1968 w Tel Awiwie) – czeski, a następnie izraelski pisarz i kompozytor narodowości żydowskiej, tworzący w języku niemieckim. Przyjaciel i biograf Franza Kafki, wykonawca jego testamentu.

Życiorys

Urodził się w Pradze w 1884 roku w rodzinie niemieckojęzycznych Żydów. Uczęszczał do szkoły pijarów razem z wieloletnim przyjacielem Felixem Weltschem(inne języki), następnie studiował prawo na Niemieckim Uniwersytecie Karola i Ferdynanda w Pradze. W 1907 roku ukończył studia i podjął pracę w służbie cywilnej. W 1912 roku pod wpływem Martina Bubera został syjonistą. W 1913 roku ożenił się z Elsą Taussig. Po odzyskaniu niepodległości przez Czechosłowację w 1918 roku przez krótki czas był wiceprzewodniczącym Jüdischer Nationalrat. Od 1924 roku pisał jako krytyk literacki do Prager Tagblatt(inne języki).

W 1939 roku, po wkroczeniu Niemców do Pragi, Brod i jego żona Elsa uciekli do Palestyny i osiedlili się w Tel Awiwie. Pisał na potrzeby teatru Habima przez kolejne trzydzieści lat.

Przyjaźń z Kafką

Brod poznał Kafkę 23 października 1902, gdy obaj jeszcze byli studentami na Uniwersytecie Karola. Wkrótce Brod i Kafka spotykali się bardzo często, niekiedy codziennie, i pozostali przyjaciółmi do śmierci Kafki. Kafka był częstym gościem w domu rodziców Broda, tam poznał przyszłą kochankę i narzeczoną Felice Bauer, kuzynkę przyrodniego brata Broda Maxa Friedmanna. Brod, Kafka i Weltsch tworzyli krąg przyjaciół (nazywany niekiedy „Der enge Prager Kreis”).

Wiadomo, że Brod wielokrotnie zapewniał Kafkę o jego talencie i przekonał go do publikacji części dzieł. Przypuszczalnie dzięki niemu Kafka zaczął pisać pamiętnik.

Dzieła

Dzieła literackie

Tod den Toten (1906)
Schloss Nornepygge. Roman 1908
Ein tschechisches Dienstmädchen (1909)
Die Erziehung zur Hetäre (1909)
Jüdinnen (1911)
Weiberwirtschaft. Novellen 1913
Anschauung und Begriff (razem z Felixem Weltschem) (1913)
Die Höhe des Gefühls (1913)
Ein Kampf um Wahrheit
- Tycho Brahes Weg zu Gott (1915)
- Reubeni, Fürst der Juden (1925)
- Galilei in Gefangenschaft (1948)
Die Frau, nach der man sich sehnt (1927)
Die Frau, die nicht enttäuscht (1934)
Novellen aus Böhmen (1936)
Annerl (1937)
Unambo (1949)
Der Meister (1952)
Beinahe ein Vorzugsschüler oder Piece touchee (1952)
Das Schloß (1953)
Armer Cicero (1955)
Rebellische Herzen (1957)
Prager Tagblatt (1957)
Mira (1958)

Prace krytyczne

Über die Schönheit häßlicher Bilder (1913)
Heidentum, Christentum und Judentum (1921)
Sternenhimmel. Musik- und Theatererlebnisse (1923)
Leoš Janáček. Leben und Werk (1925)
Heinrich Heine (1934)
Rassentheorie und Judentum. Mit einem Anhang über den Nationalhumanismus von F. Weltsch (1936)
Diesseits und Jenseits (2 tomy):
- Von der Krisis der Seelen und vom Weltbildes der neuen Naturwissenschaft (1946)
- Von der Unsterblichkeit der Seele, der Gerechtigkeit Gottes und einer neuen Politik (1947)
Israels Musik (1951)
Streitbares Leben (autobiografia) (1960)
Johannes Reuchlin und sein Kampf (1965)

O Kafce

Der Dichter Franz Kafka (1921)
Franz Kafkas Nachlass (1924)
Franz Kafka und Max Brod in ihren Doppelberufen (1927)
Franz Kafkas Grunderlebnis (1931)
Aus Franz Kafkas Kindertagen (1937)
Franz Kafkas Glaubensposition (1937)
Franz Kafka. Eine Biographie (pierwsze wydanie 1937, wydanie poprawione 1954, wydanie polskie Franz Kafka. Opowieść biograficzna, Warszawa 1982)
- wydanie pod zmienionym tytułem Über Franz Kafka, 1974
Das Jüdische in Franz Kafka (1947)
Franz Kafkas Glauben und Lehre (1948)
Franz Kafka als wegweisende Gestalt (1951)
Ermordung einer Puppe namens Franz Kafka (1952)
Verzweiflung und Erlösung im Werke Franz Kafkas (1959)
Der Prager Kreis (1966)

Bibliografia

Bernd W. Wessling: Max Brod: Ein Porträt. Stuttgart, Berlin, Köln und Mainz: Kohlhammer, 1969. Neuausgabe: Max Brod: Ein Porträt zum 100. Geburtstag. Gerlingen: Bleicher Verlag, 1984.
Werner Kayser: Max Brod. Hamburg: Christians, 1972. (Hamburger Bibliographien; Bd. 12)
Margarita Pazi (red.): Max Brod 1884-1984. Untersuchungen zu Max Brods literarischen und philosophischen Schriften. New York/Bern/Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag, 1987.
Renate Lerperger: Max Brod. Talent nach vielen Seiten (Ausstellungskatalog) Wien, 1987
Schalom Ben-Chorin: Erinnerungen an Max Brod aus drei Jahrzehnten in: Zeitschrift für die Geschichte der Juden ZGDJ, 1969 Heft 1. Tel Aviv: Olamenu; S. 1–10.
Claus-Ekkehard Bärsch: Max Brod im „Kampf um das Judentum”. Zum Leben und Werk eines deutsch-jüdischen Dichters aus Prag. Wien 1992, ISBN 3-85165-024-7.
Paul Raabe: Zu Gast bei Max Brod. Eindrücke in Israel 1965; Hg. Niedersächsische Landesbibliothek. Hameln: Niemeyer 2004; ISBN 3-8271-8813-X (Reihe: Lesesaal, 13).

Linki zewnętrzne

Max Brod w bazie AllMusic (ang.)